Er broeit iets in de oude wereld

Iedereen is het er ongeveer over eens dat we in woelige tijden leven. Ons economisch, sociaal, financieel, ecologisch en politiek systeem kraakt in zijn voegen. Zo hoorde ik dit weekend Roger Blanpain nog over de toestand van de wereld in het algemeen en Europa in het bijzonder. Hij sprak vol vuur over de almacht van het casinokapitalisme, de onmacht van de politiek ten opzichte van de multinationale ondernemingen, wereldwijd 250 miljoen mensen op de dool, een toenemende illegale handel en corruptie, ongeveer 50 staten die het statuut van ‘failed states’ verdienen, en een Europa dat in deze heksenketel stilaan dreigt ten onder te gaan.

Roger Blanpain bracht zijn analyse op de exposantenavond van Ecopop, een beurs rond biologisch en ecologisch leven. Na zijn behoorlijk confronterende én spitante inleiding werden de aanwezigen uitgenodigd om met creatieve ideeën op zoek te gaan naar oplossingen. Een vraag die ook twee dagen lang is gesteld aan alle bezoekers van Ecopop.

Uit de opbrengst van de honderden ideeën die er zijn geoogst, is het duidelijk dat alles wat we nodig hebben om uit de impasse te geraken aanwezig is. Kleine en grote voorstellen rond mobiliteit en onderwijs, rond voeding en economie, rond veerkracht en liefde tonen dat de kiemen aanwezig zijn om te komen tot een ander paradigma.

Een korte rondgang bij de verschillende organisaties op de beurs bevestigt deze tendens. Het aantal Lets-groepen is de voorbije jaren verdubbeld, voedselteams en autodeelgroepen krijgen steeds meer aanhang, meer en meer mensen kiezen voor minder werken en combineren dit met een levensstijl van ‘vrijwillige eenvoud’. Zowel de omzet als de tewerkstelling in de Kringwinkels gaan jaar na jaar omhoog. Bijna een kwart van de Belgen kiest ondertussen voor groene stroom en steeds meer mensen doen moeite om hun huis te isoleren. De vraag naar volkstuinen gaat in stijgende lijn, vegetarisme zit in de lift. In Vlaanderen alleen al zijn in nauwelijks twee jaar een vijftigtal lokale transitie-initiatieven opgestart. Om nog te zwijgen van de breiclubs en buurtfeesten die je her en der ziet op duiken of de Neveneffecten die callcenters op de knieën krijgen en enkele facebook vrienden die dertigduizend mensen naar Brussel halen.

Ik geloof er rotsvast in dat de verandering die we nodig hebben – ook van de mondiale machtsstructuren – uiteindelijk een gevolg zal zijn van een beweging die van onderuit komt

Ook op andere plaatsen zijn vergelijkbare tendensen te vinden. In Nederland wordt het debat rond een eiwittransitie ernstig gevoerd. In Groot-Brittannië worden plannen gemaakt rond een meer autonome voedselvoorziening en is het thema van rantsoenering van energie geen taboe meer. Op meer dan driehonderd plaatsen komen mensen samen om na te denken over de lokale overgang naar een toekomst zonder fossiele brandstoffen. In de Verenigde Staten – of all places —  zijn biologische boerenmarkten hipper dan ooit, repair shops schieten er als paddenstoelen uit de grond. Campagnes zoals de ‘no impact week’, het ‘100 miles diet’ en ‘voluntary simplicity’ kennen een steeds grotere aanhang.

Een cynische columnist kan dit natuurlijk makkelijk van tafel vegen met een paar rake opmerkingen over geitenwollen sokken en marginale groepjes ten opzichte van de mondiale structurele machten. Maar daar doe ik dus niet aan mee. Ik geloof er rotsvast in dat de verandering die we nodig hebben – ook van de structuren – uiteindelijk een gevolg zal zijn van een beweging die van onderuit komt. Zie naar de Berlijnse Muur, het einde van de Apartheid maar ook naar wat tot ieders verrassing aan het gebeuren is in Tunesië en Egypte. De weg is nog lang, de strijd zal moeilijk zijn, maar hoop zal ons verder brengen dan cynisme.