Maart 2006

CONGO VERGOOIT ZIJN KROONJUWELEN
door John Vandaele
1. Grondstoffen zijn de grote rijkdom van Congo, waarmee het land zijn ontwikkeling zou kunnen financieren. Op dit moment produceert het (staats)mijnbedrijf Gécamines nog amper 20.000 ton kopererts, in 1985 was dat nog 470.000 ton. In Congo bedroeg het overheidsinkomen uit de mijnsector 0,18 procent van het nationaal inkomen, tegen 22 procent in het eveneens grondstoffenrijke Botswana.

2. In augustus 2005 ondertekende president Kabila een decreet dat de kroonjuwelen van de Katangese mijnindustrie voor minstens 20 jaar aan de privé doorspeelde, meer bepaald aan enkele oude vertrouwden: de groep Forrest en Dan Gertler. 70 procent van de beschikbare koperreserves van Katanga zijn hierbij betrokken. MO* kreeg beide contracten in handen. 

3. Deze contracten zondigen tegen de aanbevelingen van twee verborgen gehouden rapporten: het Congolese parlementaire Lutundula rapport (2005) en het Internatonal Mining Consultants rapport van de Wereldbank (2003). Christophe Lutundula leverde op 25 juni 2005 zijn rapport af, maar het parlementsbureau met daarin alle grote partijen weigert al zeven maanden het rapport publiek te maken. We sommen enkele van die zonden op:

• De partners van Gécamines bevinden zich in beide gevallen op de Britse Maagdeneilanden.
• Er wordt geen raming gemaakt van de inbreng van Gécamines, alhoewel het hier gaat om de rijkste koperbodems ter wereld.
• Het beheer zal in handen zijn van de private partners die alle inkomsten naar rekeningen op de Britse Maagdeneilanden mogen versassen.
• Er was geen internationale aanbesteding.
• Er worden geen minimumvereisten gesteld voor het in te brengen eigen kapitaal, alles mag worden geleend, wat enorm drukt op de te verwachten inkomsten voor Gécamines.
• De partners beschikken niet over de mijnervaring die in verhouding staat tot de enorme omvang van het project

4. Een analyse van beide contracten door het Canadese gespecialiseerde advocatenkantoor Fasken, Martineau & DuMoulin is duidelijk. De private partners zullen niet alleen hun kapitaal en intresten volledig terugbetaald zien maar ook substantiële winsten hebben gemaakt, vooraleer de Congolese overheidspartner enige beloning ontvangt.

5. De Belgische senaatonderzoekscommissie over grondstoffenplunderingen in Congo (2003) definieerde plundering als ‘uitbating van de Congolese rijkdommen op een manier die de Congolezen of de Staat niet of in onvoldoende mate ten goede komen’.

6. Minister De Gucht uit wel kritiek uit op de Congolese leiders, maar herbenoemde intussen wel George Forrest tot adviseur Buitenlandse Handel.

7. Broederlijk Delen, 11.11.11en de Britse organisatie Rights and Accountability in Development reageren op deze vaststellingen met een oproep aan minister De Gucht om van transparantie in de mijnsector een prioriteit te maken binnen de steun aan de wederopbouw van Congo. Zij vinden dat de passieve houding van België t.a.v. de wanpraktijken in de Congolese mijnsector in schril contrast staat met het verregaande engagement van België om de verkiezingen mogelijk te maken.

Moslimopstanden in Zuidoost-Azië gaan niet over geloof
Zuidoost-Azië zou het tweede front worden in de War on Terror. Dat verklaarden de Verenigde Staten in 2001, terwijl ze Afghanistan binnenvielen. In 2002 werd duidelijk waarom, toen radicale islamisten meer dan 200 slachtoffers maakten met een bomaanslag in Bali. Vandaag is de regio grotendeels van de radar verdwenen. Is dat terecht? En wat willen de moslims uit Zuidoost-Azië eigenlijk?

Gie Goris zocht het uit in Indonesië, Thailand en de Filipijnen. Een islamitisch, een boeddhistisch en een katholiek land, elk met zijn eigen islamitische opstandelingen.

• ‘De opstanden in Mindanao, Zuid-Thailand en Aceh hebben meer te maken met de historische en culturele afstand tussen deze randgebieden en de hoofdsteden die hen willen besturen, dan met de vage oproep van de radicale islamisten om een Zuidoost-Aziatisch kalifaat te stichten. Toch valt de schaduw van de al-Qaeda ideologie wel degelijk over de zesde breedtegraad.’
• In Isabela, de hoofdstad van Basilan, vraag ik aan een Filipijns-Amerikaanse ngo of iemand me achter op een bromfiets de stad kan laten zien. Het duurt een hele tijd eer men het signaal geeft dat er iemand klaar staat voor mij. Maar in plaats van een zitje op een bromfiets, krijg ik een hele Humvee van de Filipijnse mariniers ter beschikking, inclusief twee gewapende bewakers: eentje achter op het gevaarte, eentje naast de chauffeur, beiden met hun automatisch geweer in aanslag. ‘Het is rustig op Basilan’, zegt mijn gastheer nog, ‘maar we willen geen risico lopen. Prettige rit!’

