Mijnbouw en megaprojecten in Guatemala

Guatemala werkt aan een facelift. Het land is in de greep van mijnconcessies en megaprojecten die de integratie met Mexico en de andere landen van de regio moeten bevorderen. Of al die projecten ook vooruitgang brengen voor brede lagen van de bevolking is een andere vraag. De protesten klinken steeds luider en bereiken ook de oren van buitenlandse investeerders.
Guatemala lijkt een gaatjeskaas. Over heel het grondgebied, van de westelijke bergen tot de vlakten in het oosten, wordt het land omgewoeld voor mijnexploitaties, de aanleg van supersnelwegen en de bouw van cementfabrieken en stuwdammen voor hydro-elektriciteit. Volgens het ministerie van Energie en Mijnbouw zijn er sinds december 2006 356 mijnconcessies voor goud, zilver, nikkel en kobalt toegekend, en zijn er nog honderden in behandeling.
Al deze projecten zijn een onderdeel van het grootse moderniseringsplan voor de regio, het zogenaamde Plan Puebla Panama, dat zich uitstrekt van het Mexicaanse Puebla over de Midden-Amerikaanse landen tot Panama en de grens met Colombia. Guatemala, en heel Midden-Amerika, wil op die manier aansluiting vinden bij de wereldmarkt. Het CAFTA-vrijhandelsakkoord met de VS, en het Associatieakkoord met de Europese Unie, waarover de onderhandelingen bijna rond zijn, maken deze moderniseringsprojecten nog belangrijker.

Rijkdom die armoede genereert


Het land heeft wel wat in te halen: 52 procent van de bevolking leeft in armoede, waarvan 15,2 procent in extreme armoede. De regio van Alta Verapaz en Quiché behoort tot de armste van Guatemala, met 78 en 81 procent armen onder de bevolking, vooral Maya-indianen.
Om daar wat aan te doen heeft president Álvaro Colom voor deze regio het zogenaamde Plan voor Rurale Ontwikkeling opgezet. Dat voorziet in de aanleg van een grote verbindingsweg, de Franja Transversal Norte. De regio is van strategisch belang vanwege de grens met Mexico en de natuurlijke rijkdommen, watervoorraden en petroleumvelden.
Ook megaplantages van suikerriet en Afrikaanse palm, voor de voedingsindustrie en de biobrandstoffen, zijn hier de jongste jaren aangelegd. En omdat ook de behoefte aan energie spectaculair groeit, wil de regering hier een stuwdam bouwen in Xalalá, op de Chixoy-rivier, met een capaciteit van 182 megawatt. Het project zou de gemeenten Ixcán, Uspantán en Cobán bestrijken. 2300 mensen moeten hiervoor hun grond verlaten, anderen zullen hun terreinen op de een of andere manier aangetast zien omdat het waterdebiet verandert.
Uit een onderzoek, ingesteld door de ngo CIFCA, blijkt dat de gemeenschappen door de overheid niet eens werden ingelicht of geraadpleegd over het project. Dat is nochtans verplicht volgens Conventie 169 van de Internationale Arbeidsorganisatie over de Rechten van de Inheemsen, die Guatemala heeft ondertekend. In een volksraadpleging eind 2007 hebben de gemeenschappen zich dan ook met 89,7 procent uitgesproken tégen de stuwdam.
Niet dat ze geen elektrificatie willen, ze willen alleen een andere aanpak van hun energieprobleem. De herinnering aan het verleden is immers bitter. Tussen 1975 en 1983 werd hier de stuwdam van Chixoy gebouwd. Drieëntwintig dorpen moesten voor die stuwdam verdwijnen. In de regio speelden zich begin jaren tachtig de bloedigste scènes uit Guatemala’s burgeroorlog af, met massamoorden en de strategie van de verschroeide aarde. De gemeenschappen van Rio Negro, die zich toen tegen het project verzetten, betaalden dat met hun leven: ze werden afgeslacht door paramilitairen.
Officiële rapporten hebben intussen uitgewezen dat 444 mannen, vrouwen en kinderen hier werden vermoord. Anderen vluchtten weg. In totaal hebben 3400 mensen moeten wijken, en velen wachten nog altijd op schadevergoeding.
Dit soort modernisering heeft in Guatemala gefaald, zo stelt ook het VN-ontwikkelingsrapport van vorig jaar.
Volgens dat rapport is Guatemala het land met de grootste ongelijkheid in Latijns-Amerika en de Caraïben. Zestig procent van de rijkdom die het land produceert blijft in handen van twintig procent van de bevolking. 62,5 procent van de bebouwbare grond is in handen van 2 procent van de grondbezitters. Volgens de Nationale Commissie voor Grondverdeling telt het land vandaag 1554 grondconflicten die op een oplossing wachten, maar intussen stijgt de druk op de grond alleen maar.

