Dank u, Danielle

De crisis is overal. In Rochdale, even boven Manchester, zitten jongeren in zak en as. McDonalds heeft er zijn ‘restaurant’ in de hoofdstraat gesloten. De hamburgertent zal allicht worden vervangen door het zoveelste pandjeshuis annex juwelenwinkel of een ‘cash converter’ waar je elektronica in harde valuta kan omzetten. Wanneer Ronald McDonald er de brui aan geeft, dan zit je officieel in de penarie. Sinds 2009 is er in Ijsland geen slappe hamburger meer te krijgen en trok de keten zich terug van het eiland.

Er hangt iets in de lucht. Het beheerst onze gesprekken. We gaan er mee slapen en staan er mee op. Elke morgen word ik wakker met nieuwe onheilsprofeten op de radio: mensen die ineens belangrijk zijn en waarvan ik tot voor kort niet eens het bestaan vermoedde of alleszins niet doorhad dat zij de zieners waren. Johan van Overtveld, Geert Noels en de leden van die fijne club Itinera, Ivan Van der Cloot en Marc De Vos.

Nodig deze mannen nooit uit op uw verjaardagsfeest, wat een bende pretbedervers! Ze luiden mijn dag in met angstaanjagende soundbites die ik niet begrijp maar die wel aardig apocalyptisch klinken. Ze hanteren ontoereikende metaforen die al lang versleten zijn: het is vijf voor twaalf, vijf na twaalf, het is half een. En dat orkest van de Titanic, dat nu nog altijd niet is uitgespeeld.

Niet begrijpen

In plaats van op de sluimertoets te drukken blijf ik luisteren want het zijn veranderende tijden en ik wil weten wanneer ik moet opstaan. Ik wil het begrijpen. De ratingbureaus en de markten die wispelturig zijn als tienermeisjes. De langetermijnrente die stijgt en waar we alleen maar kunnen op staan kijken. We hebben een goddelijk monster gecreëerd dat we niet meer tot rede kunnen brengen. Er dient een offer te worden gebracht in de vorm van selectieve ‘austeriteit’. Er is iets met een spread dat ik ook maar niet schijn te vatten. En niemand die me vertelt waarmee ik kerstcadeaus kan kopen als de euro 2012 niet haalt.

Dit alles brengt bij mij een onbehagen teweeg dat er vooral een is van niet begrijpen waar het over gaat. Dus ook niet weten wat de gepaste tegenreactie moet inhouden. Want zoals het eveneens dit tijdsgewricht betaamt, worden we niet alleen overspoeld door jobstijdingen maar al evenzeer door verzoeken om een tegenbeweging te vervoegen.

Protest

Niet alleen de crisis, ook het protest is overal. En ik wil graag meedoen. Ik weet alleen niet zo goed hoe en waartegen. Hoe zou het nog zijn met de Indignados (te basisdemocratisch)? En de mensen van Occupy Wall Street (te ver)? Hebben ze de eerste winterprik in New York overleefd? Ik heb geen plein bezet deze zomer, laat staan dat ik in dit gure herfstweer ga kamperen (te koud).

Gisteren nog kon ik mijn koffiekop gooien in het Warandepark in het kader van de Porseleinen revolutie (te bourgeois), de avond daarvoor gearresteerd worden voor een deelname aan een Wetstraat Rave (te anarchistisch).

Moet ik mijn pensioensparen opzeggen en de centen investeren in Belgisch staatspapier? Met een aantal gelijkgestemde zielen gaan samenwonen en daar mijn eigen groenten verbouwen in een passiefhuis, verzonken in een eeuwigdurende zelfvoorzienende winterslaap?

Ik zoek nog mijn vorm en probeer mij vooralsnog vooral een standpunt te vormen… Voorlopig ben ik alleen nog maar in de war. Was ik nog maar zeventien, toen ik de dingen helder zag en de wereld ongenuanceerd tegemoet trad.

Danielle Mitterand

Mij een houvast bij elkaar surfend en lezend blijf ik hangen bij Danielle Mitterand. Ik was ze haast vergeten, maar haar dood herinnert mij aan haar leven. Zij voerde onder andere campagne voor Mumia Abu-Jamal, leert mij de ‘obituary’ van the New York Times, en dat is altijd een goed teken. Van mevrouw Mitterand onthield ik nauwelijks meer dan een lieve glimlach en dat ze de buitenechtelijke dochter van haar man in haar armen sloot op diens begrafenis. Allicht was ik te jong om me te herinneren wie ze echt was en waar ze zich mee onledig heeft gehouden terwijl haar halve trouwboek Parijs volbouwde en achter andere vrouwen aanzat.

De lijst van dingen waarvoor ze zich heeft ingezet, tot haar 87ste, blijkt schier eindeloos en indrukwekkend. ‘Ik heb geen macht, ik heb alleen de kracht van mijn verontwaardiging, de kracht van mijn overtuiging’. Zeventig jaar engagement in een zin samengevat.

Vlak voor haar dood gaf ze een interview aan Le Journal du Dimanche waarin ze vertelde wat ze wou doorgeven. ‘Wij staan aan het einde van een systeem. Vijftien jaar geleden wou niemand naar me luisteren toen ik het kapitalisme neerhaalde.’ Ze herinnert zich nog het ongeloof van Václav Havel, Ronald Reagan en Margaret Thatcher toen ze naar aanleiding van de tiende verjaardag van het vallen van de muur een erg kritische speech gaf. In 2009, tien jaar later, had iedereen al meer oren naar haar argumenten. ‘Ce qui était inaudible en 1999 prend tout son sens aujourd’hui.’

‘Op mijn leeftijd kan ik alleen maar trachten om alle jongeren die een doel zoeken een ideaal mee te geven dat niet utopisch maar realistisch is. Les vrais réalistes, c’est nous. Nous chérissons la vie alors que ceux qui courent après l’argent ne poursuivent qu’une ombre.’

Dank u, Danielle.