Russische migranten extra geviseerd na Operatie Migrant

De omvang van de operatie die van 23 oktober tot 2 november in de Russische hoofdstad plaatsvond, heeft mensenrechtenorganisaties in binnen- en buitenland geschokt.

Naar verluidt gebruikte de politie veel geweld tijdens de invallen in werkplaatsen, op markten, in hotels en in private huizen. Sommige migranten werden weggetrokken van familieleden zonder verdere informatie over waar ze heen werden gebracht.

Sommigen werden onmiddellijk gedeporteerd zonder dat de voorgeschreven procedures in acht werden genomen, zo zeggen plaatselijke advocaten.

Intimidatie

Volgens Tolekan Ismailova van de Internationale Federatie voor Mensenrechten (FIDH) is dit eenvoudigweg een ‘geïnstitutionaliseerde manier om migranten en hun gezinnen te intimideren. De hele operatie is in strijd met de verplichtingen die Rusland moet nakomen op het vlak van menswaardigheid, en ze schenden het verbod op willekeurige detentie.’

Naast de schendingen vrezen critici vooral dat de operatie de haat tegen vreemdelingen in de samenleving zal aanwakkeren, en dat er meer geweld tegen hen zal gebruikt worden.

‘Het geweld tegen migranten zal toenemen’, zegt Ismailova. ‘Zodra de Russen beelden van de raids in het nieuws zien, verzamelen ze om de acties van de overheid te steunen.’

Magneet voor migranten

De houding van de overheid en de bevolking tegenover de 10 miljoen migranten in Rusland is al een tijd aan het verharden.

Sinds de val van de Sovjetunie hebben grote steden in Rusland als een magneet op migranten uit de naburige Sovjetstaten gewerkt. De lonen die ze in Sint-Petersburg of Moskou verdienen, zijn vaak genoeg om hele families thuis te kunnen ondersteunen.

In sommige Centraal-Aziatische landen zijn de lonen die door arbeiders in Rusland naar huis worden gestuurd, goed voor een derde van het bbp.

Succesvolle assimilatie van de migranten in de Russische samenleving is echter zeldzaam.

Enerzijds hebben de migranten de neiging om binnen hun eigen gemeenschap te blijven opereren, anderzijds worden ze volgens mensenrechtenactivisten vaak uitgebuit door de lokale werkgevers en krijgen ze zelden goede contracten. Velen opereren in de illegaliteit en hebben dus geen toegang tot gezondheidszorg en het pensioenstelsel.

De slechte leefomstandigheden werken criminaliteit in de hand, wat de negatieve houding ten aanzien van migratie versterkt.

‘Veel Russen hebben een negatief beeld van Centraal-Aziaten en stereotyperen hen als “zwarten” die alleen maar “zwart” werk doen’, zegt Ismailova.

Poetin

De harde houding ten aanzien van migranten werd verscherpt in de nasleep van de financiële crisis in 2008 en zeker ook sinds het hernieuwde presidentschap van Vladimir Poetin in 2012.

Critici zeggen dat het harde anti-migrantenbeleid van het Kremlin een poging is om de Russen af te leiden van de grotere problemen waar het land voor staat.

‘De alarmerende daling van de roebel en de bezorgdheid over de levensstandaard bij veel Russen zet de overheid ertoe aan om de aandacht af te leiden van de echte problemen in de samenleving. Dan richting migranten kijken en hen als vijand voor te stellen is een manier om de eigen effectiviteit te bewijzen’, zegt Tanya Lokshina van Human Rights Watch (HRW) in Moskou.

De overheid heeft de noodzaak om illegale immigratie aan te pakken verdedigd. Ze zegt onder meer dat illegale migranten enorme druk zetten op de staatsmiddelen en de gezondheidszorg in het bijzonder.  Migranten die op zoek gaan naar medische hulp kosten Moskou naar eigen zeggen 150 miljoen dollar per jaar.

Maar ook migratiedeskundigen plaatsen vraagtekens bij Operatie Migrant 2014. ‘Zelfs als duizend mensen worden vastgehouden, zijn er duizenden meer die de wetten niet hebben gebroken’, verklaarde Vyacheslav Postavnin van de stichting Migratie XXI Eeuw aan het Russische persbureau Tass. ‘De vraag is waarom ze werden meegenomen, gearresteerd en tot op zekere hoogte vernederd? Wat gebeurt er als blijkt dat ze legaal werken?’

Morgen (4 november) vieren de Russen de Dag van de Eenheid. Vaak wordt deze feestdag gekenmerkt door massale nationalistische betogingen in de grote steden. Vorig jaar nog leidde dit tot gewelddadige rellen in Moskou en de moord op een migrant in Sint-Petersburg.