Minister van post-conflict

‘Het vredesakkoord van Colombia is geen toverstok’

© Ernesto Rodriguez Amari

De minister van post-conflict Rafael Pardo Rueda

‘Ook al is de nieuwe Colombiaanse president afkomstig van een rechtse partij, dan nog zal het vredesakkoord standhouden’ aldus Rafael Pardo Rueda. Sinds 2015 is hij als minister bevoegd om het postconflict, de mensenrechten en de veiligheid te bewaken. President Juan Manuel Santos en zijn regering hebben duidelijk alle sterke krachten aan boord geheven om het vredesakkoord zo stevig mogelijk over te dragen aan de volgende regering.

Econoom Rafael Pardo Rueda heeft een indrukwekkend parcours achter de rug: hij nam deel aan de vredesonderhandelingen met M19 en EPL, was minister van defensie in de jaren ’90, nam deel aan de vredesonderhandelingen bij het vredesproces in Guatemala en was de voorbije jaren minister van werk in de regering van Santos. Ik ontmoet Rafael Pardo Rueda in het presidentieel paleis Nariño. Het is al bijna avond en Rafael Pardo Rueda heeft er al heel wat vergaderingen op zitten, maar dat is er niet aan te merken. Zeer gedreven licht hij de stand van zaken over het vredesproces in Colombia toe.

Sinds november 2016 hebben de FARC en de Colombiaanse overheid het vredesakkoord ondertekend. Wat zijn de gevolgen van dit akkoord voor de Colombiaanse bevolking?

RAFAEL PARDO RUEDA: Hoewel het vredesakkoord is ondertekend, betekent dit niet onmiddellijk een einde aan het geweld dat de Colombiaanse bevolking al meer dan 50 jaar teistert. Momenteel voelt het nog alsof er twee Colombia’s zijn en we moeten zorgen dat ze beide integreren tot één Colombia. Je zou het kunnen vergelijken met West- en Oost-Duitsland. Met de nodige politieke moed en veel geld is Duitsland erin geslaagd om beiden te verenigen. We schatten dat we minstens 15 tot 20 jaar nodig hebben om de sociale indicatoren te verbeteren op het platteland van Colombia. Pas dan zullen deze Colombianen ook beschikken over betere scholen, vlotte toegang tot gezondheidszorg en betere wegen. Dit kost ons handenvol geld, maar we moeten dit realiseren. Als je kijkt naar Duitsland, dan zie je dat er daar ook nog steeds verder gewerkt wordt aan de eenmaking. De media focust zich echter hier in Colombia gemakkelijk op slechts twee zaken, namelijk de cocaïnehandel en de gewapende strijders. Met het vredesakkoord hebben we echter grotere doelen voor ogen. We willen immers het leven verbeteren van 12 miljoen Colombianen die nu in moeilijk bereikbare gebieden leven.

Nog maar een maand geleden is er een soldaat gestorven door op een mijn te stappen en twee weken geleden is een boer zijn beide benen verloren. Van de 1022 gemeentes in Colombia waren er in 2016 nog 673 gemeentes waar de gronden bezaaid lagen met mijnen.

U bent minister van postconflict. Kan u zich volledig op de implementatie van de vrede concentreren of moet u nog veel aandacht besteden aan de gevolgen van het conflict?

PARDO RUEDA: Helaas is het vredesakkoord geen toverstok. Het ondertekenen van het vredesakkoord heeft niet onmiddellijk voor een ontmijning van de regio gezorgd. Colombia kent het hoogst aantal mijnenslachtoffers. Nog maar een maand geleden is er een soldaat gestorven door op een mijn te stappen en twee weken geleden is een boer zijn beide benen verloren.

Van de 1022 gemeentes in Colombia waren er in 2016 nog 673 gemeentes waar de gronden bezaaid lagen met mijnen. We zetten hier zeer sterk op in.

