Verdrukte Iraakse soennieten richten nieuwe partij op

Vorige week kwamen tribale, politieke en religieuze leiders – maar onder andere ook advocaten en ingenieurs– bijeen in Erbil, in de Koerdische regio van Irak, om de nieuwe partij Karama (Waardigheid) boven de doopvont te houden.

De soennieten kwamen uit verschillende dorpen en steden in West-Irak, waar de gevechten en de onrust nog aanhouden elf jaar na het afzetten van de voormalige president Saddam Hoessein.

Premier Nouri al-Maliki ligt voor in de peilingen. De sjiieten zijn verdeeld tussen Maliki’s partij Rechtsstaat, de beweging van Sadr en de Iraakse Hoge Islamitische Raad.

Afifa Agus al-Jumaili, die opkomt voor Karama, meent dat een derde regeerperiode op rij voor Maliki “rampzalig” zou zijn voor alle Irakezen. “De soennitische provincies in Irak zijn een gevechtzone geworden voor tribale milities, Al Qaeda en Maliki’s sjiieten.” Ze beschouwt Karama als de enige kans voor alle soennitische Irakezen om hun rechten en waardigheid te heroveren.

Autonome regio

Karama is een van de 276 politieke entiteiten die deelnemen aan de verkiezingen. Het is een van de vele partijen die aanhangers willen winnen uit Iraqiya, de intussen versplinterde coalitie van seculieren en soennieten. Die coalitie won de vorige verkiezingen, maar werd gepasseerd door een sjiitische coalitie die Maliki in het zadel hielp.

De soennitische bevolking maakt naar schatting 20 tot 40 procent uit van de 32 miljoen Irakezen. De soennieten klagen over toenemende marginalisering onder het bewind van hoofdzakelijk sjiietische politieke leiders.

“De bittere ironie is dat we nu in de Koerdische Autonome Regio samenkomen omdat een evenement als de oprichting van Karama onmogelijk is in Irak”, zegt Jumaili. Hoewel de Iraakse soennieten aanvankelijk gekant waren tegen een federaal model in hun land, gaan er bij hen steeds meer stemmen op voor een autonome regio zoals die van de Koerden.

Doden in Hawija

Jumaili is afkomstig uit Hawija, een stad op 230 kilometer van Bagdad. Volgende week is het precies een jaar geleden dat Iraakse elitetroepen er 51 demonstranten doden. Bij het geweld dat daarop volgde, vielen nog eens 215 doden.

Human Rights Watch schrijft in zijn World Report 2014 dat de veiligheidsdiensten “vreedzaam protest beantwoordden met bedreigingen, geweld en arrestaties, en dodelijk optraden tegen betogers die vijf maanden lang grotendeels geweldloos verzamelden”.

De protesten voor meer rechten hebben het westen van Irak in een chaos gestort die niet meer gezien werd sinds het hoogtepunt van sektarisch geweld tussen 2006 en 2008.

Een van de betogers is Ghanim Alabed, inwoner van Mosul, een stad op ongeveer 400 kilometer van Bagdad. “Mosul is het afgelopen jaar in een nachtmerrie veranderd”, verklaart het kersverse lid van Karama. “Autobommen, ontvoeringen, de moord op tribale leiders of op gewone burgers. Deze zaken zijn helaas opnieuw schering en inslag.”

Al Qaeda

Volgens Alabed worden de meeste aanvallen uitgevoerd door het leger of sjiitische milities.

“De Amerikanen hebben alle soennieten als Al Qaeda-rebellen bestempeld. Vandaag houdt Maliki die lijn aan”, aldus Alabed. “Maar de waarheid is dat de meesten van ons Al Qaeda haten, omdat we weten dat ze door Iran worden gesteund. Hun enige doel is onze samenleving vernietigen en verhinderen dat we de macht delen.”

Karama hoopt een politieke stem aan de soennieten te geven. Maar in dit vroege stadium en onder deze moeilijke omstandigheden valt het niet uit te maken of de nieuwe partij een politieke kracht wordt om rekening mee te houden.