De keizerin van Duitsland

Duitsland heeft een nieuwe monarch. Dat was al van 9 november 1918 geleden, toen de sociaaldemocraat Philipp Scheidemann, staande op een zijbalkon van de Reichstag, de republiek uitriep. Eén dag later zocht en vond de afgezette keizer Wilhelm II een veilig heenkomen in Nederland.

  • Becht Goris Geert van Istendael. Becht Goris

Sinds 22 september 2013 heeft Duitsland een keizerin. Haar naam is Merkel III. Zij is de soevereine vorstin van een groot en welvarend rijk gelegen in het midden van Europa. Alle machten vloeien naar haar toe, even natuurlijk als het water van de Elbe naar de Noordzee vloeit.

Dat zij een verkiezing nodig had om haar troon te consolideren is in de Duitse geschiedenis veeleer regel dan uitzondering. Ook de keizers van het Heilig Roomse Rijk der Duitse Natie, dat zich schier duizend jaar lang heeft uitgestrekt van onze gewesten tot in Polen en van Denemarken tot in Noord-Italië, werden verkozen, zij het niet door alle volwassen burgers, zoals nu, maar door zeven keurvorsten. 

Bescheiden heerseres

Merkel III is een heerseres. Mocht iemand daar vóór 22 september 2013 nog aan hebben getwijfeld, vandaag waagt niemand dat meer. Echter, zij is een bescheiden heerseres. De macht interesseert haar, niet het hermelijn van de macht. Het is in de geschiedenis van de mensheid uiterst uitzonderlijk. Alleen daarom al dwingt haar terughoudende houding eerbied en bewondering af.    

Merkel III is niet alleen de heerseres van Duitsland, zij troont ook nog eens boven op de CDU/CSU, zo heet de christendemocratie in haar land. 41 procent van de Duitsers steunen die politieke stroming. Men noemt hen gemeenlijk burgerlijk of ook wel rechts, maar dat laatste is niet helemaal rechtvaardig. Laten we centrum-rechts gebruiken. Aan die kant is Merkel III de volstrekte alleenheerseres. Aan haar rechterhand zijn de liberalen, die zichzelf de hele tijd met stoere ultrakapitalistische retoriek probeerden te overschreeuwen, opgezogen in het verdwijnpunt.    

Toch bestaat ook een linkse politieke stroming, of laat ik het liever hebben over twee politieke beken en één riviertje. Dat laatste heet sociaaldemocratie. Moet je de stroming waar Merkel III over heerst vergelijken met Rijn, Elbe of Donau, dan dien je het sociaaldemocratische water veeleer te situeren in de categorie Naab, Mulde of Nahe. Nooit van gehoord? Ach ja, het zijn zijrivieren van Donau, Elbe en Rijn.

Sperrklausel

Maar nu iets eigenaardigs. De linkse stroming draagt de goedkeuring weg van 43 procent van de Duitsers. In beide kamers van het parlement, Bundestag en Bundesrat hebben ze de volstrekte meerderheid. Merkel III heeft bijna de volstrekte meerderheid. Toch betwist niemand haar verpletterende overwinning op 22 september laatstleden en zeker haar vijanden wagen dat niet.

CDU/CSU steeg met meer dan 7 procent in vergelijking met de verkiezingen van 2009. Ook de sociaaldemocraten van de SPD stegen (een beetje). Maar de twee linkse beekjes droogden alarmerend op: de linkse linksen verschrompelden van bijna 12 procent naar 8,6 en de groenen van bijna 11 procent naar 8,4 procent.

Het algehele resultaat kan wellicht verrassen. De aanhang van rechts én links daalt. Het heeft te maken met de kleine partijen, onder meer de piraten en de euro-sceptici, die onder de Sperrklausel bleven, de kiesdrempel van 5 procent.

De kleine winst van de SPD kan het verlies van links links en groen niet goedmaken. Bij rechts krijgen de keiharde liberalen van FDP zo ongenadig op hun donder, dat ze uit het parlement verdwijnen. De triomf van keizerin Merkel is net niet groot genoeg om de vrije val van de liberalen te compenseren.

De FDP verdwijnt voor het eerst in de geschiedenis van de Bondsrepubliek uit de Bundestag. Dat stemt tot oeverloze liberale treurnis. Het is nuttig te weten dat de FDP langer dan de twee grote partijen in de regering heeft gezeten, meer dan een halve eeuw. Van 1949 tot 1998 bijvoorbeeld waren zij onafgebroken coalitiepartner.

Groen likt zijn wonden

Hoe zal Merkel III regeren? Want, keizerin of niet, af en toe zal ze toch de goedkeuring van de parlementen moeten krijgen.

