President ‘papa’ Xi Jinping wekt Chinese leeuw

De Chinese president wil de samenwerking en handel met het buitenland verbeteren, maar schrikt niet terug voor militaire conflicten. In eigen land voert hij de strijd tegen de corruptie hoog op, maar ook de censuur en mensenrechtenschendingen namen toe onder zijn beleid.

  • APEC (CC BY 2.0) APEC (CC BY 2.0)
  • Thierry Ehrmann (CC BY 2.0) Portret van de Chinese president. Thierry Ehrmann (CC BY 2.0)
  • Goran tek-en (CC BY-SA 3.0) China (rode lijn) claimt enkele eilanden (groen) die volgens het zeeverdrag van de Verenigde Naties (blauwe lijn) bij de buurlanden horen Goran tek-en (CC BY-SA 3.0)
  • Chris Feser (CC BY 2.0) Chris Feser (CC BY 2.0)
  • Narralakes (CC BY-NC 2.0) Affichecampagne voor de "Chinese droom" Narralakes (CC BY-NC 2.0)
  • Floris Van Cauwelaert (CC BY 2.0) Portret van Mao van de hand van Andy Warhol Floris Van Cauwelaert (CC BY 2.0)

De wereld kijkt angstvallig toe hoe de Chinese president Xi Jinping (63) de legermacht in China opvoert op land en zee. Zelf verzekert hij dat hij geen plannen heeft om een ander land binnen te vallen. Hij wil een modern en gedisciplineerd leger om mogelijke tegenstanders te kunnen verslaan en de nationale veiligheid te versterken.

Volgens Xi is het tussenkomen van andere landen de grootste bedreiging van de veiligheid en stabiliteit. De bemoeienissen van de Verenigde Staten in de Zuid-Chinese Zee kan de president dan ook niet op prijs stellen. ‘We zijn niet bang van moeilijkheden’, zegt hij. De Chinese bewoners krijgen het nationalisme al van jonge leeftijd mee op school. Een groot deel van de bevolking staat dan ook achter de president.

‘We zijn niet bang van problemen.’

De recente uitspraken van het internationaal Hof in Den Haag over de Zuid-Chinese Zee aanvaardt de Chinese regering eveneens niet. Het hof wijst namelijk de claims van China op de maritieme gebieden af na een klacht van de Filipijnen. Volgens China heeft het hof geen bevoegdheid om zich uit te spreken over de betwiste eilanden. Ondertussen zijn China en de Filipijnen in overleg.

Goran tek-en (CC BY-SA 3.0)

China (rode lijn) claimt enkele eilanden (groen) die volgens het zeeverdrag van de Verenigde Naties (blauwe lijn) bij de buurlanden horen

Al in 2010 was het expansief buitenlands beleid van Xi duidelijk, toen hij leider was van de groep voor het beleid van de Zuid-Chinese Zee, zo meldt het Amerikaanse Council on Foreign Relations (CFR). Sindsdien wendt hij de Chinese zeemacht en zelfs vissersboten aan om China’s claims op het maritieme territorium te versterken.

China eist 85 procent van de Zuid-Chinese Zee op

China meent een historisch recht te hebben op het maritieme gebied en eist 85 procent van de Zuid-Chinese Zee op. Dat veroorzaakt spanningen met de overzeese buurlanden, die de Chinese claims niet erkennen. Onder andere India en Japan hebben al hun defensie opgevoerd. Ook de Verenigde Staten stuurden militairen en zegden te willen onderhandelen met de betrokken partijen. Zij lijken vooral de toestand van dichtbij te willen opvolgen in functie van politieke en economische belangen.

De conflicten overstijgen de specifieke problemen rond de Zuid-Chinese Zee. China ontwikkelt steeds meer als dominante wereldmacht, die de Westerse invloed wil temperen en niet alle internationale autoriteiten erkent. De Westerse landen en instellingen twijfelen op hun beurt om meer macht aan China toe te kennen en willen hun eigen dominante positie niet prijsgeven.

Vreedzame leeuw

Xi is over het algemeen assertiever dan zijn voorgangers als het aankomt op het buitenlands beleid. Hij wil dat China zijn plaats in de wereld inneemt, volgens CFR. Ondanks het militaire vertoon ziet hij dat positief in. ‘Napoleon vergeleek China met een slapende leeuw, die de wereld zou opschudden als hij wakker werd’, zei Xi. ‘De leeuw is ondertussen wakker, maar het is een vreedzame, aangename en beschaafde leeuw.’

