Latijns-Amerikaanse gevangene moet leven met geweld

‘De gevangenissen in Latijns-Amerika kampen met chronische problemen.’

‘In veel Latijns-Amerikaanse gevangenissen kan een gevangenisstraf in de praktijk uitlopen op een doodvonnis’, zegt Amerigo Incalcaterra, regionaal vertegenwoordiger voor Zuid-Amerika van het Bureau van de Hoge Commissaris voor de Mensenrechten van de VN (OHCHR).

Venezuela was het eerste Latijns-Amerikaanse land dat de doodstraf afschafte, in 1863. Slechts twee landen in de regio kennen de doodstraf nog: Cuba en Guatemala. Daar werden in 2003 en 2000 nog executies uitgevoerd. De vooruitgang op dit gebied staat echter in schril contrast met de abominabele omstandigheden in de Latijns-Amerikaanse gevangenissen. Mensenrechtenorganisaties en experts waarschuwen dat de situatie ernstig is.

Geweld, moord en andere misdaden binnen de gevangenismuren en ernstige mensenrechtenschendingen zijn enkele van de problemen in de regio. ‘De gevangenissen in Latijns-Amerika kampen met chronische problemen waar regeringen geen adequaat antwoord op hebben en een oplossing is niet in zicht’, zegt Incalcaterra.

Vuurwapens

Olga Espinoza, hoofd Penitentiaire Studies aan het Centrum voor Burgerveiligheidsstudies aan de Universiteit van Chili, zegt dat het gevangenissysteem in een crisis verkeert. ‘Het laatste rapport van het VN-Ontwikkelingsprogramma verschaft heel concrete data over overbevolking, het disproportionele aantal gevangenen in preventieve hechtenis, fragiele instituten in veel landen en problemen met re-integratie’, zegt Espinoza.

Een van de landen waar de problemen het grootst zijn, is Venezuela. Daar is sprake van extreem geweld waarbij vuurwapens en explosieven niet geschuwd worden, zeggen experts. Het land telt volgens de overheid 53.000 gevangenen. In de eerste elf maanden van 2014 werden 402 gevangenen vermoord.

In Brazilië is volgens mensenrechtengroepen sprake van wrede, inhumane en vernederende omstandigheden in gevangenissen. Er bestaan talloze rapporten over martelingen, zoals verstikking met plastic zakken, slaan van gevangenen en toedienen van elektrische schokken. In de meeste gevallen is de militaire politie hiervoor verantwoordelijk, zeggen zij.

‘Venezuela en Brazilië zijn echter geen geïsoleerde gevallen’, licht Incalcaterra toe. ‘Dit soort situaties komen in de hele regio voor.’ Incalcaterra wijst erop dat gebrek aan basisgezondheidszorg en goed eten, en de algehele omstandigheden in de gevangenissen, geweld aanwakkeren.

Brand

De slechte situatie in de gevangenissen heeft geleid tot diverse tragedies.

Volgens een rapport van de Inter-Amerikaanse Commissie voor de Mensenrechten zaten er in 2013 in Latijns-Amerika 943.000 mensen vast. In 354.000 gevallen ging het om preventieve detentie, gedetineerden die vastzitten in afwachting van hun rechtszaak of veroordeling.

In Bolivia zaten de meeste mensen in voorarrest: 84 procent van de gevangenispopulatie. Daarna volgden Paraguay (73,1 procent), Panama en Uruguay (65 procent), Peru (58,8 procent), Venezuela (50,3 procent) en Guatemala (50,3 procent).

De slechte situatie in de gevangenissen heeft geleid tot diverse tragedies, zoals in Chili op 8 december 2010. Bij een brand kwamen toen 81 gevangenen om. In de meeste gevallen ging het om mensen die voor het eerst veroordeeld waren voor een klein misdrijf. De San Miguel-gevangenis, waar de brand uitbrak, had plaats voor 632 gevangenen, maar huisvestte op dat moment 1.875 mensen.