Met de groenen? Dan is zij oppermachtig. De groenen likken hun wonden. De groenen zijn bezig hun hele oude garde op het stort aan het gooien. Vergane gloriën als Renate Künast en Claudia Roth staan elkaar naar het leven om het baantje van ondervoorzitter van het parlement te krijgen.

Ja, de Duitse groenen zijn diep gezonken. Dat krijg je ervan als je een verplichte veggie day wilt opleggen aan het vaderland van Weißwurst, Sauerbraten en Scharzwälder Schinken. Alleen dat pseudo-kosmopolitische Engels al. Je hoeft heus geen rechtse hond te zijn om je in wanhoop op de dichtst bijzijnde Bockwurst te storten.  

En dan te bedenken dat de groenen de jongste jaren droomden dat zij aan het oprukken waren tot de rangorde van nieuwe volkspartij. Niet zomaar droomden. Was daar niet de zegepraal in Baden-Württemberg, waar ze liefst 24 procent van de kiezers achter zich kregen, uitgerekend in een traditioneel bolwerk van de CDU? Voor het eerst in de geschiedenis van het Ländle, zoals de streek vaak liefkozend genoemd wordt, belandde de christendemocratie in de oppositie. En hadden de groenen in de trotse hanzestad Hamburg niet samen met de CDU geregeerd?

Ik zou het hun deze keer ten stelligste afraden.

Keizerin Merkel is vriendelijk voor vrienden, vreselijk voor vijanden en dodelijk voor coalitiepartners. Zij vreet coalitiepartners op als de bidsprinkhaan haar mannetje tijdens de paring. Waar is de FDP gebleven? In de maag van Merkel.

De groenen zouden er wijs aan doen in het diepste geheim te gaan luisteren in de duistere krochten waar de wenende liberalen hun boetpsalmen jammeren. En laten zij de herinnering cultiveren als bron van wijsheid. In 2009 verloor de SPD 11 procent na een vier jaar durende, afmattende paardans met Merkel.

Te mijden en bestrijden voorbeeld

De SPD dan toch maar?

Als het van de partijbonzen afhangt, liever vandaag dan morgen. De keizerin heeft de sociaaldemocratische voorzitter Sigmar Gabriel al een audiëntie toegestaan. Maar de doorsnee hondstrouwe Sozialdemokrat ziet dat niet meteen zitten. Doorgaans welingelichte commentatoren mogen dan nog uitentreuren schrijven dat alle partijen in het Duitse parlement min of meer gesociaaldemocratiseerd zijn (wat een woord), maar de Genossen in Gelsenkirchen of Oberhausen, die het meestal niet zo heel erg breed hebben, zetten daar toch enige vraagtekens bij.

Merkel heeft tijdens haar kiescampagne de ellende van Duitsland net iets te nadrukkelijk verzwegen. In Duitsland kon je, mocht je Merkel geloven, de beste aller mogelijke werelden aanschouwen. Het is een oude traditie in het Duitse denken, sinds de zeventiende eeuw al, sinds Gottfried Wilhelm Leibniz, filosoof en wiskundige. Het is al die tijd een valse traditie geweest.

Zoals vandaag. Een op vier werknemers in Duitsland verdient minder dan 10 euro per uur. Over hen zweeg Merkel. Mensen in de lagelonensector moeten meer dan zestig jaar werken, niet zijn, om enigszins een pensioen bij elkaar te schrapen. Merkel zweeg. In Duitsland is de kloof tussen arm en rijk dieper dan elders in Europa. Merkel zweeg.

Men zal mij zeggen, ook in België is de rijkdom ongelijk verdeeld. Klopt. Onze 20 procent rijkste medeburgers bezitten 60 procent van de rijkdom in ons land. Erg genoeg. Maar in Duitsland bezitten de 20 rijkste Duitsers 75 procent van de rijkdom. In België hebben de 10 procent rijkste gezinnen een vermogen dat 3,4 keer groter is dan het gemiddelde. In Duitsland is dat 8,6 keer. Die cijfers geef ik voor al wie hier te lande met klaroengeschal komt beweren dat Duitsland het voorbeeld is dat wij, Belgen, moeten navolgen. Duitsland is het voorbeeld dat wij uit alle macht moeten mijden en bestrijden.

Alternativlos

Het is alleen maar passend en billijk hieraan toe te voegen dat in de eerste plaats de rood-groene regering Schröder-Fischer II (2002-2005) de verarming van miljoenen Duitsers op haar geweten heeft. Als men dát de sociaaldemocratisering van Duitsland noemt, wel, ik heb een andere opvatting over de betekenis van sociaaldemocratie. Wis en zeker is dat Merkel voortbouwt op de anti-sociale afbraakpolitiek van Schröder en Fischer.

