"Nieuwe openheid is een gouden kans voor Birma"

Toen hij vorige maand na meer dan twintig jaar ballingschap terugkeerde naar Birma (Myanmar), trof Aung Zaw -  een prominent figuur in de Birmese mediagemeenschap in het buitenland - een heel ander persklimaat aan dan toen hij vertrok.

  • The Irrawaddy Aung Zaw, redacteur en oprichter van The Irrawaddy. The Irrawaddy

“Ze gaven toe dat mijn publicatie van belang is”, zegt Aung Zaw (43), redacteur en oprichter van The Irrawaddy, over zijn ontmoeting met vertegenwoordigers van het beruchte Birmese censuurbureau. Dat bureau had Birmezen sinds de jaren negentig de toegang ontzegd tot de Engelse en Birmese edities van het nieuwsblad.

De ontmoeting was een van de vele bemoedigende ervaringen die Aung Zaw opdeed tijdens zijn vijfdaags bezoek in februari. Een andere positieve ervaring was de vrijheid om te reizen en contacten en dissidenten te ontmoeten, inclusief oppositieleidster Aung San Suu Kyi, zonder gevolgd te worden door overheidsagenten.

De openheid en hoop die hij in Birma voelde onder de huidige quasi-burgerregering, stond in sterk contrast met het klimaat van onderdrukking dat het land in 1988 in zijn greep had, het jaar waarin Zaw vluchtte en zich verschool in afgelegen dorpen, totdat hij de Thaise grens bereikte.

In 1993 lanceerde Zaw, een scherp criticus van het militaire bewind, met een minimaal budget The Irrawaddy om te publiceren over politieke gebeurtenissen in Birma. De Irrawaddy, die eerst maandelijks verscheen en later als website met dagelijks updates, zette de toon voor de groei van de Birmese media in ballingschap, een nieuw fenomeen in de Birmese journalistiek. Inmiddels verschijnen er bijna twintig publicaties, die gemaakt worden vanuit Noorwegen, India, Bangladesh en Thailand.

“Ik beschouw ons niet meer als verbannen media, nu de regering onze website toegankelijk heeft gemaakt in Birma”, zegt hij, tijdens een interview in zijn kantoor de noordelijke Thaise stad Chiang Mai.

IPS: U bent met The Irrawaddy begonnen om de onderdrukking door het militaire regime aan de kaak te stellen en na ruim 24 jaar ballingschap teruggekeerd naar Birma. Is het einde van de militaire dictaturen sinds de coup van 1962 in zicht?

“Birma verandert, het land zit in een transitieperiode. We staan absoluut op een kruispunt. Maar als deze transitie niet goed aangestuurd wordt, niet op een intelligente en meer creatieve manier, vrees ik dat hij zal mislukken. Dat zou zonde zijn. Dit is een gouden kans voor Birma.”

U heeft onder meer Naypidaw, de nieuwe hoofdstad, bezocht en gesproken met vertegenwoordigers van de regering van president Thein Sein. De Irrawaddy was altijd uiterst kritisch over de pogingen van het regime Naypidaw tot nieuw machtscentrum te verheffen. Hoe verliep dat bezoek?

“Op mijn eerste dag in Rangoon werd ik door de regering gebeld of ik zo snel mogelijk naar Naypidaw wilde komen. Ik was toch al van plan Naypidaw te bezoeken, dus toen ben ik meteen maar gegaan.

Onderweg naar Naypidaw hing er een luchtige sfeer. Ik sprak met de mensen met wie ik reisde over het de vele artikelen die we geschreven hadden over deze geheime schuilplaats, hoeveel geld eraan besteed is en de clandestiene operaties en overeenkomsten die het regime in het verleden heeft gesloten. En dan kun je het eindelijk met eigen ogen zien. Het leek, door de bouwstijl, op een stad in China.

Maar ik werd hartelijk ontvangen door de vertegenwoordigers van de president. We hebben uitgebreid gesproken en niet om zaken heen gedraaid.”

Waarover heeft u gesproken?

“Over de mediawetgeving in Birma, persvrijheid en censuur, en wanneer die censuur afgeschaft wordt. Over hoeveel vrijheid de media in Birma krijgen en het sinds vorig jaar veranderende medialandschap.”

