De debatten op de Gentse Feesten zijn politiek. Et alors?

Als mondiaal magazine dat de Vlaming een kritisch oog op de wereld wil bieden, zou MO* het teloorgaan van de Gentse Feestendebatten ten zeerste betreuren. De debatten zijn immers een categorie apart in het Vlaamse debatlandschap, ze vormen een uniek en jaarlijks weerkerend podium waar grondig van gedachten kan worden gewisseld over problemen die het parochiale en plaatselijke amusement overstijgen. In de (audiovisuele) massamedia zijn dergelijke gesprekken door de terreur van de kijk-en luistercijfers zo goed als van het scherm of uit de ether gebannen. De debatten op de Gentse Feesten hebben daar weinig last van.
Telkens weer verbazen bezoekende Nederlandse panelleden zich erover dat dergelijke urenlange gesprekken zoveel volk weten te trekken. Inderdaad, jaar na jaar is het aantal bezoekers van de debatten toegenomen. Geleidelijk aan heeft zich hier een traditie ontwikkeld: de Gentse Feesten zijn niet enkel ontspanning, ze bieden ook –aan wie dat wil– een week lang nadenken en praten over maatschappelijke problemen en uitdagingen (zij het dat sommigen betreuren dat het publiek slechts weinig kan tussenkomen). Kennelijk heeft een groeiende groep mensen behoefte aan dergelijke reflectie.
Zijn deze debatten politiek? Absoluut. Een mening uiten, is politiek. Praten over grote maatschappelijke uitdagingen, is zeker politiek, maar er is zoveel politiek. De zanger die tussen zijn liederen enkele uitgesproken gedachten formuleert, is ook politiek. Als organisator vzw Trefpunt ervoor kiest om Gentse allochtone zangers en muzikanten Vlaamse hits op hun manier te laten brengen, is dat – zeker in de huidige context – ook politiek. In het groeiende xenofobe klimaat in Europa is het zelfs politiek om een Afrikaanse of Roma-muziekgroep te programmeren: het is immers een manier om negatieve cliché’s over “de vreemde” als zijnde lui of gevaarlijk, te relativeren, te weerleggen.
De heropleving bij Sint-Jacobs van de Gentse Feesten rond Walter Debuck in het begin van de jaren zeventig baadde in een context van maatschappelijke contestatie. Dat was –om het onomwonden te zeggen– een eerder linkse omgeving. Links in de zin van kritisch tegenover het status quo, en niet per se voor het behoud van de bestaande situatie, dus niet conservatief, welintegendeel. Het is uit die sfeer dat de ‘nieuwe’ Gentse Feesten zijn gegroeid. Is het niet knap dat de vzw Trefpunt, dat de erfgenaam is van die kiem, trouw blijft aan die inspiratie? En dat de organisatie dat bijvoorbeeld doet door, tegen de stroom in negen dagen na elkaar vier uur durende gesprekken te organiseren. ‘Dit past bij onze roeping en bij Gent als rebelse stad’, vindt Guido De Leeuw, directeur van vzw Trefpunt.
De Gentse Feesten debatten hebben inderdaad nog steeds een kritische invalshoek: ze stellen grondige vragen bij de huidige tijd vanuit sociaal en ecologisch oogpunt. Een oogpunt dat de zwakkere in de samenleving en in de wereld evenwaardig acht als de sterke. In die zin zijn ze wel degelijk links: ze hechten in hun vraagstelling erg veel belang aan de gelijk(waardig)heid van alle mensen. Wij denken dat Gent blij mag zijn dat de stad dergelijke debatten kan huisvesten. Debatten die – we herhalen het nog eens – volk trekken. Sommigen boeken een hotel om negen dagen lang de gesprekken bij te wonen. Hier is een traditie, een verschijnsel gegroeid dat evenzeer bij de Gentse Feesten en dus bij Gent hoort, als de stoet of de straatcreativiteit die elk jaar de feesten kleur geeft.
Dus, ja, de debatten zijn politiek en eerder links geïnspireerd in de zin die we hierboven aangaven. Maar is dat een probleem? Uit de interpellatie van de heer Ortwin Depoortere, leiden we af dat het verbod op politieke activiteiten in schoolgebouwen op de gemeenteraad van april 2003 werd geschrapt. Wat toen nog overbleef, was een eensgezinde raadsvisie dat de Gentse Feesten niet de geschikte plaats zijn om aan partijpolitiek te doen. De belangrijkste vraag is derhalve: wordt op de Gentse Feestendebatten aan partijpolitiek gedaan?
Het hangt er uiteraard van af hoe je dat definieert maar we ervaren de debatten niet als partijpolitiek. Partijpolitieke debatten zien we genoeg op televisie. We zouden ze dus herkennen als er eentje voorbijkomt. Welnu, tijdens de Gentse Feesten zien we ze niet. De Gentse Feestendebatten gaan veel dieper. Het is geen toeval dat filosoof Etienne Vermeersch deze debatten zijn lievelingsdebatten noemt: ‘Je hebt de tijd niet enkel in een oneliner je mening te geven, maar ze ook nog te staven en je eventueel van je ongelijk te laten overtuigen door andere sprekers. Bovendien is er een hoffelijke sfeer: we bestrijden elkaars stellingen, niet elkaar.’ De betere debatten slagen erin om de verschillende basishoudingen rond het thema dat voorligt, helder in kaart te brengen. Daartoe vraagt moderator en duivel-doet-al Eric Goeman de jongste jaren doorgaans een of twee sprekers om een inleiding te geven die het debat kan structureren.
Tijdens de gesprekken waar we zelf geregeld aan deelnemen, wordt niet opgeroepen om voor bepaalde partijen te stemmen of wordt geen publiciteit gemaakt voor bepaalde partijen. De voorbije jaren worden overigens steeds minder politici uitgenodigd. Dit jaar was de Gentse schepen van Onderwijs de enige politicus. Moderator Eric Goeman selecteert de voorbije jaren de deelnemers eerder op basis van hun kennis en expertise, dan op grond van hun politieke mening of bekendheid. Gaandeweg zijn de debatten geëvolueerd naar leerzame gesprekken. Wij juichen beide evoluties toe: we denken dat diepgaande gesprekken met kennis van zaken waardevoller zijn dan wellesnietestheater met gekende gezichten.
Het is om al die redenen dat MO* de voorbije jaren spontaan publiciteit maakt voor de debatten door er een aantal te presenteren als MO*debat. De thema’s die aangesneden worden en de diepgang waarmee ze behandeld worden, sluiten immers aan bij de opdracht en de aanpak van MO*. Vlaanderen heeft behoefte aan meer van dergelijke debatten. Daarom steunt MO* zowel de organisatoren als de Gentse gemeenteraadsleden die het opnemen voor de vrije meningsuiting en het maatschappelijk debat.