In 2017 waren er nog 507 gemeentes en president Juan Manuel Santos heeft beloofd om tegen het einde van zijn presidentschap het aantal gemeentes tot 240 te doen dalen. Colombia heeft de grootste ontmijningsbrigade ter wereld. Momenteel telt deze brigade 5000 leden en dit jaar zal hun aantal nog verdubbelen. Tegen 2021 moet het ontmijningsproces beëindigd zijn. Vorig jaar stierven er 37 personen door op een mijn te trappen.

Als minister van postconflict staat u voor een gigantische uitdaging. Was u hierop voorbereid?

PARDO RUEDA: Ik had het geluk dat ik al betrokken was geweest bij eerdere vredesprocessen met M19 en EPL en nu dus met de FARC en ELN. Onze regering heeft vier jaar lang met de FARC in Havana onderhandeld vooraleer dit akkoord bereikt is. Ik was aanwezig tijdens de laatste fase van onderhandelen. Om zo’n historisch akkoord te bereiken is er geen sprake van improvisatie. Iedereen heeft hier enorm had aan gewerkt en dat maakt dat we nu ook zeer gedreven zijn om het akkoord uit te voeren. Ondertussen kan ik zeggen dat we al meer hulp dan ooit tevoren hebben gerealiseerd in de 170 gemeentes die het meest betrokken waren bij dit conflict. Het is onze plicht om deze burgers verder vooruit te helpen.

Coca

Een cruciaal punt in het vredesakkoord is de bestrijding van de illegale cocaïneplantages. Hoe staat het daarmee op dit moment?

PARDO RUEDA: Colombia heeft een zeer groot aantal illegale cocaplantages. Anno 2014 was een dollar gelijk aan 1700 peso’s. Ondertussen is een dollar 2800 peso’s waard. De cocaïne is een enorm groot exportproduct. Toch moeten we niet alleen naar de productiezijde kijken, want de vraag neemt ook steeds toe.

Op dit moment zijn er in Colombia minstens 124.000 families die coca-plantages hebben. In totaal gaat het over zo’n 90.000 hectares plantages. 

In de VS alleen al is de consumptie de voorbije jaren bijna verdubbeld. Ondertussen is in de VS de belangrijkste doodsoorzaak een overdosis drugs. Dit staat boven auto-ongelukken of zelfmoord. We spreken over minstens 50.000 slachtoffers.

Als landen geen maatregelen nemen om het grote aantal drugsgebruikers te doen dalen, is het ook zeer moeilijk om de productie te bestrijden. Op dit moment zijn er in Colombia minstens 124.000 families die coca-plantages hebben. In totaal gaat het over zo’n 90.000 hectares plantages. Ondertussen zijn er al 25.000 families bezig om geleidelijk aan hun illegale plantages te vernietigen en om te bouwen naar andere plantages. Honderden families melden zich wekelijks aan om zich bij het project aan te sluiten.

Aan welke projecten wordt er nog gewerkt?

Ik ben proMO*

 

Steun ons unieke non-profit mediaproject en word proMO*.

Je ontvangt ons magazine en geniet van een pak andere voordelen

Je maakt MO* mee mogelijk en steunt ons in onze missie.

Voor € 4,60/maand of € 60/jaar.

Ik word proMO*

PARDO RUEDA: Er zijn 16 nationale programma’s lopende. Het belangrijkste doel is in eerste instantie om te investeren in de aanleg van geasfalteerde wegen waar er nu alleen nog maar onverharde wegen liggen. Het kost ons 1,3 biljoen peso’s. In het verleden werd er vooral ingezet op de aanleg van wegen tussen grote steden. Nu willen we voor de mensen die in verafgelegen gebieden wonen ook een vlotte toegang naar omliggende steden voorzien.

Daarnaast moeten we de problemen over de verdeling van de gronden oplossen. Alleen al een deftige registratie van de landbouwgronden zal zeven jaar tijd vragen. We moeten lot per lot gaan registreren en opmeten. Daarnaast zijn er ook plannen om lokale gemeenschappen zelf te laten participeren aan beslissingen over publieke werken. Het gaat hierbij over maar liefst 20.000 mensen, waardoor ik nu al uitgenodigd ben op meer dan duizend vergaderingen. Mijn agenda zit tot het einde van het jaar al overvol.

