Bij gebrek aan de waarheid factcheckt “TheLawyard” het nieuws in Libanon

Terwijl gevestigde media de deuren sluiten, vullen twee rechtenstudenten een leemte op in het Libanese medialandschap. TheLawyard tracht op kritische en correcte manier verslag uit te brengen over de politieke en economische crisis in Libanon. Voorlopig alleen nog via Instagram, waar ze 40.000 volgers hebben, maar er wordt gedroomd van meer. ‘Er kruipt veel energie in, maar aan stoppen denken we nooit.’

Sinds november 2018 werken de 22-jarige Libanese hartsvriendinnen Zeinab El Halabi en Lyne Mneimneh zich te pletter. Via het Instagramkanaal TheLawyard informeren ze de wereld over wat er in Libanon gebeurt.

Ze richtten een eigen mediakanaal op omdat ze een onafhankelijke stem misten in het Libanese medialandschap dat sterk ideologisch beïnvloed is. ‘Je kan hier niet één mediakanaal lezen en er de waarheid lezen’, vertelt El Halabi via een videogesprek aan MO*. ‘Er is altijd wel iets fout. En als je wel correct nieuws leest, wordt het niet professioneel gebracht.’

Een eigen kanaal onderhouden is een grote uitdaging, want beide dames studeren ook nog rechten. ‘Na de kerstvakantie beginnen onze examens’, vertelt El Halabi terwijl aan de andere kant van het scherm de elektriciteit in haar kamer uitvalt. ‘Welkom in Libanon’, glimlacht ze.

Het land kampt met een brandstoftekort waardoor er niet genoeg elektriciteit kan worden opgewekt. Daarnaast zijn er de hyperinflatie, grootschalige corruptie en een fors toenemende werkloosheid en armoede. ‘Het enige dat vooruitgaat is de prijs van de dollar’, aldus Mneimneh.

Lees ook

‘In Libanon werd de staat een vehikel voor zelfverrijking’

Politiek zit overal

El Halabi en Mneimneh groeiden samen op in hoofdstad Beiroet. ‘We kennen elkaar al 10 jaar en doen echt alles samen. We gingen naar dezelfde school en delen dezelfde interesses en hobby’s’, aldus El Halabi.

Vandaag studeren ze niet aan dezelfde universiteit, maar ze bleven steeds in nauw contact met elkaar. El Halabi: ‘Op een dag belde ik Lyne en vroeg haar om samen een juridische blog te beginnen. Ze antwoordde enthousiast en stelde meteen de naam TheLawyard voor.’

Het begon dus niet als mediakanaal, maar als initiatief om juridische kennis breed toegankelijk te maken. ‘We wilden de basiskennis delen die Libanezen zouden moeten kennen’, aldus El Halabi. ‘Je hebt hier alleen toegang tot wetboeken of de grondwet als je bijvoorbeeld rechtenstudent bent. Dan huren mensen advocaten in waar ze veel geld voor betalen om voor hen opzoekingswerk te doen, maar het zou basisinformatie moeten zijn.’

Al snel kregen ook politieke gebeurtenissen een plek op hun blog. ‘Uiteindelijk is alles in Libanon verbonden aan politiek’, vertelt Mneimneh. Ze verwijst hiermee naar het falende gerechtssysteem door het politieke mismanagement. ‘Het valt uiteen. Er is geen structuur.’

Wanneer in oktober 2019 opstanden in Libanon uitbreken door de steeds verslechterende economische situatie, evolueerde TheLawyard nog meer van juridische blog naar mediakanaal. De protesten waren het gevolg van het corruptie beleid dat in Libanon al jarenlang heerst. ‘Mensen wilden toen weten wat er gebeurde op straat’, leggen de dames uit. Dus begonnen ze de gebeurtenissen te factchecken.

Mneimneh vertelt hoe traditionele media op een gegeven moment ophielden met live verslaggeving vanaf acht uur ‘s avonds. ‘Vanaf dan begon het leger rubberkogels af te vuren op betogers en gebruikten ze traangas. Mensen wilden niet alleen weten wat er gebeurde, die verslaggeving was ook belangrijk voor de veiligheid van de betogers.’

‘Mensen wilden niet alleen weten wat er gebeurde, die verslaggeving was ook belangrijk voor de veiligheid van de betogers.’

