Dossier: 

Initiatieven tegen voedselverspilling

In de hele voedselketen, vanaf het veld tot op ons bord, bestaan initiatieven tegen voedselverspilling. Wat doen hoofdrolspelers zoals supermarkten, boeren, ondernemers en lokale besturen? En komt het gespaarde voedsel terecht bij wie het nodig heeft?

Wat gebeurt op het veld…

Vrijwilligers van een Gleaning- of oogstactie redden groenten en fruit die anders op het veld verloren gaan. ‘Enkel de gelukzakken komen in de winkels terecht’, zegt Helena Schalenbourg, de coördinatrice van het Belgische Gleaning netwerk. ‘De spitskolen op ’t Livinushof in Sint-Magriete waren net iets te groot voor verkoop. We organiseerden een ‘gleaning’ en de kolen kwamen toch op een bord terecht.’

Links Helena Schalenbourg van Gleaning netwerk België; Rechts Joke Clijsters van 11.11.11

Geredde spitskolen doen het goed op het niets is verloren festival in Gent

‘Het is hartverscheurend voor de boeren’, zegt Helena. Boeren kweken voor grote warenhuizen en winkels. Nadat de groenten en fruit grootgebracht zijn, krijgen de landbouwers soms te horen dat de verkoop niet doorgaat, omdat de groenten niet aan de cosmetische normen voldoet. Een gekweekte prei kruipt echter niet terug in de grond. Dus de boer spit zijn groenten terug in de aarde. Een pijnlijke zaak en een enorme verspilling. Het is niet geweten hoeveel groenten en fruit hierdoor verloren gaan.

Het Belgische Gleaning netwerk oogstte al groenten of fruit op tien boerderijen. Het geredde voedsel gaat naar voedselbanken en wordt gratis verdeeld onder armen.

Een Gleaning actie gebeurt in nauwe samenwerking met de landbouwers. De boeren zijn opgelucht en blij als hun groenten toch nog bij mensen terecht komen.

Gleaning te Grimbergen, te kleine wortels

Iedereen boer

Gemeenschapslandbouw en zelfoogst zijn een efficiënte manier om overschotten op het veld te vermijden’, zegt Michiel Van Poucke, van de biologische zelfoogstboerderij het Wijveld in Destelbergen. Klanten schrijven op voorrand in en gaan zelf oogsten wat ze nodig hebben. Zo weet de boer vooraf hoeveel groenten en fruit hij moet planten.

‘De zelfoogsters gaan niet langer op zoek naar het goedkoopste leverancier, maar voelen zich verbonden met wat ze zelf oogsten. Je vindt altijd een zelfoogster die de sla meeneemt en opeet’, zegt Van Poucke.

Krossbow: CCBY 2.0

Gemeenschapslandbouw brengt consumenten in contact met hun voedsel

Lees het artikel bij MO* over gemeenschapslandbouw.

Lelijke eendjes in de winkelrekken

Waar zijn die kromme komkommers, rechte bananen en aardbeien met witte stippen? In de Belgische supermarkten vind je ze niet. ‘We kunnen geen vreemd gevormde groenten en fruit of zogenaamd ugly foods verkopen als consumenten ze niet willen’, zegt Peter Vandenberghe, woordvoerder van de Comeos, dat de grootdistributie in België coördineert.

Het is tijd dat supermarkten hun verantwoordelijkheid opnemen en klanten motiveren tot duurzame aankopen

Zeggen dat “de consument het niet wil kopen” is niet voldoende volgens Marc Maes, voedselspecialist van 11.11.11. ‘Supermarkten veranderen het koopgedrag van hun klanten al jaren door reclame. Het is tijd dat supermarkten hun verantwoordelijkheid opnemen en klanten motiveren tot duurzame aankopen’, zegt hij.

In Groot-Brittanië, Italië en Frankrijk staan ugly foods al in de rekken van verschillende supermarktketens. Zij verzachten hun cosmetische normen en vermijden zo veel verspilling.

In maart etaleerde het Franse Intermarché in een aantal winkels groenten en fruit met een vreemde vorm. Dit ging samen met een reclamecampagne. Het was een enorm succes. Klanten konden de reuze aubergines, zotte patatten en siamese mandarijntjes niet weerstaan en na twee dagen waren de unieke gevallen verkocht. Intermarché breidt het aanbod ugly foods binnenkort uit naar zijn 1474 winkels in Frankrijk.

Katrien Verbeke coördineert Gent en Garde, de stedelijke strategie voor een duurzame voedselketen. ‘Ik durf de supermarkten uitdagen’, zegt ze. Mensen zijn op zoek naar duurzame oplossingen. Verkoop vreemd gevormde groenten en fruit, en klanten zullen ze kopen’.