Wordt The Irrawaddy binnenkort weer vanuit Birma gemaakt?

“Ik heb gesproken over onze plannen terug te keren. Maar of dat mogelijk is? De vraag is hoeveel vrijheid we krijgen. In Birma hebben we nog steeds te maken met de tycoons en familieleden van hoge militairen die de media domineren en controleren.

Maar ik geloof wel dat er potentie is voor de journalistiek om te professionaliseren. Er is een kleine groep mensen die heel betrokken, toegewijd en vastbesloten hieraan werkt. Zij hebben steun nodig en ik zie ze als partners als het gaat om het opnieuw aanleren van goede en onafhankelijke journalistiek.”

Zal de overheid deze mogelijke opkomst van een nieuwe, onafhankelijke media in Birma toestaan?

“Sinds vorig jaar heeft de overheid de teugels aanzienlijk laten vieren op het gebied van mediacontrole. Er is meer ruimte gekomen om te publiceren. Ik denk dat de overheid ook  professionelere media wil, er heerst veel onvrede over het huidige functioneren van de media. Er is mij zelfs gevraagd of we kunnen helpen met trainingen.”

Dat is nogal wat, gezien het feit dat u jarenlang aangemerkt bent als aartsvijand van het regime. Hoe zal de minister van Informatie, Kyaw Hsan, daarop reageren?

“(Lachend): Ik heb hem kort de hand geschud, maar verder alleen gesproken met de vice-minister Soe Win. Hij onthaalde mij als een lang verloren vriend en zei een trouw lezer van de Irrawaddy te zijn. Dat was verrassend.”

Een van de problemen bij terugkeer van ballingen is vaak dat ze, als ze naar hun land terugkeren als er vrede is bereikt na jaren van conflict of onderdrukking, op gevoelens van wrok stuiten bij de achtergebleven bevolking die de onderdrukking in volle hevigheid heeft meegemaakt. Krijgt u daar ook mee te maken?

“Absoluut. Mijn eerste bezoek was een soort honeymoon. Zelfs filmsterren die mijn werk kenden of me op tv gezien hadden, kwamen in restaurants naar me toe om me te begroeten. Ook op straat en in winkels werd ik aangesproken door mensen. Maar als je langer terugbent en je gaat profileren op het professionele vlak, krijg je te maken met weerstand. Dat is een natuurlijk proces.”

Is het de tijd voor Birmezen in het buitenland, die bijvoorbeeld werken beroepen in de journalistiek, gezondheidszorg, het onderwijs en de financiële wereld, om terug te keren en te leren hiermee om te gaan?

“Ik denk dat het tijd is voor een bezoek, om toe voelen welk klimaat er heerst. Er zal ook een tijd komen om terug te keren en te helpen. En ik denk dat de regering, want daar ligt een probleem, ook iets moet doen om ervoor te zorgen dat ballingen zich welkom voelen. De mensen die na de jaren zestig vertrokken zijn, moeten een reden hebben om terug te keren en niet gezien worden als mensen die komen om de samenleving te ontwrichten.”

Maak MO* mee mogelijk.

Word proMO* net als 2790   andere lezers en maak MO* mee mogelijk. Zo blijven al onze verhalen gratis online beschikbaar voor iédereen.

Ik word proMO*    Ik doe liever een gift

Met de steun van

 2790  

Onze leden

11.11.1111.11.11 Search <em>for</em> Common GroundSearch for Common Ground Broederlijk delenBroederlijk Delen Rikolto (Vredeseilanden)Rikolto ZebrastraatZebrastraat Fair Trade BelgiumFairtrade Belgium 
MemisaMemisa Plan BelgiePlan WSM (Wereldsolidariteit)WSM Oxfam BelgiëOxfam België  Handicap InternationalHandicap International Artsen Zonder VakantieArtsen Zonder Vakantie FosFOS
 UnicefUnicef  Dokters van de WereldDokters van de wereld Caritas VlaanderenCaritas Vlaanderen

© Wereldmediahuis vzw — 2024.

De Vlaamse overheid is niet verantwoordelijk voor de inhoud van deze website.