‘De leeuw is ondertussen wakker, maar het is een vreedzame, aangename en beschaafde leeuw.’

De president wil handel met het buitenland bevorderen en buitenlandse investeringen aantrekken. Daarvoor overweegt hij over land en zee verbindingen te maken met de rest van de wereld, gaande van spoor- en snelwegen tot kanalen en pijpleidingen. Dat netwerk noemen Chinezen “one belt, one road” verwijzend naar de oude zijderoute.

De president zet ook op andere manieren in op de economie. Multinationals mogen onder zijn beleid de Chinese munt gebruiken. In eigen land verkortte hij de tijd die nieuwe bedrijven nodig hebben om zich te registreren.

Ook in het Zuidoost-Aziatische gebied wil hij de ontwikkeling vooruithelpen met China als grootste investeerder. Hij creëerde een nieuwe ontwikkelingsbank om de hoofdpositie van het Internationale Monetaire Fonds en de Wereldbank tegen te gaan. Ook bevorderde hij de positie van de financiële instelling de Aziatische Infrastructuurinvesteringsbank.

‘Het is aan de mensen van Azië om de problemen van Azië aan te pakken.’

Xi blijft wel gekant tegen te veel inspraak van het buitenland. Veel blijft in handen van de staat en er zijn nog steeds barrières tegen buitenlandse investeringen ondanks de nadruk op de vrije markt.

Bovendien wil hij een nieuw Aziatisch veiligheidssysteem organiseren zonder de VS, volgens CFR. ‘Het is aan de mensen van Azië om de zaken van Azië te beheren, de problemen van Azië aan te pakken en de veiligheid in Azië te verzekeren.’

Chinese droom

In eigen land staat vooral de strijd tegen de corruptie centraal in Xi’s beleid. Hij strafte 182.000 functionarissen voor corruptie in 2013. In 2015 liep dat aantal op tot 300.000, al komen deze cijfers van de Communistische Partij van China (CCP) zelf. Dat bezorgt hem vijanden, maar ook wel bewondering.

Verder stapte hij over van de eenkindpolitiek naar de tweekindpolitiek en pakte hij het “hukou”-registratiesysteem aan, dat de verblijfplaats van de bewoners bepaalt. Hij verminderde de administratieve omslachtigheid van de Chinese bureaucratie. Ook lanceerde hij een campagne om luchtvervuiling tegen te gaan.

Narralakes (CC BY-NC 2.0)

Affichecampagne voor de “Chinese droom”

Xi’s vertrouwen in het succes van zijn land blijkt uit zijn uitspraken over de ‘Chinese renaissance’ en de ‘Chinese droom’ tijdens zijn eerste toespraak als president in 2013. Hij wil de overheid dichter bij de mensen brengen, schrijft de Britse omroep BBC. Zo wil hij de excessen en privileges van de CCP indijken om onrust te vermijden. Voor zijn presidentschap had hij zelfs gezegd dat het volk de macht moest krijgen bij problemen die de overheid niet kon aanpakken.

Censuur op kritiek

Xi krijgt veel kritiek op zijn methodes om de corruptie tegen te gaan. De president vindt dat het buitenland China zo probeert te ondermijnen, volgens CFR. De Chinese eerste minister Li Keqiang riep echter ook op tot meer transparantie, maar zijn opmerkingen werden snel verwijderd van het internet. In mei beloofde de regering wel transparanter te zijn over de maatregelen tegen de corruptie.

De financiën van zijn familie laat XI de bevolking liever in het ongewisse. Uit verschillende bronnen waaronder de recente Panama Papers bleek dat sommige partijleden en familieleden van Xi gelinkt zijn met overzeese bedrijven. De websites met die informatie zijn echter geblokkeerd in China aldus The Guardian.

De censuur en de mensenrechtenschendingen zijn sterk toegenomen onder de leiding van president Xi.

Ook heel wat internationale websites zoals Google, Facebook, Twitter, YouTube en bepaalde Wikipediapagina’s worden tegengehouden door de zogenaamde Great Firewall. Sommige gebruikers omzeilen de censuur met een Virtual Private Network (VPN) om toch de verbinding met buitenlandse servers te kunnen maken, maar ook daar bindt China de strijd mee aan.

Volgens een Brits rapport is de censuur de laatste jaren sterk toegenomen onder de leiding van president Xi. De mensenrechtenschendingen zijn in het algemeen talrijker dan voorheen. De strikte ngo-wetgeving verhindert bovendien het werk en de impact van mensenrechtenorganisaties.

