The Last refuge, Yemen, Al-Gaeda, and America's war in Arabia

Al Qaeda verdrievoudigde er in drie decennia zijn troepen, schrijft Gregory Johnsen, journalist, Jemen-kenner en jihad-expert. Johnsen tekent het verhaal van die dertig jaar: de opkomst, de val en de ultieme wederopstanding van de jihadi’s in Jemen. Hij begint bij de jaren tachtig, als Jemen zijn getrainde zonen naar de Afghaanse vuurlinie stuurt en daarmee, anders dan andere Arabische landen, de daad bij het woord voegt. Daar wordt, door Osama bin Laden zelf, de kiem gelegd voor een filiaal van Al Qaeda in Jemen, als land met een sterk clangerichte samenleving en een zwak centraal bestuur, een geschikte broedplaats.

De aanhoudende binnenlandse conflicten, de diepgewortelde corruptie van het centraal bestuur en het machtsvacuüm in de vele afgelegen gebieden en dorpen in Jemen bieden vandaag een vruchtbare bodem voor Al Qaeda, dat vooral in de voorbije vijf jaar is gegroeid. Jemen nu is ook het verhaal van Amerika in oorlogstijd, zegt Johnsen. En opmerkelijk is hoe de moeilijk grijpbare vijand zich ook nog eens inschrijft in een nieuwe sociale, meer charismatische aanpak. Hij omschrijft hoe Barack Obama in 2012, na een aantal overwinningen van Al Qaeda op steden en militaire bases, zwichtte om zijn tot dan toe mislukte ‘chirurgische aanvalsstrategie’ op te geven.

Obama gaf meer militaire vrijheid aan defensie, wat gelijkstaat met meer en verwoestender drones in Jemen. Gevolg: meer burgerslachtoffers –en dus groeiende aanhang voor Al Qaeda. Daarbij komt dat Al Qaeda in Jemen ook zijn groeistrategie veranderde. Al Qaeda in Jemen, of Ansar al-Sharia, wint terrein en harten met sociale dienstverlening in regio’s die jarenlang werden verwaarloosd door het centrale bestuur. En iemand toegang tot water en elektriciteit verschaffen, is een strategie die wellicht meer bereikt dan een drone die alleen maar meer zielen wint voor de extremistische jihad. Jammer genoeg lees je dat nog te weinig in het boek. Maar voorts is het een zeer goed gedocumenteerd boek dat een goed overzicht en toch ook inzicht biedt in de wereld van de jihadi’s.

The last refuge, Yemen, Al-Qaeda, and America’s war in Arabia door Gregory Johnsen is uitgegeven door W. W. Norton & Company, 352 blzn. ISBN 978-0-393-08242-5