De strijd tussen twee landbouwmodellen

David en Goliath in Brazilië

CIFOR CC BY-NC-ND 2.0

 

Het geweld op het platteland neemt toe. Dit heeft alles te maken met de almacht van de agrobusiness die in het parlement de grootste vertegenwoordiging heeft. Het lobbywerk doet de rest.

Bij Comsaude in Porto Nacional kennen ze iets van feesten. Elk jaar opnieuw vieren ze het beginjaar van deze veelvoudige werking: dit jaar 49 jaar. Op naar de 50!

Eerst wordt er gezongen en gebeden voordat we het nieuwe boek de ‘Kikker die zich niet laat koken’ voorstellen. Het boek sluit naadloos aan bij wat op de T-shirts voor het feest staat. ‘Construindo a resistência democrática’ oftewel De democratische weerstand opbouwen.

We zingen een lied van de dominikaan Frei Domingos:

‘Bij ons is het onvoorstelbaar dat een pluralistische organisatie met zingen en bidden zou beginnen’

Pelgrim op de wegen van een ongelijke wereld,
geplunderd door de winst en de ambitie van het kapitaal,
Van de kracht van de grootgrondbezitters, weggejaagd en zonder plaats
Ik weet niet meer waar ik naar toe moet lopen.
Uit hoop, klamp ik me vast aan de mutirão (vertaald: samenkomen, werken, elkaar bij de oogst.helpen).

Bij ons is het onvoorstelbaar dat een pluralistische organisatie met zingen en bidden zou beginnen. Daarom zijn we ook in Brazilië! Het zou wel eens kunnen zijn dat wij, activisten in Europa, een verwrongen beeld van pluralisme hebben en dat dan maar iedereen zijn inspiratie inslikt.

Nochtans is spiritualiteit belangrijk, zo blijkt hier op elke bijeenkomst rond agro-ecologie. Het liefst transreligieus natuurlijk.

De Manzano’s, een geëngageerde familie

Voor de gelegenheid komen de drie zonen van de familie Manzano mee feesten. Zoals de ouders zijn ze allen sociaal geëngageerd. Ook de dochter in São Paulo heeft het virus van Eduardo en Heloise meegekregen. Ze is coördinator van een psycho-sociaal centrum, waarin de armgemaakten centraal staan.

De ene zoon is openbaar aanklager en verdedigt vooral inheemse, Afrobrazilianen en kwesties van milieudelicten. Een tweede zoon is architect in (voornamelijk) sociale woningbouw, zoals voor het programma ‘Minha casa, minha vida’ (vertaald: mijn huis, mijn leven). De derde werkt bij Naturatins, een officieel orgaan van de staat Tocantins dat instaat voor de controle of er geen gronden illegaal worden ingepikt en toelating geven om gronden wettelijk te gebruiken.

Dat brengt heel wat stress mee, want de fazendeiros van het lied dat we samen zongen, zijn gewoon om de diensten om te kopen en van zo meer grond te kunnen inpikken. Die praktijk wordt nu minder aanvaard, wat natuurlijk de nodige spanningen geeft. Doodsbedreigingen of effectieve moorden zullen ze minder proberen, alhoewel er nog veel doden op het platteland vallen.

De CPT, Comissão Pastoral da Terra, brengt daar al meer dan 40 jaar een jaarverslag over uit. De grootgrondbezitters proberen nu eerder mensen in diskrediet te brengen. Zo schakelden ze onlangs bijna een priester uit, die sterk de landloze en kleine boeren verdedigt. Ze lieten pedofiele foto’s op zijn computer zetten, alsof hij die zelf op internet opgezocht heeft. Gelukkig kwam nadien uit dat dit opgezet spel is.

Het kindje dat meekomt met zijn papa heet David en roept het oeroude Bijbelse beeld op van de kleine David tegenover Goliath.

Goliath is sinds de coup van de regering Temer wel heel machtig geworden. Daarom geef ik hier graag enkele gegevens weer van ‘Le Monde Diplomatique Brasil’, mei 2018.

Met 235 van de 513 parlementsleden en 27 van de 81 senatoren, is de ‘bancada ruralista’ wel heel actief. Onder hun aansturen liggen er voorstellen op tafel die het geweld op het platteland nog zullen opdrijven. Een wetsvoorstel wil het mogelijk maken dat fazendeiros wapens mogen dragen. Een andere wet zou MST en gelijksoortige bewegingen van landarbeiders op de lijst moeten zetten van terroristische organisaties.

Goliath verbergt zich in grootgrondbezitters-parlementairen

In Brasília komt Goliath elke dinsdag in een chique pousada met zijn aanhangers samen voor het menu van de bancada ruralista. Op dat menu staan niet op de eerste plaats fijne gerechten, maar thema’s die de grootgrondbezitters van het parlement hier onder elkaar achter gesloten deuren bespreken, om vervolgens in het parlement door te drukken. President Temer wordt er ook regelmatig gesignaleerd.

Hij bedient hen zoveel mogelijk op hun wenken door bijvoorbeeld de rechten van inheemse volkeren in te perken en de landhervorming terug te draaien. Twee keer werd de wens van Goliath niet meteen vervuld: afschaffing van de kwalificatie slavenarbeid en het opgeven van het Renca-reservaat voor mijnbouw. Het internationale verzet heeft in beide gevallen de doorslag gegeven. Wat de titel ‘slavenarbeid’ betreft, is hun belang duidelijk: in 2017 bevrijdde het Ministerie van Arbeid nog 2264 arbeiders van 165 bedrijven. Het gaat om mensen die in arbeidsomstandigheden moeten werken, ‘analoog aan slavernij’ en dat vooral op latifúndios.

