Vrouwen in El Salvador riskeren celstraf na miskraam

Minstens 129 vrouwen werden tussen 2000 en 2011 vervolgd voor abortus of moord.

Uit angst zelf vervolgd te worden geven artsen vaak vrouwen aan die naar het ziekenhuis komen met de gevolgen van een miskraam. Als illegale abortus wordt vermoed, kunnen vrouwen veroordeeld worden tot lange gevangenisstraffen.

Momenteel zitten in El Salvador vijftien vrouwen in de gevangenis voor illegale abortus. Minstens 129 vrouwen werden tussen 2000 en 2011 vervolgd voor abortus of moord, zeggen plaatselijke organisaties.

Mensenrechtenorganisatie Amnesty International en plaatselijke mensenrechtengroepen hebben 300.000 handtekeningen verzameld voor versoepeling van het abortusverbod in het land.

Verkrachting en incest

El Salvador telt 6,3 miljoen inwoners en is een van de weinige landen in de wereld waar abortus onder alle omstandigheden verboden is. Dit is zo sinds een aanpassing van de wet in 1998, die abortus ook verbiedt als het leven van de moeder risico loopt, de foetus misvormd of niet levensvatbaar is, of de zwangerschap een gevolg is van verkrachting of incest.

Artikel 1 van de Salvadoraanse Grondwet werd in januari 1999 geamendeerd om het recht op leven vanaf de conceptie te beschermen, waardoor het nog moeilijker wordt om het totaalverbod op abortus aan te passen.

Van de zeventien vrouwen die sinds 1998 veroordeeld zijn tot gevangenisstraffen, zitten er nog vijftien vast. Op 23 april werd de 21-jarige huishoudhulp Carmeline Pérez na vijftien maanden cel vrijgesproken door een hof van beroep. Peréz werd veroordeeld tot dertig jaar cel na het vermoeden van abortus. ‘Ik ben blij omdat ik mijn zoontje en familie weer kan terugzien’, zei ze na haar vrijlating. Pérez heeft een zoontje van drie jaar oud in haar thuisland Honduras.

Carmen Guadalupe Vásquez (25) werd veroordeeld tot 25 jaar cel na een verkrachting en daaropvolgende abortus. Ze zat zeven jaar vast, maar werd in januari van dit jaar voortijdig vrijgelaten nadat het Hooggerechtshof procedurefouten had geconstateerd.

Openheid

De meeste vrouwen die in de gevangenis belanden zochten eerder medische hulp in een ziekenhuis na een abortus of miskraam. Ze werden aangegeven door ziekenhuispersoneel dat bang was medeplichtig te worden bevonden aan abortus. In veel gevallen werden ze al in het ziekenhuisbed geboeid en direct onder politiebegeleiding afgevoerd naar de gevangenis.

Recente cijfers zijn niet beschikbaar, maar een studie van de Burgercoalitie voor de Decriminalisering van Abortus stelt dat tussen 2000 en 2011 in totaal 129 vrouwen werden beschuldigd van abortus. Van de 129 beschuldigde vrouwen kon 7 procent niet lezen en schrijven, 40 procent had alleen basisonderwijs gehad, 11,6 procent middelbaar onderwijs en amper 4,6 procent hoger onderwijs. Meer dan de helft van de beschuldigden had geen inkomen, terwijl 31,7 procent een laag inkomen had.

Manuela kreeg een doodgeboren kindje en werd ten onrechte beschuldigd van abortus. Ze werd veroordeeld tot dertig jaar cel.

In El Salvador is het geen geheim dat vrouwen uit de middenklasse of hogere klasse veilig abortus kunnen laten plegen in privéklinieken. Deze artsen doen geen aangifte. Amnesty International eist in de petitie waarvoor 300.000 handtekeningen werden verzameld, toegang tot veilige abortus voor vrouwen die slachtoffer zijn van incest of verkrachting, als het leven van de moeder gevaar loopt en in gevallen waarin de foetus misvormd is of weinig overlevingskans heeft.

Vertegenwoordigers van president Salvador Sánchez Cerén van het linkse Farabundo Marti National Liberation Front (FMNL), namen deze handtekeningen eind april in ontvangst. Ook is gesproken met parlementsleden en vertegenwoordigers van justitie.

‘Er is in ieder geval bereidheid hierover te praten, we zien een zekere openheid’, zegt activiste Paula Ávila van het Center for Reproductive Rights, een internationale organisatie gevestigd in de VS.

Mensenrechtengroepen willen ook een reactie van de El Salvadoraanse regering op een beschuldiging van de Inter-Amerikaanse Mensenrechtencommissie (IACHR) die de staat medeverantwoordelijk houdt voor de dood van ‘Manuela’.

Manuela – die geen toestemming heeft gegeven haar echte naam te gebruiken – kreeg een doodgeboren kindje en werd ten onrechte beschuldigd van abortus. Ze werd veroordeeld tot dertig jaar cel. Later werd ontdekt dat ze leed aan lymfatische kanker, een ziekte die miskramen kan veroorzaken. Ze overleed in 2010 in de gevangenis zonder te zijn behandeld voor haar ziekte.