Transparency International: Corruptie en populisme gaan hand in hand

De jaarlijkse Corruption Perceptions Index van TI rangschikt 176 landen op een schaal van 0 (erg corrupt) tot 100 (erg schoon). In 2016 scoorden 69 van de landen minder dan de helft van de punten.

Denemarken en Nieuw-Zeeland leiden de index met scores van 90, op de voet gevolgd door Finland (89) en Zweden (88).

Hoewel geen enkel land vrij is van corruptie, delen de goede leerlingen van de klas dezelfde karakteristieken: een open regering, persvrijheid, burgerrechten en een onafhankelijke rechterlijke macht.

Somalië, Zuid-Soedan en Noord-Korea zijn de backbenchers met 11, 12 en 13 punten. De landen delen allemaal een verregaande straffeloosheid voor corruptie, pover beleid en zwakke instellingen.

Vicieuze cirkel

Corruptie en ongelijkheid wakkeren elkaar aan, zegt Transparency International. Dat leidt tot een vicieuze cirkel waarbij macht en rijkdom steeds minder gelijk verdeeld zijn. De organisatie verwijst naar de Panama Papers.

Door het werk van onafhankelijke politiediensten toont Brazilië aan dat het vandaag mogelijk is om mensen ter verantwoording te roepen die vroeger onaantastbaar leken.

Daaruit blijkt volgens TI dat het voor de rijksten makkelijk is om belastingen te ontduiken en zich dus verder te verrijken ten koste van het algemeen belang.

Ook grote corruptieschandalen, van Petrobras en Odebrecht in Brazilië tot de voormalige Oekraïense president Viktor Janoekovitsj, tonen aan hoe deals tussen bedrijven en politici de nationale economie miljarden dollars ontzeggen.

Dergelijke corruptie schendt de mensenrechten, verhindert een duurzame ontwikkeling en wakkert sociale uitsluiting aan, zegt TI.

Brazilië bijvoorbeeld is aanzienlijk gedaald op de index tegenover vijf jaar geleden. Maar tegelijk toont het land ook aan dat het dankzij het werk van onafhankelijke politiediensten mogelijk is om mensen ter verantwoording te roepen die vroeger onaantastbaar leken.

Verkeerd medicijn

De bevolking is de lege beloften van veel politici beu en zoekt antwoorden bij populistische politici, omdat zij beloven het systeem te veranderen en de cyclus van corruptie en privileges te doorbreken, zegt TI. Maar dat maakt het probleem alleen maar erger.

‘In landen met populistische of autocratische leiders zien we vaak een democratie in verval en pogingen om organisaties het zwijgen op te leggen.’

‘In landen met populistische of autocratische leiders zien we vaak een democratie in verval en een verontrustend patroon van pogingen om organisaties het zwijgen op te leggen, de persvrijheid te beknotten en de onafhankelijkheid van de rechterlijke macht te beperken’, zegt Jose Ugaz, directeur van Transparency International.

‘Alleen waar er vrijheid van meningsuiting is, transparantie in de politieke processen en sterke democratische instellingen kunnen middenveldorganisaties en de media de machthebbers ter verantwoording roepen en corruptie met succes bestrijden.’

‘Dat blijkt ook uit de dalende scores van bijvoorbeeld Hongarije en Turkije, landen met autocratische leiders. Argentinië daarentegen, waar eind 2015 een populistische regering is moeten opstappen, doet het weer beter.’