Tot slot willen we ook dat de privésector mee betrokken wordt bij de opbouw van ons land. Om die reden hebben we voor 344 gemeenten een daling beloofd van de belasting voor bedrijven die mee investeren aan de bouw van bruggen, wegen, scholen en ziekenhuizen.

Ex-guerilla strijders

Hoe gaat het ondertussen met de re-integratie van de ex-guerrilla strijders van de FARC?

PARDO RUEDA: Er zijn 12.000 ex-strijders. De integratie verloopt traag. We moeten rekening houden met maar liefst drie verschillende instanties waarbij de guerrillastrijders moeten passeren. De commissie voor de vrede, de commissie voor de waarheid en de commissie die op zoek moet gaan naar vermiste personen. Daarnaast proberen we zowel politieke participatie van FARC-leden als van gemeenschappen die betrokken waren tijdens het conflict te realiseren. Al deze elementen zijn belangrijk om een duurzame vrede op te bouwen, maar dit vraagt allemaal veel tijd.

Het vredesakkoord telt 300 bladzijden. Hoe kunnen we dit eenvoudig begrijpen?

Door dit conflict zijn er meer dan 8 miljoen Colombianen moeten vluchten en zijn er meer dan 200.000 slachtoffer gevallen. Moest het vredesakkoord niet gesloten zijn, dan zouden er ondertussen nog 3000 mensen extra gestorven zijn.

PARDO RUEDA: Het is een zeer ingewikkeld vredesakkoord. Het DNA van elk vredesakkoord ter wereld bestaat uit drie kernaspecten: demobilisatie, ontwapening en re-integratie. Daarnaast bevat dit vredesakkoord nog 6 extra grote thema’s met per thema minstens nog 500 extra verduidelijkingen.

Over het vredesakkoord alleen al zouden er gemakkelijk meerdere doctoraten geschreven kunnen worden. Het gewapende conflict is in Colombia in de periode van de Koude Oorlog ontstaan. Daarnaast is de Cubaanse revolutie ook een belangrijke bron van inspiratie geweest voor de guerrillastrijders.

Dankzij de cocateelt en de drugshandel hebben de guerrilla’s al die decennia stand kunnen houden. Dit vormde voor hen een zeer belangrijke bron van inkomsten. Nergens in Latijns-Amerika zijn er nog guerrillagroeperingen. Door dit conflict zijn er meer dan 8 miljoen Colombianen moeten vluchten en zijn er meer dan 200.000 slachtoffer gevallen. Moest het vredesakkoord niet gesloten zijn, dan zouden er ondertussen nog 3000 mensen extra gestorven zijn. Alleen al het feit dat het leven van deze mensen gered is, is de moeite waard om het vredesakkoord in stand te houden.

Hoe staat het met de vredesonderhandelingen met het Nationaal Bevrijdingsleger ELN anno 2018?

PARDO RUEDA: President Juan Manuel Santos doet er alles aan om de totale vrede te bereiken. In vredesonderhandelingen is de wil om te blijven dialogeren cruciaal. Helaas zijn de onderhandelingen in januari gestopt. We kunnen de hoop niet opgeven en we blijven ons inzetten zodat toekomstige generaties de totale vrede in hun land kennen.

Patrick Fore/Unsplash (CC0)

 

Ziekenhuizen en scholen

De internationale gemeenschap reageerde zeer lovend op het vredesakkoord, maar in Colombia zelf verwierpen de burgers via een referendum het vredesakkoord. Hoe staat het met de polarisering in Colombia in het verkiezingsjaar 2018?

PARDO RUEDA: We zijn de internationale gemeenschap enorm dankbaar voor de enorme logistieke, economische en morele steun die ze hebben gegeven om dit akkoord te bereiken. De Colombiaanse bevolking is echter allesbehalve homogeen en de oppositie is hier geen uitzondering op.

