'Hoelang moeten we nog wachten op fiscale rechtvaardigheid?'

28 mei vindt de vijfde Tax Justice Day plaats, een dag in het teken van rechtvaardige fiscaliteit. Eric Goeman, coördinator en woordvoerder van het Financieel Actie Netwerk, trekt samen met z’n Franstalige collega’s aan de alarmbel: ‘Hoe speel je het klaar wanneer je niet meer dan 800 euro per maand verdient, wanneer één kind op vijf in armoede dreigt te storten?’

  • Jaina (CC BY-NC-ND 2.0) Jaina (CC BY-NC-ND 2.0)
  • TEDxGeneva 2015 (CC BY-NC 2.0) Politicologe Susan George. TEDxGeneva 2015 (CC BY-NC 2.0)
  • Remon Rijper (CC BY-NC-ND 2.0) 'De Antwerpse diamantsector geniet sinds kort van een nieuw en uitzondering belastingcadeau van de federale overheid.' Remon Rijper (CC BY-NC-ND 2.0)

Dankzij ICIJ, de internationale groep van onderzoeksjournalisten, vernam de wereld in april 2013 alles over de offshore leaks, een eerste steen in de poel van de fiscale ontwijkingsconstructies.

In november 2014 kregen we zicht op LuxLeaks en de beruchte rulings: dat zijn vooraf afgesproken belastingakkoorden aanvaard door de Luxemburgse belastingadministratie. Ze werden onthuld door klokkenluiders die bij de firma PwC werken en zijn fiscaal erg gunstig voor grote ondernemingen of voor grote fortuinen. Zoals de ruling voor de Belgische familie de Spoelbergh, de aandeelhouders van ABInBev.

‘Al deze lekken zijn maar het topje van de ijsberg van de wereldwijde belastingontwijking.’

In februari dit jaar kwam Swissleaks dan boven water: 130.000 gegevens van fysieke personen en bedrijven werden door Hervé Falciani, een informaticus bij de bank HSBC in Genève, overgemaakt aan de Franse justitie en wereldkundig gemaakt door ICIJ. Ze betreffen een twintigtal landen. 3.000 Belgische belastingplichtigen (met name uit de diamantsector) zijn in de lijst opgenomen. Samen hebben ze zo’n 6 miljard euro aan de Belgische fiscus onttrokken.

Al deze lekken zijn maar het topje van de ijsberg van de wereldwijde belastingontwijking. Politicologe Susan George zei in ‘Le Vif’: ‘In alle stilte hebben de transnationale ondernemingen de macht overgenomen, zonder enige legitimiteit en zonder dat ze aan iemand rekenschap moeten geven… Ze zijn de eerste collectieve wereldmacht geworden, veel sterker dan de staten die eigenlijk hun horigen zijn geworden.’

TEDxGeneva 2015 (CC BY-NC 2.0)

Politicologe Susan George.

Dat is zeker niet overdreven als je bijvoorbeeld kijkt naar de in de allergrootste stilte gevoerde onderhandelingen over een transatlantisch handelsakkoord of naar de moeilijkheden om een verplichte registratie van lobbyisten bij de Europese instellingen te realiseren. Door hun lobbywerk bij commissievoorzitter Juncker en bij de grote partijen in het Europees parlement (socialisten, liberalen en christen-democraten) hebben de multinationals de reikwijdte van de speciale onderzoekscommissie rond Luxleaks kunnen inperken.

Ondanks het hardnekkige tegenwerk van de Groenen en van Verenigd Links mag deze commissie maar zes maanden werken en zal ze slechts beperkt toegang krijgen tot fiscale documenten.

Belastingoorlog

Ruim dertig jaar geleden begon het Reagan-Thatcherbeleid van financiële deregulering. Het heeft een ware belastingoorlog tussen landen ontketend.

Heel wat staten zijn bereid alle mogelijke geschenken te geven om multinationals en grote fortuinen aan te trekken. Zo is een spinnenweb van 72 belastingparadijzen geweven en een echte industrie van fiscale optimalisering ontstaan. Alles steunt op zwakke en ondoorzichtige wetgevingen en vooral op een netwerk van bankfilialen die onderdak bieden aan ontelbare offshore-constructies, trusts en stichtingen die belastingontwijking mogelijk maken.

‘De invloed van de multinationals op regeringen blijft verstikkend.’

Deze industrie geeft werk aan honderdduizenden mensen wereldwijd. Ze profiteert van de achterpoortjes in internationale bilaterale belastingakkoorden (de DTA of Double Tax Agreements) om haar klanten een bijna-nulbelasting te laten betalen. Alle ontwijkingsoperaties worden georkestreerd door auditkantoren en kabinetten van zakenadvocaten.

