Dossier: 
Nieuwjaarsbrief aan een Passant

Beste Tedje, hopelijk vond je je plek in een nieuw thuisland

© Jon Tyson (CC0)

Beste Tedje,

Het komt misschien wat afstandelijk over dat ik je aanspreek met je Facebooknaam. Maar weet je nog dat ik je plechtig beloofde dat ik je privacy zou respecteren? Via Facebook lukt het niet zo goed om te converseren. Je bent er niet zo vaak, je computer had je verkocht voor we elkaar ontmoetten. Je had geld nodig. Je overleefde op een simpele gsm, ‘een baksteen’ zoals mijn dochter dat noemt. Heb je die baksteen nog of schakelde je over op een nieuwe? Vond je een tijdelijk jobje? Is er meer rust in je hoofd? Hou je het vol?

Het is intussen meer dan een jaar geleden dat we elkaar zagen. We aten samen een soepje en spraken de volgende ochtend opnieuw af. Je had je zo mooi uitgedost voor onze afspraak bij de koffie. Toen ik daar een complimentje over maakte, verwees je naar je trots: onontkoombaar. Waarop ik een grijsgedraaid cliché bovenhaalde en iets mompelde over ijdele mannen. Waardigheid is zowel bij mannen als vrouwen een evident hoog goed, zei je. Over die waardigheid hebben we even doorgeboomd. Met als conclusie dat jij geen keuze had dan je zelfrespect in de eerste plaats uit je kleren te halen.

Je logeerde in de Villa maar wilde er weg. Voorlopig lukte weggaan niet, het leven bood weinig ruimte om je elders te settelen. De Villa… dat kraakpand was nog zoiets onvermijdelijk, terwijl je vurig hoopte op een kentering in je leven. Ik schreef over jou in MO*. Ik stuurde een berichtje, je stuurde een grote blauwe duim terug.

We zagen elkaar niet meer. Maar de Villa heb je verlaten, dat weet ik. Heel af en toe duik je op, vind je iets leuk dat ik op mijn Facebookprofiel plaats. Ik zag dat je een Facebookvideo postte die terugblikt op jouw jaar — Het Jaar van Tedje. Facebook maakte van jouw 2018 een jaar vol leuke reizen. Ik zag dat je ook in Bilbao was. Dat begrijp ik, de Spaanse hitte is draagbaarder dan de natte kou van de Noordzee. De vraag is of dat je gelukkiger maakt.

‘Niemand besluit om uit bepaalde ouders op een bepaalde plek in een bepaalde taal of een bepaald ras geboren te worden’

Je bent geboren in de foute nationaliteit, zei je vorig jaar.
Zoals een wijze Belgische dame me onlangs zei: ‘niemand besluit om uit bepaalde ouders op een bepaalde plek in een bepaalde taal of een bepaald ras geboren te worden’. Ze wist als Joodse die een Jappenkamp had overleefd waarover ze sprak. Maar een absoluut principe als dit maakt het korte strootje niet langer dat jij bij je geboorte trok.

Niemand wil Algerijnen. Noch België, noch onze buurlanden, zelfs jouw oorspronkelijke doelland Frankrijk niet. Dat laatste is een beetje zoals België en de Congolezen: allerminst een hartelijke relatie tussen ex-kolonisator en ex-gekoloniseerden. Om een herkenbaar voorbeeld te geven: net als voor Algerijnen is voor Congolezen de kans op erkenning van asielaanvragen laag. België stuurt Congolezen ook terug, ook al is de situatie daar rampzalig, zijn geweld en repressie dagelijkse routine, leven zoveel burgers in precaire omstandigheden, is er cholera.

Met Congo tekende België de afgelopen legislatuur een terugnameakkoord, dat werkt iets makkelijker. Met jouw geboorteland lukt het onze regering wat minder om tot zo’n akkoord te komen. Nochtans reisden zowel onze ex-staatssecretaris Theo Francken als onze buitenlandminister in-de-regering-van-lopende-zaken (it’s complicated) Didier Reynders naar Algiers om er over een terugnameakkoord te praten. Een compromis kwam er niet maar er werd toch gesproken van een succesje, want de kranten schreven toen dat terugname van afgewezen Algerijnen ‘niet langer een taboe’ hoeft te zijn.

Maar no worries, het gaat immers in de eerste plaats om de terugname van criminele asielzoekers zonder wettig verblijf. Dat laatste zou het voor jou wat relaxter moeten maken. Alhoewel, het begrip ‘crimineel’ dekt sinds tegenwoordig steeds meer ladingen voor de Belgen. Weet je nog dat je bekende dat je ‘soms een broek, schoenen, een T-shirt steelt’, uit pure nood maar ook om ergens je waardigheid vandaan te halen? Je lag daardoor in de knoop met de waarden en normen die je had meegekregen van je ouders, die je zo mist en liefhebt. Je steelt niet, niet en niet, had je geleerd. Je had zelf altijd gevonden dat stelen verfoeilijk en iets voor rotmensen was. Zelfs als je het op een dag zelf deed, bleef je dat vinden.