Ontwikkeling voor het volk


De regering is, ondanks de uitslag van het referendum, toch vastbesloten om de bouw van de stuwdam door te drukken. Groot was echter de verbazing toen bij de openbare aanbesteding in november vorig jaar geen enkel van de aanvankelijk negen geïnteresseerde bedrijven kwam opdagen. Het Braziliaanse Odebrecht, dat als laatste interesse had betoond, haakte in laatste instantie ook af. Moeilijke toegang tot kredieten werd als verklaring aangehaald. Maar vooral de clausule dat de aannemer zelf verantwoordelijk is voor de relaties met de gemeenschappen, bleek voor de investeerders een te groot risico.
De afgelopen maanden regent het protesten tegen de regering-Colom, die nog maar sinds januari 2008 aan de macht is. De eerste grote manifestatie was in augustus vorig jaar, toen boeren- en indianenorganisaties betoogden tegen het racisme, de militarisering van de gemeenschappen en de mijnexploitatie. ‘De oorzaken van de oorlog tussen 1960 en 1996 blijven nog altijd bestaan. Meer zelfs, de armoede, de ongelijkheid en de concentratie van grond in handen van enkelen zijn nog verergerd’, vinden deze organisaties.
Ook het Plataforma Agraria, een koepel van boerenorganisaties, lanceerde in januari een politiek manifest, waarin wordt gevraagd om een heroriëntering van de overheidsuitgaven en om fondsen en middelen die de armoede op het platteland echt bestrijden. In een verklaring van februari hekelt de Raad van Volkeren uit het Westen (Consejo de los Pueblos de Occidente- San Marcos, Huehuetenango en Quiché) de zwakheid van de overheid.
‘De Guatemalaanse staat laat zich meeslepen door machtsgroepen achter de schermen. Die gaan straffeloos corrupt en nepotistisch te werk en denken alleen aan hun eigen belangen, terwijl ze elke vorm van protest criminaliseren. De staat werkt niet voor het Guatemalaanse volk maar voor deze belangengroepen’, klinkt het.
Afwachten welke soort ontwikkeling het Associatieakkoord tussen de EU en Midden-Amerika, waarover de onderhandelingen in een eindfase zijn, zal blijken te stimuleren.

Maak MO* mee mogelijk.

Word proMO* net als 2790   andere lezers en maak MO* mee mogelijk. Zo blijven al onze verhalen gratis online beschikbaar voor iédereen.

Ik word proMO*    Ik doe liever een gift

Met de steun van

 2790  

Onze leden

11.11.1111.11.11 Search <em>for</em> Common GroundSearch for Common Ground Broederlijk delenBroederlijk Delen Rikolto (Vredeseilanden)Rikolto ZebrastraatZebrastraat Fair Trade BelgiumFairtrade Belgium 
MemisaMemisa Plan BelgiePlan WSM (Wereldsolidariteit)WSM Oxfam BelgiëOxfam België  Handicap InternationalHandicap International Artsen Zonder VakantieArtsen Zonder Vakantie FosFOS
 UnicefUnicef  Dokters van de WereldDokters van de wereld Caritas VlaanderenCaritas Vlaanderen

© Wereldmediahuis vzw — 2024.

De Vlaamse overheid is niet verantwoordelijk voor de inhoud van deze website.