Thierry Ehrmann (CC BY 2.0)

Straatportret van de Chinese president.

Hulp van Mao

Xi Jinping en zijn familie hebben nochtans persoonlijk de gevaren van de communistische partij ondervonden, schrijft het Amerikaanse magazine The New York Review of Books. Daarom leek Xi voor veel waarnemers voorbestemd om het land te besturen op een liberalere manier.

Zijn vader was de revolutionaire veteraan Xi Zhongxun, een van de oprichters van de communistische partij. Xi Zhongxun overleefde heel wat politieke spanningen. In 1935 werd hij bijna ter dood veroordeeld. Mao Zedong zou hem geholpen en beschermd hebben volgens de officiële biografie over Xi’s familie. ‘Mensen zijn niet zoals lente-uitjes. Als je het hoofd eraf snijdt, groeit het niet opnieuw aan’, zou Mao laconiek hebben opgemerkt toen hij beval Xi senior vrij te laten.

Daarna bevorderde Mao de carrière van Xi Zhongxun, volgens dezelfde biografie. Xi senior was vicepresident van de communistische partij tot 1962, maar tijdens de Culturele revolutie werd hij opnieuw gevangen gezet. Zijn zoon moest in een afgelegen dorp gaan werken. Die ervaring zou Xi hebben geïnspireerd om het land te hervormen. Hij blijft Mao wel erkentelijk: ‘Als Mao het leven van mijn vader niet had gered, was ik er vandaag niet.’

‘Als Mao het leven van mijn vader niet had gered, was ik er vandaag niet.’

Aanvankelijk wees de communistische partij Xi af door de problemen met zijn vader, maar in 1974 accepteerde ze hem. Hij was in de jaren tachtig beter bekend als de echtgenoot van de populaire zangeres Peng Liyuan, die voordien generaal was in het leger. Later maakte hij, nadat Chen Liangyu was afgezet wegens corruptie, zelf naam als partijleider in Shanghai in 2007. Het jaar daarop werd Xi vicepresident en in 2012 partijleider.

Floris Van Cauwelaert (CC BY 2.0)

Portret van Mao van de hand van Andy Warhol

Papa Xi

De ‘geest’ van Mao is nog steeds merkbaar in Xi’s huidige beleid. Zijn gecentraliseerd bestuur gaat in tegen de communistische traditie van een collectief leiderschap. Hij regeert met de hulp van een kleine groep trouwe assistenten, net zoals Mao. Hij wil bovendien dat het land als één blok achter de CCP staat, zonder af te wijken van het ideologisch discours.

De personencultus rond de Chinese president wekt eveneens herinneringen op aan Mao. Xi kreeg de bijnaam ‘Xi Dada’, ‘Papa Xi’ of ‘Oom Xi’ om hem af te schilderen als een sympathieke en respectabele leider. Recent kregen de Chinese media het bevel de bijnaam niet meer te gebruiken, vermoedelijk om de negatieve associaties te vermijden.

Het kan ook dat de president vooral een serieuzer imago wil. Veel mensen gebruiken de bijnaam namelijk sarcastisch. Zo ondermijnen ze de status van de president. Alleen Xi’s dochter Mingze, die aan Harvard studeert in de VS, mag hem waarschijnlijk als enige nog ‘papa’ noemen.

Maak MO* mee mogelijk.

Word proMO* net als 2790   andere lezers en maak MO* mee mogelijk. Zo blijven al onze verhalen gratis online beschikbaar voor iédereen.

Ik word proMO*    Ik doe liever een gift

Met de steun van

 2790  

Onze leden

11.11.1111.11.11 Search <em>for</em> Common GroundSearch for Common Ground Broederlijk delenBroederlijk Delen Rikolto (Vredeseilanden)Rikolto ZebrastraatZebrastraat Fair Trade BelgiumFairtrade Belgium 
MemisaMemisa Plan BelgiePlan WSM (Wereldsolidariteit)WSM Oxfam BelgiëOxfam België  Handicap InternationalHandicap International Artsen Zonder VakantieArtsen Zonder Vakantie FosFOS
 UnicefUnicef  Dokters van de WereldDokters van de wereld Caritas VlaanderenCaritas Vlaanderen

© Wereldmediahuis vzw — 2024.

De Vlaamse overheid is niet verantwoordelijk voor de inhoud van deze website.