De bestaande mediakanalen berichtten over de protesten bovendien vanuit hun politieke visie, gaat ze verder. ‘Zo werd aan het begin ook betoogd bij de nationale bank van Libanon. Daarvan brachten sommige televisiestations geen verslag uit omdat ze leningen hebben lopen bij die bank die ze niet wilden verliezen.’

Elke politieke partij heeft zo zijn eigen mediakanaal in Libanon. Zo is Al-Manar gelinkt aan de sjiitische politieke partij Hezbollah. The Future hangt samen met The Future Movement, de soenitische partij waarvan voormalig premier Saad Hariri deel uitmaakt. NBN is gelieerd aan een andere sjiitische partij: The Amal Movement.

‘Zo kunnen partijen de media manipuleren en gebeurtenissen uitzenden zoals ze dat willen’, aldus El Halabi. ‘Ze betalen journalisten en televisiepresentatoren om bepaalde politici of partijen goed te praten’, vult Mneimneh aan.

Zoals dat gebeurde tijdens de ramadan in 2020, toen er in Libanon een lockdown was, geeft ze het voorbeeld. ‘In Tripoli, één van de armste steden in Libanon, protesteerden mensen tegen de maatregels. Eén televisiekanaal bracht verslag uit, maar vertelde alleen dat betogers het leger aanvielen, niets meer.’

Daarop begon ze het nieuws zelf te factchecken. ‘Ik weet dat het leger altijd erg gewelddadig is bij opstanden in Tripoli. Toen ik erover begon te lezen, stootte ik op een video waarin ik zag hoe het leger kogels afvuurde en er zelfs doden vielen. Daarna verdedigden de betogers zich dus omdat het leger hen aanviel.’

TheLawyard factcheckt

Zo groeide TheLawyard  dus uit tot een kanaal dat informatie factcheckt. Ze hebben ondertussen bijna 40.000 volgers. ‘Het is gek. We begonnen gewoon als juridische blog met 900 volgers’, vertelt een trotse El Halabi. Door de revolutie van oktober 2019 explodeerde dat aantal.

‘We wilden de eersten zijn om iets te posten, maar leerden dat dat niet hoeft.’

Ze gaan enorm kritisch te werk alvorens ze iets posten, zeggen ze zelf. ‘Aanvankelijk wilden we de eersten zijn om iets te posten, maar uit ervaring leerden we dat dat niet hoeft. Wij moeten diegenen zijn die het nieuws op een objectieve en correcte manier brengen.’

Daarvoor gebruiken ze verschillende bronnen. Dat vinden ze belangrijk. ‘Nieuws breng je niet vanuit één perspectief.’ Mneimneh vergelijkt het met het leggen van een puzzel. ‘Als iets met een minister gebeurt, luisteren we naar journalisten en de entourage van die minister, maar ook naar activisten.’

TheLawyard is ook selectief in wat het brengt. ‘Sommige kanalen publiceren over schandalen, zoals wat kinderen van politici doen. Maar dat is niet ons type verslaggeving’, aldus Mneimneh.

El Halabi vult aan: sommige mediakanalen kiezen ongepaste of sarcastische titels. ‘De president doet stomme dingen, dat klopt, en je kan erover grappen met vrienden, maar dat maakt het nog geen journalistiek.’

Neutraliteit en professionaliteit staan naar eigen zeggen centraal bij TheLawyard. ‘We zijn niet bevooroordeeld, ongedacht onze persoonlijke standpunten. We willen niet bij de traditionele partijen horen, maar ook niet bij de oppositie’, legt El Halabi uit.

‘De mensen vertrouwen ons’

Die ingesteldheid zorgt duidelijk voor succes. Fier vertellen El Halabi en Mneimneh over hoe influencers hun posts delen en hoe bekende journalisten, met jarenlange ervaring, bij hen aankloppen voor informatie over bepaalde gebeurtenissen. ‘De mensen vertrouwen ons.’

Volgers danken hen voor hun volgehouden werk, zowel via online berichten als in het dagelijkse leven. El Halabi: ‘Ik zit soms in een café te werken met mijn laptop met TheLawyard-logo. Dan vragen mensen wel eens of ik de persoon erachter ben. Dat is leuk. Op het einde van de dag zijn we twee jonge vrouwen. Soms kijken we naar elkaar en beseffen we dat we het echt aan het maken zijn.’