Na het referendum hebben we dertig dagen lang met de oppositie vergaderd. Elke dag waren er gedurende 10 of 12 uur vergaderingen. We zijn erin geslaagd om met 80 procent van hun eisen rekening te houden, uitgezonderd twee punten, namelijk politieke participatie en de sancties die gekoppeld moeten worden aan de demobilisatie. Er zijn zoveel actoren die bij het conflict betrokken zijn waardoor het niet eenvoudig is om een compromis te bereiken. Niet alleen FARC-strijders, maar ook ex-militairen, slachtoffers en de privésector werden betrokken.

Het is ondenkbaar dat de nieuwe president, van welke strekking dan ook, zomaar 3000 mensen in de gevangenis zou zetten.

Vergeet ook niet dat de regering van Santos een coalitieregering is. Zo is de linkse oppositie geen tegenstander geweest voor het interne vredesakkoord, maar vormt de rechtse oppositie geen tegenstander voor het buitenlands beleid van Colombia en omgekeerd. Het is normaal dat er in een democratisch land oppositie bestaat. Als ik naar de internationale gemeenschap kijk, dan ben ik een tevreden man. Eerdere vredesprocessen in Ierland en Zuid-Afrika hebben reeds aangetoond dat strijders finaal zelfs president kunnen worden. Toen het vredesakkoord daar pas werd ondertekend bestond er ook veel weerstand. Op dat vlak is er niets nieuws onder de zon.

Stel dat de rechtse oppositie de verkiezingen wint. Wat gaat er dan gebeuren? Dreigt het vredesakkoord vernietigd of serieus aangepast te worden?

PARDO RUEDA: De rechtse oppositie probeert de bevolking bang te maken voor de consequenties van het vredesakkoord, toch denk ik niet dat we bang moeten zijn dat het vredesakkoord op de helling staat. De huidige regering werkt nog tot 7 augustus, de dag waarop de nieuwe president aan de macht zal komen. Volgende week, op 10 maart zullen de senatoren en volksvertegenwoordigers verkozen worden. De politieke partij van de FARC is al zeker van 5 senatoren en 5 volksvertegenwoordigers. Zij zullen op 20 juni ook officieel hun ambt opnemen. Deze beslissing is reeds in de grondwet opgenomen, waardoor niemand hier nog iets aan kan veranderen.

Colombia is niet zoals American Airlines die zomaar, desnoods met politiegeweld, een “extra” passagier uit het vliegtuig kunnen zetten. Daarnaast is het zo dat tegen het moment dat de nieuwe president aan de macht komt, er al 1500 ex-militairen en 1500 ex-guerrillastrijders de commissie van de vrede en de commissie van de waarheid zullen gepasseerd zijn.

Het is ondenkbaar dat de nieuwe president, van welke strekking dan ook, zomaar 3000 mensen in de gevangenis zou zetten. Tot slot zal de nieuwe president van Colombia zich niet kunnen permitteren om niet in nieuwe wegen, scholen en ziekenhuizen te investeren. Dit laatste dwingt de regering wellicht nog het meest om het vredesakkoord te respecteren.

Maak MO* mee mogelijk.

Word proMO* net als 2790   andere lezers en maak MO* mee mogelijk. Zo blijven al onze verhalen gratis online beschikbaar voor iédereen.

Ik word proMO*    Ik doe liever een gift

Met de steun van

 2790  

Onze leden

11.11.1111.11.11 Search <em>for</em> Common GroundSearch for Common Ground Broederlijk delenBroederlijk Delen Rikolto (Vredeseilanden)Rikolto ZebrastraatZebrastraat Fair Trade BelgiumFairtrade Belgium 
MemisaMemisa Plan BelgiePlan WSM (Wereldsolidariteit)WSM Oxfam BelgiëOxfam België  Handicap InternationalHandicap International Artsen Zonder VakantieArtsen Zonder Vakantie FosFOS
 UnicefUnicef  Dokters van de WereldDokters van de wereld Caritas VlaanderenCaritas Vlaanderen

© Wereldmediahuis vzw — 2024.

De Vlaamse overheid is niet verantwoordelijk voor de inhoud van deze website.