Groenten in vreemde vormen

Vul buiken in plaats van vuilnisbakken

Voedselverspilling gebeurt op grote schaal terwijl 805 miljoen mensen honger lijden, dat is één persoon op negen. Tristram Stuart organiseerde daarom in 2009 Feeding the 5000: een gratis banket bereid met groenten en fruit die anders bij het vuilnis zouden belanden. Dit voedsel hoort op een bord. Dat getuigen de duizenden die zich de gratis maaltijd lieten smaken.

Het groeide uit tot een wereldwijd fenomeen. Vrijwilligers in Parijs, Sydney, Gent, Amsterdam en Brussel organiseerden hun eigen Feeding the 5000’s. De acties zijn vaak een startschot voor een heleboel initiatieven rond voedselverspilling.

Stephen Rees: CC-BY-NC-ND 2.0

Voedsel belandt te snel in de vuilnisbak

Een ‘Discosoep’ maakt van voedseloverschotten een heus feest met muziek, dans en soep. In 2012 werd het idee gelanceerd. Sindsdien kookten en dansten discosoepers in twintig landen, waaronder Brazilië, Canada, Engeland en België. Zij redden zo vijftig ton groenten van de vuilnisbak.

Wil je zelf ook een Discosoep organiseren? De bedenkers publiceren een gratis handleiding met uitleg over elke stap. Deze is vrij te downloaden op hun website. Ze hebben ook een (Franstalige) facebookpagina voor het Belgische publiek.

Initiatieven groeien dankzij ondersteuning

‘Veel initiatieven tegen voedselverspilling kampen met dezelfde problemen’, zegt Joris Depouillon, mede-oprichter van het Food Surplus Entrepreneurs Netwerk. Hij ontmoette tijdens zijn Green Sense Tour doorheen Europa meer dan twintig ondernemers die aan de slag gaan met overschotten.

‘In de strijd tegen voedselverspilling sta je sterker tezamen dan alleen’

Het Food Surplus Entrepreneurs Netwerk brengt ondernemers samen. Ze wisselen ervaringen uit, leren van elkaar en moeten niet vanaf nul beginnen. ‘Ondernemers zijn in de eerste plaats mensen’, merkt Joris op. ‘In het netwerk leren zij andere initiatieven kennen en groeit een onderlinge vertrouwensband. In de strijd tegen voedselverspilling staan zij sterker samen dan alleen’.

Gent en garde is de stedelijke strategie voor een duurzame voedselketen. Coördinatrice Katrien Verbeke brengt boeren, consumenten, supermarkten en industrie samen om voedselverspilling tegen te gaan. Het stadsbestuur ondersteunt boerenmarkten en gemeenschapslandbouw. Daar aanvaardt de klant vreemd gevormde groenten en fruit. Als je weet hoe een boer een courgette zaait, helpt groeien en oogst, zal je die groente minder snel weggooien.

Gent en garde botste wel al op beperkingen van de vrije markt. ‘We wilden in onze stadsscholen maaltijden aanbieden, geproduceerd door boeren in en rond Gent’, zegt Verbeke. ‘Het initiatief werd echter tegengehouden door Europa. “Handelsdiscriminatie op basis van afstand”, zo klonk het’.

Dit artikel is in grote mate gebaseerd op het debat in het Mondiaal Café in Gent op 23 oktober. Deelnemers aan het debat: Marc Maes, voedselexpert van 11.11.11; Katrien Verbeke van Gent en Garde voor een duurzame stad; Peter Vandenberghe van Comeos, de Belgische federatie van handel en diensten, en Rob Buurman van OIVO, consumentenorganisatie die voedselverlies in supermarkten onderzoekt.

Maak MO* mee mogelijk.

Word proMO* net als 2790   andere lezers en maak MO* mee mogelijk. Zo blijven al onze verhalen gratis online beschikbaar voor iédereen.

Ik word proMO*    Ik doe liever een gift

Met de steun van

 2790  

Onze leden

11.11.1111.11.11 Search <em>for</em> Common GroundSearch for Common Ground Broederlijk delenBroederlijk Delen Rikolto (Vredeseilanden)Rikolto ZebrastraatZebrastraat Fair Trade BelgiumFairtrade Belgium 
MemisaMemisa Plan BelgiePlan WSM (Wereldsolidariteit)WSM Oxfam BelgiëOxfam België  Handicap InternationalHandicap International Artsen Zonder VakantieArtsen Zonder Vakantie FosFOS
 UnicefUnicef  Dokters van de WereldDokters van de wereld Caritas VlaanderenCaritas Vlaanderen

© Wereldmediahuis vzw — 2024.

De Vlaamse overheid is niet verantwoordelijk voor de inhoud van deze website.