Bronnengeheim afgeschaft in Burundi, België hult zich in stilzwijgen

Op vrijdag 19 april heeft de Burundese senaat de wet op de pers goedgekeurd met een meerderheid van 32 op 38. Met de wet wordt het quasi onmogelijk om nog aan kwalitatieve en onafhankelijke journalistiek te doen. Zo kan een journalist verplicht worden zijn bronnengeheim prijs te geven indien hij over onderwerpen bericht die te maken hebben met de staatsveiligheid en de openbare orde. Wie zich niet aan de nieuwe regels houdt riskeert boetes tot 3.000 euro, een torenhoog bedrag voor een Burundese journalist, die gemiddeld 100 euro per maand verdient.

Maar niet alleen de pers, ook het middenveld, oppositie en andere actoren zullen gevolgen ondervinden van de wet. Communiceren over gevoelige onderwerpen, zoals de nationale economie en het staatsbudget, het staatshoofd of de nationale veiligheid is voortaan verboden. Organisaties van het middenveld, zoals partners van 11.11.11, die corruptie, buitengerechtelijke executies en andere wantoestanden aan de kaak stellen, zullen dit niet langer ongehinderd kunnen doen.

Bovendien is de wet erg vaag: journalisten mogen “enkel objectieve informatie verspreiden waarvan de bronnen rigoureus geverifieerd zijn.” Audiovisuele pers krijgt enkel toestemming om uit te zenden indien “het project publiek belang heeft.” De journalistieke stem wordt zo een speelbal in de handen van de autoriteiten.

Pers en middenveld bedreigd

Met de verkiezingen van 2015 in het verschiet, steekt de Burundese overheid journalisten en middenveld opnieuw in een sfeer van intimidaties en tegenwerking. Wie niet met ons is, is tegen ons. Dit is bijzonder verontrustend.

Laten we dit passeren, dan zullen er vergelijkbare initiatieven volgen op andere gebieden. De wet op de ngo’s, op openbare manifestaties en op de nationale verzoeningscommissie zitten nog in een prille fase, maar ook hier dreigt de democratische ruimte beperkt te worden. Burundi beschikt vandaag over een dynamische en actieve pers en middenveld, maar riskeert deze te verliezen.

11.11.11 wil dan ook dat de Belgische overheid haar stilzwijgen verbreekt en zich publiek uitspreekt tegen de wet. Minister van Buitenlandse Zaken Didier Reynders moet dit simpelweg veroordelen en zijn Europese collega’s aansporen hetzelfde te doen. Deze wet staat haaks op zowel internationale als nationale afspraken met Burundi. Het land schendt zonder verpinken internationale en regionale mensenrechtenverdragen en haar eigen beloftes, zoals deze gemaakt op de donorconferentie van november 2012 in Genève. België is de grootste bilaterale donor in Burundi, aan ons het initiatief, zowel voor deze wet als de andere pogingen om de democratische ruimte te verkleinen.

Mits voldoende druk valt de wet nog tegen te houden. Na de Senaat gaat hij nu ter ondertekening naar de president Nkurunziza.

Naast politieke druk hoopt 11.11.11 ook op extra druk vanuit de internationale en nationale perswereld. Het Internationaal Comité ter bescherming van journalisten (CPJ) reageerde al, we hopen dat ook onze media de zaak aankaart.