Op het hoogtepunt van de schuldencrisis heeft de G20 de OESO opgedragen regels uit te werken om de belastingontwijking door ondernemingen tegen te gaan (het BEPS-programma).

Maar de waarheid tot op de dag van vandaag is dat de invloed van de multinationals op regeringen verstikkend blijft. Ten koste van de modale burger en de werknemer die wél hun belastingen betalen.

In juli vindt in Addis Abeba een VN-topconferentie plaats rond het thema ‘financiering van de ontwikkeling’. Aan de vooravond ervan hebben ngo’s die actief zijn in de ontwikkelingssamenwerking zich verenigd in een wereldwijde coalitie om te proberen een eind te maken aan onrechtmatige financiële stromen en aan de plundering van de natuurlijke rijkdommen (met name ertsen) van de ontwikkelingslanden, meer bepaald op het Afrikaanse continent.

Ze eisen onder meer fiscale transparantie: voor elk land zou een boekhoudkundige balans moeten worden opgemaakt die openheid geeft over de activiteiten en de echte inhoud van ondernemingen en hun netwerk van filialen.

Remon Rijper (CC BY-NC-ND 2.0)

‘De Antwerpse diamantsector geniet sinds kort van een nieuw en uitzondering belastingcadeau van de federale overheid.’

Cadeau aan diamantsector

In België heeft het parlement al meerdere jaren geleden belastingakkoorden (DTA – om een dubbele belasting te voorkomen) gesloten met Panama en Hong Kong. Zogenaamd om investeringen en handelsverkeer te vergemakkelijken. Het is ondertussen bezig hetzelfde te doen met de Seychellen. En waarom niet met het eiland Mauritius dat zopas nog hard werd opgehemeld door de jongste Waalse economische missie? Het zijn allemaal open poorten voor corruptie en belastingontwijking.

De 108 aanbevelingen van de parlementaire commissie zijn tot vandaag grotendeels dode letter gebleven. De Antwerpse diamantsector, die eerder al ruim een beroep kon doen op de diensten van HSBC Genève, geniet sinds kort van een nieuw en uitzondering belastingcadeau van de federale overheid. Een zogenaamde karaatbelasting zal de belasting op de winst vervangen en zal slechts 50 miljoen euro opbrengen op een omzet van 42 miljard.

Deze verandering van de strafwetgeving maakt het grote fraudeurs voortaan bovendien mogelijk te ontkomen met een boete (ook al is die dan gepeperd). De huidige parlementaire meerderheid verdedigt met man en macht de Belgische fiscale achterpoortjes tegen de speciale onderzoekscommissie van het Europese parlement die deze achterpoortjes is komen onderzoeken.

Elke Sleurs, inmiddels ex-staatssecretaris voor de strijd tegen de fiscale fraude en ook bevoegd voor armoedebestrijding, heeft regelmatig maatregelen aangekondigd, maar haar balans blijft dunner dan een vel papier.

Samenlevingsopbouw

En ondertussen krommen de staten hun rug: overal geldt een beleid van ‘de laagste sociale en fiscale bieder’ nu de Europese overheid strenge begrotingsnormen heeft opgelegd.

Resultaat: de zwaksten moeten inleveren, de nationale begrotingen besparen zonder investeringen en dus zonder mogelijkheden voor een relance terwijl de grote ondernemingen horen de kassa rinkelen, terwijl ze zelf niet meer investeren, geen loonsverhogingen meer toekennen en vooral bezig zijn met fusies en acquisities.

‘Voor onze concrete levens- en werkomstandigheden is er geen aandacht meer, want ze hebben ons gezegd dat er geen geld is.’

In België werd in 2011 voor 30,6 miljard euro aan dividenden uitgekeerd tegenover 9 miljard in 2000. De economische en sociale toestand hangt nog altijd vast aan het dunne draadje van de gezondheid van de banken. Ook al hebben diezelfde banken gedurende meer dan twintig jaar ruim boven hun stand geleend, speculatieve producten vol risico’s opeengestapeld, een parallel financiesysteem (shadow banking) uitgebouwd in belastingparadijzen, ver van elke nationale fiscus, en op die manier de financiële instabiliteit voor iedereen groter gemaakt.

En ondertussen is de ‘samenlevingsopbouw’ (toch het evidente doel van elke menselijke gemeenschap) verzand in discussies over veiligheid of in oude debatten (lekenstaat versus religie, schoolstrijd…).

