Klimaatverandering biedt Afrika kansen voor innovatie

Door de kennis over klimaatverandering te vergroten, het gebruik van verbeterde landbouwtechnologie en efficiënter gebruik van water en energie, kan Afrika de mars op weg naar duurzame ontwikkeling versnellen.

“Klimaatverandering is niet alleen een uitdaging voor Afrika, maar ook een kans voor innovatie en het gebruik van betere technologie waarmee bespaard kan worden op water en energie”, zegt Fatima Denton, directeur van de afdeling Speciale Initiatieven van de Economische Commissie voor Afrika (ECA), een VN-organisatie. Door het gebruik van klimaatgegevens en informatiediensten, zegt ze, moeten beleidsmakers warm gemaakt worden voor duurzame ontwikkeling.

Veel Afrikaanse economieën zijn sterk afhankelijk van de mijnbouw. Ontwikkeling van de landbouw is echter essentieel voor duurzame groei, zegt ze. Landbouw is volgens haar te lang gezien als een kwetsbare sector voor de klimaatverandering. “Terwijl we met duurzame landbouw veel kunnen veranderen. Meer dan 70 procent van de bevolking in Afrika werkt in de landbouw en de sector levert een aanzienlijke bijdrage aan het bruto binnenlands product in veel landen.”

Klimaatslimme landbouw

Klimaatslimme landbouw wordt aangeprezen als een van de manieren om de Afrikaanse landbouw klimaatbestendig te maken. CGIAR, een wereldwijd consortium van vijftien landbouwonderzoekscentra, heeft ongeveer de helft van zijn jaarlijkse budget van een miljard dollar gereserveerd voor onderzoek naar klimaatslimme landbouw door kleine boeren in Afrika ten zuiden van de Sahara.

Frank Rijsberman, directeur bij CGIAR, maakte in september het budget bekend. Bij die gelegenheid zei hij dat duurzame ontwikkeling of het tegengaan van de gevolgen van de klimaatverandering onmogelijk is zonder aandacht te besteden aan de miljarden boeren die de wereld voeden en het land bewerken.

Hoewel Afrika ruim voldoende land, energie, water en mensen heeft, blijkt het continent niet in staat zelf voldoende voedsel te produceren. Het onvermogen van de Afrikaanse landbouw om tegemoet te komen aan de behoeften van de groeiende bevolking heeft tot gevolg dat ongeveer 300 miljoen mensen geregeld honger lijden. Afrika importeert jaarlijks voor miljarden dollars aan voedsel.

Voedseltekorten

De klimaatverandering zal naar verwachting de huidige landbouwproductie, het milieu en de biodiversiteit in Afrika ontwrichten, als de uitstoot van broeikasgassen wereldwijd niet aanzienlijk wordt teruggebracht.

Het vijfde Assessment Report van het Intergouvernementele Panel inzake Klimaatverandering (IPCC), waarschuwt dat een stijging van de temperatuur met meer dan 2 graden Celsius, bestaande voedseltekorten kan versterken. Daarmee komen ook de ontwikkelingsdoelen van de Verenigde Naties (MDG’s), gericht op het verminderen van extreme armoede en honger, in het geding.

Economische groei en bevolkingsgroei in Afrika hebben ertoe geleid dat de import van landbouwproducten sneller groeit dan de export, blijkt uit het Africa Wide Annual Trends and Outlook Report 2013 (ATOR) van de Commissie van de Afrikaanse Unie. Dat betekent dat een landbouwhervorming nodig is om de productie te verhogen, stellen de auteurs.

Francis Johnson, onderzoeker bij het Environment Institute in Stockholm, zegt dat hernieuwbare energie zoals wind, zon en waterkracht vitaal zijn voor de duurzame ontwikkeling van Afrika. Het continent kent een grote vraag naar energie – die maar voor een deel gedekt wordt – en is nog sterk afhankelijk van fossiele brandstoffen.

Ontwikkelingslanden moeten volgens hem schone energie omarmen, omdat ze zich niet kunnen veroorloven om het pad van de rijke landen te volgen als het gaat om uitstoot van vervuilende broeikasgassen. “In Afrika ligt de concurrentie meer op het gebied van water dan land. Het gaat erom de juiste besluiten te nemen. Als het gaat om bio-energie, moeten de juiste gewassen gekozen worden in het licht van de klimaatverandering”, zegt Johnson.

De kosten van de klimaataanpassing kunnen op termijn door Afrika zelf gedragen worden, zegt Abdalla Hamdok, plaatsvervangend secretaris van de ECA. Dat kan volgens hem onder meer door geld aan te wenden dat nu verloren gaat aan corruptie.