Misschien zou de SPD kunnen overwegen terug te keren naar de goede, ouderwetse eisen van de sociaaldemocratie. Een van de sterkste en interessantste mensen uit de partij, Hannelore Kraft, minister-president van de deelstaat Noordrijn-Westfalen, zou niets liever willen. En ze weet dat haar basis regeringsdeelname met grote argwaan bekijkt. Dat is niet niks, die basis. Dat is macht. Eén op vier leden van de SPD-fractie in de Bundestag komt uit Noordrijn-Westfalen. Dat kan schelen bij een vertrouwensstemming. Het is dus waarschijnlijk, maar ver van zeker, dat de SPD in een grote coalitie stapt onder leiding van Merkel.

Veel alternatieven zijn er niet. Merkel weet het. Is een van haar lievelingswoorden niet het door en door anti-democratische bijvoeglijke naamwoord alternativlos?

De linkse linksen komen zelfs voor de SPD niet in aanmerking, laat staan voor Merkel. Mét de linkse linksen en de groenen zou de SPD een regering kunnen vormen, een regering met een normale, zij het niet met een comfortabele meerderheid. Die kans laten de sociaaldemocraten onbenut. Bij de groene kopstukken breekt de walg voor links links uit mond- en ooghoeken. Ik heb dat altijd wat vreemd gevonden voor een partij die, ten minste gedeeltelijk, ooit opdook uit de troebele poelen van extreem links.  

De linkse linksen blijven daar gnuivend op wijzen. Ze hebben dan wel een pandoering gekregen, ze zijn toch maar netjes de derde politieke kracht in het keizerrijk van Merkel III, de derde, vóór de groenen. Op de verkiezingsavond stond hun kopman Gregor Gysi voor de televisiecamera’s te grijnzen van puur genot.

Grootste politieke klasbak

Merkel kan nog altijd een regering vormen die net geen meerderheid heeft in de Bundestag. De constructie zou dan overgeleverd zijn aan de luimen van links. Zulk kabinet zou al een nachtmerrie zijn voor een machtspoliticus die minder begaafd is dan Merkel. Geloof me vrij, álle machtspolitici in Duitsland en ommelanden en ommelanden van die ommelanden zijn kilometers minder begaafd dan Merkel. Merkel is de grootste politieke klasbak van Europa sinds jáááren. Dus, een slappe gedoogconstructie, zoals nog niet zo erg lang geleden in Nederland? Vergeet het. Hare majesteit Merkel III heeft het trouwens zelf gezegd.

Als je al het voorgaande verwerpt, rest één uitweg. Nieuwe verkiezingen. Dat is de slechts denkbare oplossing voor iedereen, behalve voor Merkel. Haar overwinning zou nog verpletterender zijn dan nu. Want zij zal die verkiezingen niet hebben gewild. Het zal de schuld zijn van de anderen, de bokkige anderen, die hun eigen belang boven dat van het Duitse vaderland stellen. Hoe anders is zij! Merkel zorgt voor het Duitse vaderland. Merkel is mevrouw stabiliteit, mevrouw orde en rust, mevrouw doe maar gewoon dan doe je al gek genoeg.

Het zal de SPD worden, vermoed ik, samen met velen. Merkel III likkebaardt nu al. Niet voor de camera, kom nou. Merkel III likkebaardt stilletjes thuis.        

Maak MO* mee mogelijk.

Word proMO* net als 2790   andere lezers en maak MO* mee mogelijk. Zo blijven al onze verhalen gratis online beschikbaar voor iédereen.

Ik word proMO*    Ik doe liever een gift

Over de auteur

  • Schrijver & voormalig journalist

    Geert van Istendael (°Ukkel, 1947) studeerde sociologie en wijsbegeerte. Hij werkte bij het Nationaal Fonds voor Wetenschappelijk Onderzoek, over ruimtelijke ordening.

Met de steun van

 2790  

Onze leden

11.11.1111.11.11 Search <em>for</em> Common GroundSearch for Common Ground Broederlijk delenBroederlijk Delen Rikolto (Vredeseilanden)Rikolto ZebrastraatZebrastraat Fair Trade BelgiumFairtrade Belgium 
MemisaMemisa Plan BelgiePlan WSM (Wereldsolidariteit)WSM Oxfam BelgiëOxfam België  Handicap InternationalHandicap International Artsen Zonder VakantieArtsen Zonder Vakantie FosFOS
 UnicefUnicef  Dokters van de WereldDokters van de wereld Caritas VlaanderenCaritas Vlaanderen

© Wereldmediahuis vzw — 2024.

De Vlaamse overheid is niet verantwoordelijk voor de inhoud van deze website.