Ik dacht bij mezelf dat het stelen van broek tegen de menselijke teloorgang of een doos koeken tegen de honger een te klein vergrijp was om het land uitgezet te worden. Maar ik weet het eigenlijk niet zo goed meer

Je vertelde huilend dat je gek werd, toen vroeg je je af waar jou dit nu plaatst in de ogen van het Belgische gerecht of de Belgische burger. Ik zei dat het wel zou meevallen. Ik dacht bij mezelf dat het stelen van een broek tegen de menselijke teloorgang of een doos koeken tegen de honger te klein vergrijpen waren om het land uitgezet te worden. Maar om eerlijker met je zijn: ik weet het eigenlijk niet zo goed meer.

Ik ben niet origineel als ik zeg dat het vreemde tijden zijn voor mijn geboorteland dat tijdelijk jouw noodgedwongen plek was. Ik weet nog hoe ik een aantal jaar geleden dacht dat we het niet zo slecht deden in België. Onze algemene menselijke kijk en onze humanitaire aanpak naar migranten konden in ons land zeker beter, maar hey, we deden het goed in vergelijking met andere landen in Europa. Ik herinner me zo goed hoe we in 2010 vol verontwaardiging schreven dat Griekenland eigen burgers die asielzoekers hielpen strafbaar stelde.

Ik geloofde toen echt dat dit in België nooit mogelijk zou zijn. Maar in 2018 stonden we verstoord in eigen land te roepen dat solidariteit niet bestraft kan worden. Wellicht is het nieuws aan je voorbijgegaan, maar Belgische burgers die het gewaagd hadden om niet-Belgische passanten een warm bed en een warme maaltijd aan te bieden, stonden terecht in een proces tegen mensensmokkel. Omdat ze passanten als jij hielpen om hun waardigheid even terug te vinden, werden ze samen met De Solidariteit voor de rechtbank gesleept.

Een advocaat die ik dit jaar sprak, geloofde niet dat de zaak tot iets zou leiden. Maar, zei hij, het kwaad is wel geschied: mensen gaan twijfelen, in de samenleving ontstaan kloven en wantrouwen. De vraag met welke burger we over twintig jaar willen eindigen zou de progressieve politieke partijen moeten bezighouden, zei hij, maar dat gebeurt niet. Hij heeft gelijk, reden om me zorgen te maken, Tedje. Over jou, als passant op zoek naar een beter leven. Over ons als samenleving.

Ik word warm van die vele mensen die weigeren om hun solidariteit en empathie te laten verhakselen, die zich belangeloos blijven inzetten

Het goede nieuws, Tedje, is dat de mensen werden vrijgesproken. De rechter besliste dat solidariteit niet te criminaliseren valt. Natuurlijk niet.
Ik beeld me in hoe die rechter bij het ontbijt moet gedacht hebben: ‘in mijn rechtbank geen inhumaan hellhole, naar voor met die menselijke warmte en burgerzin’.
Ik vind dat idee hartverwarmend, ik heb het nodig om de groeiende intolerantie en polarisering in onze samenleving te kunnen verdragen. Ik word ook warm van die vele mensen die weigeren om hun solidariteit en empathie te laten verhakselen, die zich belangeloos blijven inzetten om de wachtenden aan het Klein Kasteeltje of de daklozen in de Brusselse hub op te vangen. Ook in Zeebrugge, aan de kerk van Fernand Maréchal blijven mensen als de pastoor zelf, Ronny en Myriam, Hamid van Caritas, en vele vrijwilligers zich inzetten voor passanten als jij. Ondanks de verwijten of zelfs stenen die naar hun hoofd worden geslingerd, blijven ze dekens, soep, warmte bieden.

Ik weet het, het is mooi maar het is onvoldoende als je op zoek bent naar een nieuw thuisland. Ik hoop zo dat je je zwerversleven hebt kunnen afschudden, dat je een plek hebt gevonden. Ik hoop dat Facebook gelijk heeft en dat je echt een fijn reisjaar achter de rug hebt.

Hoe maak je het echt, Tedje? Schrijf me terug.

Maak MO* mee mogelijk.

Word proMO* net als 2789   andere lezers en maak MO* mee mogelijk. Zo blijven al onze verhalen gratis online beschikbaar voor iédereen.

Ik word proMO*    Ik doe liever een gift

Over de auteur

Met de steun van

 2789  

Onze leden

11.11.1111.11.11 Search <em>for</em> Common GroundSearch for Common Ground Broederlijk delenBroederlijk Delen Rikolto (Vredeseilanden)Rikolto ZebrastraatZebrastraat Fair Trade BelgiumFairtrade Belgium 
MemisaMemisa Plan BelgiePlan WSM (Wereldsolidariteit)WSM Oxfam BelgiëOxfam België  Handicap InternationalHandicap International Artsen Zonder VakantieArtsen Zonder Vakantie FosFOS
 UnicefUnicef  Dokters van de WereldDokters van de wereld Caritas VlaanderenCaritas Vlaanderen

© Wereldmediahuis vzw — 2024.

De Vlaamse overheid is niet verantwoordelijk voor de inhoud van deze website.