Bedrijven mogen minder wegen op verkiezingen in Brazilië

Het Federale Hooggerechtshof besliste met acht stemmen tegen drie dat bedrijven niet langer verkiezingscampagnes mogen financieren. De uitspraak kwam er na een klacht van de Orde van Advocaten van Brazilië (OAB).

Tegen de grondwet

De OAB had aangevoerd dat de wetten die de schenkingen regelen, ingaan tegen de grondwet van 1988. Die bepaalt onder meer dat de stem van elk burger evenveel waard is. Bovendien moeten verkozenen het algemeen belang dienen, zegt artikel 1.

Door de schenkingen werden gefinancierde kandidaten te veel “schuldenaars die de economische belangen van hun schenkers verdedigden”, stelde de OAB, die zich op verscheidene studies baseerde.

Petrobras-schandaal

Partijfinanciering zet ook de deur open naar corruptie.

Brazilië is vandaag in de ban van een enorm corruptieschandaal rond staatsoliebedrijf Petrobras. Volgens ruwe schattingen hebben zakenmensen en politici meer dan 5 miljard euro verduisterd.

Meer dan dertig politici worden ervan beschuldigd steekpenningen te hebben gekregen van bedrijven. Een deel van dat geld zou voor verkiezingscampagnes hebben gediend.

Meer gendergelijkheid

De afschaffing van bedrijfsschenkingen zal ook de gendergelijkheid in de politiek ten goede komen, zegt sociologe Clara Araujo van de Universiteit van de Staat Rio de Janeiro (UERJ). Vrouwelijke kandidaten krijgen minder middelen van hun partijen. In vergelijking met mannen krijgen ze ook minder schenkingen van bedrijven, blijkt uit een studie waarvan Araujo medeauteur was.

Doordat vrouwen minder zichtbaar zijn in verkiezingscampagnes, zijn ze ook ondervertegenwoordigd in het parlement. Ze zijn slechts goed voor 10 procent in de Kamer van Afgevaardigden en voor 13 procent in de Senaat.

‘De uitspraak van het Hooggerechtshof is goed nieuws te midden van de chaos van de politieke crisis vandaag in Brazilië’, zegt Guacira de Oliveira van het Feministisch Centrum voor Studie en Advies.

Meer zendtijd

Maar de uitspraak verandert wel niets aan de onevenwichtigheid tussen de partijen, nuanceert ze. De openbare middelen, zoals het Partijenfonds, en de politieke zendtijd op radio en televisie blijven in het voordeel van de grote partijen, aangezien daar de grootte van de bestaande politieke fracties doorweegt, zegt ze.

Alleen een grondige politieke hervorming zal verkiezingen echt democratiseren, zeggen burgerorganisaties. Maar het huidige parlement, dat door conservatieven wordt gedomineerd, wil daar niet van weten.

Hoe dan ook, zonder het bedrijfsgeld ‘zullen de campagnes het met heel wat minder middelen moet stellen en zullen de kandidaten en partijen minder kosten mogen maken. Het internet en sociale media, die al belangrijk waren bij verkiezingen, zullen nog belangrijker worden’, zegt Fernando Lattman-Weltman, politiciloog aan de UERJ.

‘Maar het kapitaal zal andere wegen zoeken om de politiek te beïnvloeden’, nuanceert hij.

Peperdure campagnes

Verkiezingscampagnes zijn de laatste twintig jaar peperduur geworden in Brazilië. Er ging veel geld naar massacommunicatie. Verkiezingen werden heuse mediaoorlogen, naar het voorbeeld van de VS.

De lokale verkiezingen volgend jaar, die burgemeesters en raadsleden in 5570 gemeenten moeten aanduiden, worden de eerste test van de campagnes zonder partijfinanciering.