‘De Scandinavische landen hebben de reputatie in eigen land een sterke democratie te hebben, overzee –ver uit het zicht van de kiezers– is het soms een heel ander verhaal’

Uit de poging om het Renca-reservaat open te breken, blijkt dat ze niet alleen de belangen van de grootschalige landbouw dienen, maar ook die van de mijnbouw en die zijn niet mis. Zo is de Noorse multinational Norsk Hydro (waarvan 34,4 procent in handen van de Noorse staat) in 40 landen met mijnbouw aanwezig. In Barcarena, deelstaat Pará, bezitten de Noren de grootste aluminiumraffinaderij ter wereld.

Omdat een plaatselijke organisatie, Cainquiama, het illegaal lozen van giftig afval aanklaagde, werd twee weken later, 12 maart 2018, een van de leiders van Cainquiama vermoord –de tweede in drie maanden tijd. De Scandinavische landen hebben de reputatie een sterke democratie te hebben en integer te zijn. Dat kan dan het geval zijn in de betreffende landen zelf, maar overzee –ver uit het zicht van de kiezers– is het verhaal soms heel anders.

De Finnen kennen er ook wat van. Zij hebben grote belangen in eucalyptusaanplantingen en de trafiek van houtpulp naar Europa. De plaatselijke inheemsen en andere traditionele volkeren kunnen er van meespreken.

Lemen voeten in petroleum

Rechters en antropologen die gewetensvol hun werk doen, zijn alleen maar hinderpalen voor de expansie van soja- en andere imperia. Daarom dirigeren de ruralisten twee parlementaire onderzoekscommissies over de Incra (landhervorming) en Funai (die instaat voor de zorg voor en de rechten van de inheemse volkeren). Deze commissies vragen dat justitie 96 mensen zouden vervolgen: antropologen, verantwoordelijken van nationale en internationale ngo’s, procureurs, rechters). Ze beschuldigen hen van een grote verantwoordelijkheid in het criminaliseringsproces van sociale bewegingen.

Tot nu toe kwam de president “maar” aan 13 van de 17 Goliathverzuchtingen tegemoet. Terwijl deze politiek de expansie van de agrobusiness in het Amazonewoud en de Cerrado versnelt, zijn er in hetzelfde Brazilië vier miljoen boeren zonder land en nog eens ongeveer vier miljoen kleine, familiale boeren. Het gaat om een mensenzee aan landlozen en boeren met weinig grond, terwijl er 66.000 improductieve bedrijven open liggen. Dat wil zeggen 175 miljoen hectare, die zouden kunnen herverdeeld worden.

‘Dat getal is dan nog aan de lage kant ingeschat’, zegt Marés de Souza Filho, professor agrarisch recht aan de PUC- de katholieke universiteit van Paraná. ‘De criteria die de productiviteit meten, dateren van 1975. Als de miserie van de camponeses niet wordt verlicht, dan gaan de conflicten zich nog radicaliseren.’

Het percentage van Brazilianen in extreme armoede steeg met 11,2 procent tussen 2016 en 2017, gaande van 13,34 miljoen naar 14,83 miljoen mensen. Zij nemen niet deel aan het chique middagmaal dat elke dinsdag in Brasília plaatsvindt.

En toch. Het beeld van de reus op lemen voeten is bekend. De agronegócioreus staat met zijn wankele voeten in petroleum. Het is een petroleumlandbouw met vele machines, meststoffen, pesticiden, vrachtwagens, boten. Al deze hulpmiddelen hebben veel petroleum nodig. Het is dus een landbouwmodel zonder toekomst, want aan petroleum komt een einde.

Ondertussen bereiden duizenden plaatselijke groepen de val van Goliath voor. Ze behartigen een andere landbouw en voedselvoorziening. Ook de studenten van Federale Universiteit en de EFA, Escola Família Agrícola willen verandering. De toekomst bereiden ze voor, ze gaan voor het leven en wel in overvloed, na de val. Zoals hier in Porto Nacional een plaatselijke groep agro-ecologia. Het was weer hartverwarmend om er aan deel te nemen.

Zal David het halen?

Maak MO* mee mogelijk.

Word proMO* net als 2790   andere lezers en maak MO* mee mogelijk. Zo blijven al onze verhalen gratis online beschikbaar voor iédereen.

Ik word proMO*    Ik doe liever een gift

Over de auteur

  • Medewerker van Wervel en auteur van verschillende boeken

    Luc Vankrunkelsven (Diest, 21 mei 1956 – Brazilië, 15 september 2023) was medewerker van Wervel, ambassadeur van Grootouders voor het klimaat en bracht jaarlijks verslag uit van zijn tou

Met de steun van

 2790  

Onze leden

11.11.1111.11.11 Search <em>for</em> Common GroundSearch for Common Ground Broederlijk delenBroederlijk Delen Rikolto (Vredeseilanden)Rikolto ZebrastraatZebrastraat Fair Trade BelgiumFairtrade Belgium 
MemisaMemisa Plan BelgiePlan WSM (Wereldsolidariteit)WSM Oxfam BelgiëOxfam België  Handicap InternationalHandicap International Artsen Zonder VakantieArtsen Zonder Vakantie FosFOS
 UnicefUnicef  Dokters van de WereldDokters van de wereld Caritas VlaanderenCaritas Vlaanderen

© Wereldmediahuis vzw — 2024.

De Vlaamse overheid is niet verantwoordelijk voor de inhoud van deze website.