Argentijns protest met potten en pannen signaleert onhoudbare situatie

Voor de eerste keer na twaalf jaar Kirchners – eerst Néstor Kirchner (2003-2007), vervolgens zijn vrouw Cristina Fernández - kwam er met Mauricio Macri een centrum-rechtse regering aan het roer. De voormalige burgemeester van Buenos Aires kwam aan de macht met de belofte op verandering en om het Zuid-Amerikaanse land uit het economische slop te halen. Dit werd internationaal goed ontvangen. Vanuit wetenschappelijke hoek in Europa daarentegen klagen in een open brief tien cultuur- en sociale wetenschappers de beperking aan van de burgerlijke vrijheden en de persvrijheid, en de afbraak van de sociale zekerheid.

Bij de Argentijnse bevolking lieten protestacties tegen de besparingen en prijsstijgingen niet lang op zich wachten. In februari was er een nationale staking om de duizenden ontslagen in de publieke sector aan te klagen. Eind vorige maand kwamen verschillende sociale bewegingen verkleed op straat om de prijsstijgingen van gas, elektriciteit en het openbaar vervoer aan te klagen. Volgens Facundo Sarmiento, sociale wetenschapper en fotograaf uit Salta, zijn de prijsstijgingen buitensporig: ‘Voor families gaat zo soms meer dan de helft van het inkomen naar de energierekening.’

Kabaal tegen Macri

Afgelopen donderdag kreeg Macri zijn eerste cacerolazo, een mars met potten en pannen, gepresenteerd. Cacerolazo is het vergrootwoord van het Spaanse cacerola (pan). De bevolking slaat letterlijk op kookpotten tegen de prijsstijgingen. Onder de hashtag #‎14JNoAlTarifazo en ‪#‎Ruidazo werd op sociale media opgeroepen om de onvrede met kabaal op straat te uiten.

De organisatoren waren verschillende consumentenbonden, sociale organisaties en linkse groeperingen. Tegelijkertijd overstijgt de ontevredenheid ideologische grenslijnen. Anabella Abarzúa Cutroni, doctor Sociale Wetenschappen van de Universiteit van Buenos Aires en onderzoekster verbonden aan de onderzoeksgroep PIDAAL, legt uit dat het opvallende aan de mars was dat niet enkel militanten aanwezig waren, maar ook individuele burgers. Deze ‘gewone burgers’ verkiezen protestacties als de cacerolazo en komen op straat wanneer hun economische positie in het gedrang komt.

Potten en pannen in Zuid-Amerikaanse traditie

De eerste cacerolazo tegen Macri is niet zonder betekenis. In de geschiedenis van Latijns-Amerika markeert het bovenhalen van potten en pannen een diepe ontevredenheid. La Nación plaatst de cacerolazo in een geschiedenis van protest in Chili en Argentinië. De eerste cacerolazo vond plaats in Chili tijdens de vroege jaren zeventig bij de hogere klassen tijdens het socialistische bewind van Salvador Allende. In de jaren tachtig tijdens de dictatuur van Augusto Pinochet klopte de oppositie binnenshuis op potten en pannen om van zich te laten horen zonder fysieke repressie.

In Argentinië sloeg de bevolking tijdens de militaire dictatuur van de jaren tachtig en de opeenvolgende democratische regeringen op potten en pannen. Het slaan op potten aan het adres van een rechtse regering doet vooral denken aan de zware economische crisis, waaronder Argentinië gebukt ging in 2001. De periode van grote protesten en optochten onder de roep ¡que se vayan todos! (Allemaal buiten!).

Volgens Abarzúa is deze eerste actie met potten tegen Macri een symbolische gebeurtenis. Ook Argentijnen die voor Macri stemden gingen de straat op. Het samenkomen van een groot deel van de bevolking doet denken aan de periode van armoede waaronder de meerderheid van de Argentijnen tijdens de jaren negentig gebukt ging.

Wordt vervolgd

De Argentijnse oppositiemedia Pagina/12 en Diario Registrado reageerden kritisch op het eerste publieke optreden van Macri na de cacerolazo. Dit vond plaats in het Huis van de Jeugd waar Macri zijn steun uitsprak voor werkgelegenheid voor jongeren tijdens de lancering van zijn Nationaal Plan voor de Jeugd. De president deed geen enkele verwijzing naar de protestacties.

Abarzúa voorspelt nieuwe protesten die zich op verschillende manieren zullen uiten: stakingen, wegblokkades, potten en pannen,… De omvang van de protesten zal volgens de onderzoekster afhangen van de organisatie van de oppositie, die vandaag sterk verdeeld is.