Robert Fisk: ‘Een ideologische oorlog verlies je altijd’
Robert Fisk woont in Beiroet en is al 29 jaar correspondent in het Midden-Oosten. Zijn verhalen en analyses hebben wereldwijd impact, want niemand in de mondiale journalistiek heeft zo veel contacten, zo veel historisch inzicht en zo veel terreinervaring als Fisk. Bovendien schuwt Fisk het vrai parler niet. ‘In het Midden-Oosten worden de echte leiders geketend, terwijl de dwergen, criminelen en kaliefen aan de macht zijn.’

• Irak is misschien het keerpunt, de mislukking waardoor de VS gaan inzien dat het onverstandig en onhoudbaar is voor een westerse macht om haar legers zo diep en zo breed in de islamitische wereld in te zetten. De geschiedenis leert ons dat niet-islamitische legers altijd verdreven worden uit de islamitische wereld. Napoleon werd verdreven uit Egypte, de Sovjetunie uit Afghanistan, de kruisvaarders uit Palestina, de Britten uit hun kolonies.
• ‘Het is een oud verhaal in het hele Midden-Oosten, dat echte leiders geketend worden, terwijl de dwergen, criminelen en kaliefen aan de macht zijn.’
• Khatami had de Tutu of Mandela van het Midden-Oosten kunnen worden, maar hij werd vanaf het begin vastgesnoerd door de bewakers van de macht, de pionnen van Khamenei.

De Amazone wordt leeggeplunderd
Met zo’n 6500 zijn ze nog, de Kaiapó-indianen in Pará, het hart van het Amazonewoud. Met het bezoek van Sting groeiden ze uit tot het icoon voor de verdediging van het regenwoud. Dat was ook de reden waarom Guido Sterkendries Raoni, één van de voornaamste en militante Kaiapó-chefs, bezocht in zijn zoektocht naar de rijkdom die vandaag bedreigd wordt. De mondiale bekendheid van Raoni en zijn volk van meesterlijke bodypainters heeft de vernieling van het woud helaas niet kunnen afremmen.

En verder:

Europa’s migratiebeleid
Migratie is een politieke prioriteit, zeker sinds honderden gelukzoekers vorig jaar in Ceuta en Melilla op de omheining van fort Europa inbeukten. Eurocommissaris Franco Frattini kwam in december met een stappenplan voor een gezamenlijke migratieregeling. Hij pleit voor een Europees gereguleerde arbeidsmigratie. Zal dat de migratiedruk wegnemen?

Gaat en bekeert de Belgen!
Elk jaar komen meer dan 200 buitenlandse missionarissen naar België, waaronder 100 Amerikaanse Mormonen. In Waals-Brabant is al veertig procent van de priesters niet van eigen bodem. Bent u al bekeerd?

Wapenexport vanuit België
Vlaanderen heeft in 2005 voor 150 miljoen euro wapens uitgevoerd. Dat staat in het nieuwe jaarrapport over de Vlaamse wapenexport. Minister Fientje Moerman (VLD) werkt intussen aan een nieuw Vlaams wapendecreet. MO* maakt de balans op van de regionalisering van de wapenhandel.

In Peru is de democratie ziek
In april kiezen de Peruanen een nieuwe president. Partijprogramma’s hebben het over armoedebestrijding, beter onderwijs, een efficiëntere staat of anti-corruptiestrategieën, maar onder het luide geschreeuw van de publiekscampagnes worstelt Peru vooral met een onverteerd verleden en een zware frustratie over het type leiders dat de democratie heeft voortgebracht.     

Al Galidi: ‘Ik zoek asiel voor mijn ziel’
‘Of ik nu een verblijfsvergunning heb? Ik weet het niet. Ik woon al 8 jaar in Nederland. Ik heb een goed vals paspoort. Alles aan mij is vals, behalve de schoenen aan mijn voeten en de kleren die ik draag.’ Al Galidi, Irakees en uitgeprocedeerd asielzoeker, heeft intussen wel al twee echte, en gelauwerde,  poëziebundels, twee boeken met columns en een roman uitgegeven in het Nederlands, de taal die hij zich tijdens lange dagen in Nederlandse asielcentra eigen maakte. In maart verschijnt Maanlichtmoerassen, zijn tweede roman.

Klimaatvluchtelingen nemen nu al met duizenden de wijk naar veiliger oorden. Tegen 2010 verwacht het WorldWatch Institute 50 miljoen milieuvluchtelingen.

Medisch toerisme Een aantal niet-geïndustrialiseerde landen verwelkomt steeds meer toeristen die een medische ingreep combineren met een deugddoende vakantie.

4 X 4. Vandaag rijden er in België al bijna 38.000 terreinwagens. Voor de ene is de vierwielaangedreven terreinwagen het verlengstuk van zijn mannelijkheid, voor de andere is hij een gevaarlijk, olieslikkend en vervuilend wegmonster.

Ander Afrika Het Wereld Sociaal Forum gaat dit jaar op drie plaatsen door. Eind maart is Pakistan aan de beurt, eind januari gingen er al bijeenkomsten door in Venezuela en Mali.

Transatlantische moslims. Zitten Noord-Amerikaanse en Belgische moslims in hetzelfde schuitje? Neen: de VS-broeders hebben het materieel veel breder, terwijl de Belgische moslims verder staan op het vlak van politieke vertegenwoordiging.

Een jaarabonnement op MO*magazine kost slechts 20 euro en kan je hier bestellen.