Voor onze concrete levens- en werkomstandigheden is er geen aandacht meer, want ze hebben ons gezegd dat er geen geld is. Alleen: hoe speel je het klaar wanneer je niet meer dan 800 euro per maand verdient, wanneer één kind op vijf in armoede dreigt te storten, wanneer de helft van de Belgische huishoudens amper 10% van de totale rijkdom bezit terwijl de 10% rijkste burgers 44% van die rijkdom in handen heeft, en wanneer Vlaanderen één werkaanbieding heeft voor 16 werkzoekenden en Wallonië één job voor 33 werkzoekenden?

Kers op de taart: de huidige rechtse regering vervangt maar één ambtenaar op vijf vertrekkers, zelfs bij de FOD Financiën. Hoe kan deze administratie zich dan voorbereiden op de massa fiscale informatie die in 2017 beschikbaar zal worden door de automatische informatie-uitwisseling (de nieuwe norm van de OESO) die nu door een honderdtal landen in de wereld is aanvaard? Groot raadsel!

Ter herinnering: voor de hele Europese Unie bedraagt het verlies aan fiscale inkomsten ten gevolge van fraude en belastingontwijking meer dan 1000 miljard euro per jaar. Dit komt overeen met het BNP van Spanje. Voor België wordt het verlies geschat op 20 tot 30 miljard euro per jaar.

Voor dit alles moeten we al die incoherente beleidsmaatregelen en ideologische vooroordelen bedanken. Ze ondergraven de herverdelende rol van de staat en stimuleren uitsluiting of een harde controle van mensen die een uitkering ontvangen. De nieuwe en brede sociale beweging Hart Boven Hard en haar Franstalige evenknie hebben het juist geformuleerd: ‘>ij willen het anders! Wij willen fiscale rechtvaardigheid!’

Blik op de toekomst

Naar aanleiding van Tax Justice Day eisen we fiscale rechtvaardigheid door het doorvoeren van volgende maatregelen:

  • Een echte progressiviteit in de inkomstenbelasting. Ze moet alle vormen van inkomens omvatten, ook de inkomsten uit kapitalen (roerende goederen). Dit vereist de afschaffing van de bevrijdende voorheffing en van het bankgeheim.
  • Een meer billijke belasting op bedrijfswinsten. De onwaarschijnlijk grote bevoordeling van de grote ondernemingen moet stoppen. Zij betalen nu gemiddeld 5% belasting op hun winsten tegenover 20% betaald door de KMO (het officiële tarief bedraagt 33,99%). Deze situatie is het gevolg van het grote aantal fiscale stimuli en andere belastingvoordelen toegekend door de regeringen en door de vele constructies voor belastingontwijking.
  • Een solidariteitsbelasting op de grote fortuinen voor de fortuinen boven een miljoen euro in financiële activa en los van hun hoofdzetel. Tegelijk moet er een einde komen aan de mogelijkheden om in alle straffeloosheid te frauderen dankzij het nog altijd sterk beveiligde bankgeheim.
  • Een aantal maatregelen op internationaal niveau: een betekenisvolle taks op financiële transacties (Tobintaks) dankzij een versterkte samenwerking op het hele Europese niveau; open boekhoudkundige balansen voor elk land; publiek toegankelijke registers van de begunstigden van trusts en stichtingen; overal eenzelfde belasting op de winsten die transnationale ondernemingen maken op de echte activiteiten die hun diverse filialen uitoefenen in de verschillende landen waar ze werkzaam zijn.

Eric Goeman is coördinator en woordvoerden bij het FAN en François Gobbe en Daniel Puissant ondertekenen dit opiniestuk in naam van het RJF.

Maak MO* mee mogelijk.

Word proMO* net als 2790   andere lezers en maak MO* mee mogelijk. Zo blijven al onze verhalen gratis online beschikbaar voor iédereen.

Ik word proMO*    Ik doe liever een gift

Met de steun van

 2790  

Onze leden

11.11.1111.11.11 Search <em>for</em> Common GroundSearch for Common Ground Broederlijk delenBroederlijk Delen Rikolto (Vredeseilanden)Rikolto ZebrastraatZebrastraat Fair Trade BelgiumFairtrade Belgium 
MemisaMemisa Plan BelgiePlan WSM (Wereldsolidariteit)WSM Oxfam BelgiëOxfam België  Handicap InternationalHandicap International Artsen Zonder VakantieArtsen Zonder Vakantie FosFOS
 UnicefUnicef  Dokters van de WereldDokters van de wereld Caritas VlaanderenCaritas Vlaanderen

© Wereldmediahuis vzw — 2024.

De Vlaamse overheid is niet verantwoordelijk voor de inhoud van deze website.