Vrede brengt geen welvaart in oosten van Sri Lanka

Het is dinsdagmiddag en een handvol gelovigen is bijeengekomen in de Grote Meera Moskee in Katankuddi, ongeveer 300 kilometer ten oosten van de Sri Lankaanse hoofdstad Colombo. Ze knielen om te bidden, voor een muur die doorzeefd is met kogels.

De kogelgaten dateren van 3 augustus 1990, toen aanvallers met automatische wapens het vuur openden. Vermoedelijk waren het separatistische Tamil Tijgers die de moskee een ander gebedscentrum, de Husainiya-moskee, aanvielen. Toen ze vluchtten, waren er 103 doden gevallen.

Moslimenclave overvol

Het moskeebestuur en de bewoners hebben de doorzeefde muur niet hersteld, ter herinnering aan het bloedige verleden. Katankuddi leed meer dan dertig jaar onder de burgeroorlog in Sri Lanka.

Als een moslimenclave omringd door Tamil-dorpen, had Katankuddi het zwaar te verduren. De bevolking voelde zich belegerd en wachtte op een mogelijkheid om te vluchten.

Zoals in de meeste delen van het noorden een oosten van Sri Lanka, waar de oorlog meer dan 100.000 slachtoffers maakte, raakten miljoenen mensen ontheemd en leed de regio miljarden euro’s schade.

Op vier vierkante kilometer wonen 53.000 mensen. De bevolkingsdichtheid is 13.664 mensen per vierkante kilometer, meer dan 20 keer het nationale gemiddelde

Aan de nachtmerrie kwam zeven jaar geleden een einde, toen de regering de oorlog won van de Tamil Tijgers.

Sindsdien moeten steden als Katankuddi zich aanpassen aan de vrede, en daarmee aan nieuwe problemen.

Weinig mensen willen de stad nog verlaten, en tegelijkertijd willen veel mensen er gaan wonen.

Vanwege de etnische samenstelling was Katankuddi altijd al een drukke stad. Maar nu barst ze uit haar voegen.

Op 3,89 vierkante kilometer wonen 53.000 mensen. De bevolkingsdichtheid is 13.664 mensen per vierkante kilometer, meer dan 20 keer het nationale gemiddelde.

Volgens M.M. Shafi, secretaris van de Stadsraad in Katankuddi, kwamen alleen al in de afgelopen vijf jaar minstens vijfhonderd gezinnen naar de stad. ‘De mensen willen er nu niet meer weg’, zegt hij.

Afval

De vrede brengt een groot afvalprobleem met zich mee. Shafi en andere ambtenaren moeten een manier vinden om dagelijks 30.000 ton afval op te ruimen. Er is een kleine compostfabriek, maar die kan slechts een fractie verwerken van het dagelijkse afval.

Tijdens de oorlog begon de Stadsraad het afval te dumpen in de lagune. Tegenwoordig is die stortplaats een groot eiland tot 75 meter in de lagune.

Tijdens de oorlog begon de Stadsraad met het dumpen van afval in de lagune.

Tegenwoordig is die stortplaats een groot eiland geworden dat zich uitstrekt tot 75 meter in de lagune.

‘Het islamitische karakter van deze stad kan niet veranderd worden, dat is erg belangrijk.

Maar we hebben wel een groot landprobleem’, zegt Mohamed Zubair, vicevoorzitter van de Moskeefederatie in Katankuddi.

Dat probleem is zo groot, dat de waarde van land even hoog is als in sommige gebieden in de buurt van de hoofdstad Colombo. ‘De vraag was hanteerbaar tijdens de oorlog, maar stijgt nu snel’, zegt Shafi.

Overmoedige olifanten zoeken voedsel

Zelfs in de armere regio’s zijn water en (landbouw)grond schaars geworden. In Welikanda, ongeveer 70 kilometer ten westen van Katankuddi, liggen dorpen veel meer verspreid en is meer groen te vinden. Maar ook hier heerst armoede.

Ambtenaar Harsha Bandara zegt dat Welikanda in de afgelopen maanden te kampen had met ernstige droogte. Tegen het einde van oktober waren 35.000 mensen afhankelijk van water dat naar de regio getransporteerd moest worden.

‘Sinds het einde van de oorlog is niemand weggegaan. Mensen planten gewassen en zoeken nieuwe grond, en het neerslagpatroon verandert’

‘Het probleem is dat er na het einde van de oorlog niemand meer is weggegaan. Mensen planten gewassen en zoeken nieuwe grond. Daar komt bij dat het neerslagpatroon veranderd is’, zegt Bandara.

Voor dorpsbewoners zoals Wickrama Rajapaks brengt de droogte verschillende problemen met zich mee.

‘De olifanten komen naar het dorp omdat de elektrische hekken defect raken door de droge aarde. Dat weten ze.

Ze weten ook dat er geen vuurwapens meer zijn in de dorpen sinds het einde van de oorlog, en dat er water en voedsel is op plaatsen waar mensen zijn.’

Duizenden stuks vee uit andere delen van het land zijn na de oorlog door grote melkveebedrijven verplaatst naar Welikanda en aangrenzende gebieden, zegt hij.

‘Tijdens de oorlog waren hier minder mensen. Nu zijn er meer mensen, er is meer vee en er zijn meer olifanten die allemaal hetzelfde nodig hebben: water en land.’

Nieuwe grondwet

De overheid werkt aan een nieuwe grondwet waarvan het concept voor het einde van het jaar af moet zijn. In 2017 moet hij klaar zijn voor openbare verkiezingen.

Premier Ranil Wickremensinghe zei onlangs echter dat in het concept de speciale positie van het boeddhisme in stand zal worden gehouden, waardoor de Tamil-minderheid vreest nog steeds als tweederangs burgers te zullen worden beschouwd.

‘De politieke geschiedenis van het moderne Sri Lanka is er een van gemiste kansen door de Tamils en gebroken beloften van de Singalezen’, zei Mano Ganesan, minister van Nationale Co-Existentie en Officiële Talen, eerder deze maand in de krant Indian Express.