Klimaatverandering bedreigt bakje troost

Volgens Peter Baker, expert ter zake, blijven de simulaties hoogst onzeker. Wat vaststaat, is dat het in de productiegebieden veel warmer wordt. Sommige gebieden worden droger, andere krijgen meer regen. Onregelmatig, meer en extreem zijn de sleutelwoorden als het over klimaatverandering gaat.

Uit bevragingen blijkt dat de producenten zich hier zeer goed van bewust zijn: klimaatverandering wordt door hen steevast vooruitgeschoven als grootste bedreiging voor de koffieproductie.

De effecten van de klimaatverandering zijn nu al duidelijk. In Latijns-Amerika zorgde de koffieroestuitbraak (2012 en 2013) voor een mislukte oogst. In Oost-Afrika en Vietnam zijn droogteproblemen en veranderende regenpatronen waarneembaar. 

De effecten van de klimaatverandering zijn nu al duidelijk.

De koffie-industrie, verwante ngo’s en overheidsinstanties zijn het er al lang over eens dat er gigantische investeringen nodig zullen zijn om de koffieboer een vallabel toekomstperspectief te bieden en zo de koffieproductie te redden.

De koffie-industrie, verschillende overheden, ngo’s en andere samenwerkingsverbanden (privaat-publieke fondsen), startten verschillende klimaatprojecten op om de producenten te ondersteunen, bijvoorbeeld in het verjongen van hun plantages. Dit door onder andere gebruik te maken van meer resistente variëteiten van koffieplanten, die meer opbrengst per hectare genereren.

De olifant in de porseleinwinkel

Ook de agrobosbouw, waar de koffieproductie in vele gebieden zich prima toe leent, wordt sterk gepromoot en ondersteund. Op die manier kan men door gebruik te maken van schaduwbomen de stijging van de temperatuur deels opvangen in de plantage.

De koffieproductie is niet alleen het slachtoffer van de klimaatopwarming, maar ook de oorzaak. De koffieproductie in Vietnam nam de laatste 6 jaar nog sterk toe ten koste van het bos. De productie steeg met 9,5 miljoen zakken op 6 jaar tijd, of 55% van het al hoge Vietnamese productieniveau in 2009 en 2010.

De grote koffiehuizen blijven inzetten op Vietnam. Zo investeerden verschillende koffiebedrijven in 2015 meer dan 100 miljoen dollar in de Vietnamese koffiesector.  Een ander gevolg van deze snelle uitbreiding van goedkope productie, is dat de prijs in andere delen van de wereld, waaronder Afrika, onrendabel blijft. 

Eerst een correcte prijs, dan investeren in klimaatprojecten

In veel koffiegebieden zijn de koffieopbrengsten per plant of per hectare veel te laag. Zo is een Tanzaniaanse koffieplantage 10 keer minder productief dan een Vietnamese. Oude struiken, onvoldoende onderhouden plantages -in combinatie met verschraalde bodem-, zorgen voor lage rendementen, alsook voor erg ziektegevoelige planten.

Als men zich wil wapenen tegen de klimaatopwarming, is het van primordiaal belang dat de koffieboer een faire prijs krijgt.

Opdat de planten in de toekomst de druk van het grillige klimaat aankunnen, moeten we het landbouwkundig probleem oplossen: koffieplanten hebben voeding en meststoffen nodig, maar de huidige koffieprijs is te laag, waardoor voor de kleine producent, na verkoop van zijn paar zakken koffie, niets overblijft om te investeren in de productie van de volgende oogst. 

Colombia werd in tegenstelling tot andere landen in de regio al vroeger – voor 2010 - getroffen door de roestziekte. Intussen zijn de vernieuwde plantages reeds in volle productie. De Colombiaanse producenten slaagden erin door verjonging van de gewassen en introductie van een resistente, productievere variëteit hun rendement per hectare sterk te verhogen. Desalniettemin komen ook zij vandaag niet uit hun kosten.

Met de huidige lage koffiemarktprijs, is het voor koffieboeren in de meeste regio’s niet mogelijk zich door gerichte én noodzakelijke investeringen voor te bereiden op het veranderende klimaat. Duurzaam produceren heeft een prijs. Als men zich wil wapenen tegen de klimaatopwarming, is het van primordiaal belang dat de koffieboer een faire prijs krijgt. Enkel op die manier kunnen klimaatprojecten, die de handel flankeren succes hebben.

Raf Van Den Bruel werkt voor Fairtrade Belgium. Hij schreef deze opinie n.a.v. de Fairtrade Challenge van 12 tot 15 mei en World Fair Trade Day op 14 mei.