Ook vanuit de diaspora komen hartverwarmende berichten, voegt ze toe. ‘Het is mooi om te zien hoe ze begaan blijven met hun land, ook al zijn ze er niet.’ Het succes is ook buitenlandse organisaties niet ontgaan. Zo waren ze onder meer te gast bij de podcast van het Londense magazine LevantX.

Af en toe krijgen ze bedreigingen. Sommige mensen zijn het niet eens met wat ze schrijven, maar dat doet hen niets. ‘Het zijn maar praatjes, we leven nog.’

‘Mag ik vloeken?’

De appreciatie doet hen deugd, maar TheLawyard vraagt ook tijd en energie. ‘Mag ik vloeken?’, vraagt El Halabi. Mneimneh lacht, maar vertelt dan ook hoe vermoeiend het werk kan zijn. ‘Soms kampen we met een media-burnout.’

In het begin bespraken ze hun posts nog samen, maar de opgebouwde ervaring maakt dat nu overbodig. Ze werken nu zoveel mogelijk in shifts en proberen zo meer pauze te nemen. ‘We vertrouwen elkaar en overleggen alleen nog als het écht belangrijk is en we niet zeker weten of we het moeten posten of niet’, vertelt El Halabi.

Toch zijn pauzes zeldzaam in een land dat door een stevige crisis gaat, zegt Mneimneh. ‘We namen onlangs een kleine pauze toen de overheid twee maanden niet samenkwam. Voor ons stond het land toen letterlijk even stil.’

‘Onze volgers rekenen op ons. Als we even niets posten dan vragen mensen waar we zijn of waarom we niets posten.’

De komende weken zullen ze zich ook meer op hun studies en examens focussen. ‘Het gaat om het vinden van een juiste balans.’ Maar in ‘normale’ omstandigheden gaan ze er volledig voor. ‘Onze volgers rekenen op ons. Als we even niets posten dan vragen mensen waar we zijn of waarom we niets posten.’

Financiering hebben ze voorlopig nog niet. ‘Onze agenda’s zijn te hectisch. We hadden nog geen tijd om een plan neer te schrijven. Zo’n financieringsproces heeft tijd en focus nodig’, legt El Halabi uit. ‘Je moet weten wat je precies wil bereiken, hoe je mensen wilt aannemen en wie je wil aannemen. We hebben bovendien een juridische achtergrond, geen zakelijke. Daarvoor kunnen we nog hulp gebruiken.’

Missie

Aan stoppen denken ze zeker niet. ‘Het is alsof we een missie hebben’, aldus El Halabi.

Ook de traditionele mediasector lijdt onder de financiële crisis in het land. In 2016 moest de grote Libanese krant As-Safir de deuren sluiten. Het meeste recente nieuwskanaal dat de boeken dicht deed was meteen ook het oudste en bekendste nieuwskanaal The Daily Star.

Die was in handen van de familie van voormalig premier Harari. ‘Ze hadden niet genoeg geld meer om hun werknemers te betalen. Iedereen werd ontslagen zonder dat de achterstallige lonen werden betaald. Het ging om maanden achterstal.’

Jongere mensen volgen die traditionele media minder, gelooft Mneimneh. ‘Vooral oudere mensen kijken nog naar televisie.’ Sociale media worden nu meer gebruikt om nieuws te vergaren, vult El Halabi aan. ‘Als iets gebeurt sturen mensen dat naar elkaar via hun smartphone.’ Daarom, zeggen de dames, zijn alternatieve mediakanalen die hun nieuws onder meer via Instagram delen de toekomst.

Toch bestaan in Libanon amper alternatieve kanalen zoals TheLawyard. ‘Wat wel bestaat zijn pagina’s die geen nieuws, maar schandalen uitbrengen’, vertelt Mneimneh. Ze vindt dergelijke pagina’s te extreem. ‘Er is een dunne lijn tussen persoonlijke blogs en nieuwspagina’s. Mensen zien dat verschil vaak niet.’

Sociale media moeten gebruikt worden om correcte kennis te delen, vinden El Halabi en Mneimneh. Ze dromen ervan hun Instagramkanaal te laten uitgroeien tot een echt mediabedrijf. ‘Ondanks mijn rechtenstudie, zie ik mezelf op lange termijn in het communicatieveld werken’, zegt Mneimneh. ‘We zullen er altijd zijn voor de mensen’, besluit El Halabi.