Over de ondraaglijke lichtheid van anti-vakbondscampagnes op Facebook & Twitter

89 % van de Vlamingen zouden niet willen staken, volgens Guy Tegenbos. So what? Ik ben eerlijk gezegd benieuwd of 89 % van de Vlamingen wel elke drie dagen geconfronteerd willen worden met de rechtse praat van Tegenbos in zijn editoriaal in de Standaard. Toegegeven, ik doe het mezelf aan, als De Standaard lezer, maar je begrijpt waar ik naartoe wil. Het kan trouwens nog een paar graden erger. Of wat dacht je van Knack & Trends-hoofdredacteur Van Overtveldt, die het presteert om mij – via dagelijkse Knack nieuwsupdates – twee keer per dag (!) ongevraagd te bestoken met al dan niet doorwrochte maar steevast ultraliberale analyses. Je vraagt je af of die man nog wat tijd over houdt voor zijn vrouw. En of hij dan nog aan het doordrammen is over het Duitse model. Sadomasochist die ik ben, verslind ik die analyses trouwens gretig. Idem dito voor de recepten van het olijke duo Van de Cloot-De Vos van de denktank Itinera, die wat mij betreft even ideologisch neutraal zijn als die van de vakbonden of de Tea Party.

Om maar te zeggen: als aan de linkerzijde vakbonden eens een signaal willen geven, bij hoge uitzondering dan nog, dan hebben ze mijn zegen. Niet dat ik daarom instem met al wat de voormannen verkondigen — spijtig genoeg zie ik nog altijd te weinig vrouwen in de hogere regionen van de vakbonden opduiken, Mia Devits ligt al weer een tijdje achter ons. Zelf ben ik bijvoorbeeld voorstander van een indexaanpassing voor lagere inkomens en uitkeringen, een indexsprong voor gemiddelde inkomens, en hogere belastingen voor de hogere salarissen. Moeten ze maar een Maserati minder kopen.

Voorbijgestreefd?

Maar je hoeft het niet met alles eens te zijn wat de vakbonden te verkondigen om je blauw – of is het rood – te ergeren aan de hetze die nu georganiseerd wordt tegen hen in sociale en gewone media. Ik erger me stilaan mateloos aan de manier waarop een krant als De Standaard doet aan ‘framing’, of minder eufemistisch uitgedrukt, aan het schaamteloos bewerken van de publieke opinie, en het wegzetten van de vakbonden en hun boodschap als ‘oubollig en voorbijgestreefd’. Alsof de paradigma’s en denkschema’s van Tegenbos dat niet zouden zijn. Wat op Twitter en Facebook wordt verkondigd, is tegenwoordig blijkbaar het alfa en omega van de Vlaamse publieke opinie, toch voor de doorsnee reporter. Waarom organiseren die journalisten eens geen uitgebreide reeks op de werkvloer, in de zorgsector, in scholen, … om de vinger aan de pols te voelen bij gewone Vlamingen, en zeker bij zij die het moeilijk hebben en in precaire omstandigheden werken of leven? Of is de analyse van Guy Standing iets wat voor ‘Spraakmakers’ wordt gereserveerd, voer voor de weekendkrant dus, niet voor de op het buikgevoel van de modale Vlaming afgestemde online krant? Nee, dan laten we liever een communicatie-goeroe aan het woord, om de Twitter-campagne van de vakbonden snel af te kraken.

Wat de jonge generatie betreft: ik ga eerlijk gezegd maar onder de indruk beginnen geraken van ‘open brieven’ van studenten op Facebook, als Facebookcampagnes even veel ‘likes’ beginnen te oogsten als ze opkomen tegen de werkomstandigheden in Foxconn-fabrieken in China, waar ze de iPhones produceren die nu gretig gebruikt worden voor snerende Tweets tegen de vakbondsactie. En is er al een Facebook-campagne tegen het wurgen van de gewone Grieken door de Trojka en de financiële schuldeisers? Of tegen de degoutant lage lonen van de ‘working poor’ in Duitsland, en de welfare cuts die de regering Cameron nu doorvoert in het Verenigd Koninkrijk? Ik zit niet op Facebook of Twitter en wil dat vooral zo houden, maar als dergelijke campagnes al bestaan, worden ze in elk geval niet echt overbelicht in onze media.

Onafhankelijke vakbonden zijn, samen met persvrijheid, het eerste wat autoritaire regimes doorgaans proberen te ‘saneren’. Te beginnen met het ‘voorbijgestreefde’ wapen van de staking, Tegenbos.

Zou het trouwens toeval zijn: China, Engeland en de VS, om er maar een paar te noemen, zijn landen waar vakbonden niet bijster sterk staan. Veelal blijken het toevallig ook landen waar een leger van lobbyisten en schimmige industriële belangengroeperingen de toon zetten. Hetzelfde geldt, hoeft het nog gezegd, voor de Europese “austerity is my middle name” Unie. Sociale ongelijkheid is een stuk groter in landen met zwakke vakbonden. Onafhankelijke vakbonden zijn, samen met persvrijheid, het eerste wat autoritaire regimes doorgaans proberen te ‘saneren’. Te beginnen met het ‘voorbijgestreefde’ wapen van de staking, Tegenbos.

Nee, de Twitter- en Facebookstemmen die we nu in de media horen en zien, gooien liever met bagger naar vakbonden of – nog een geheide hit – op de NMBS-dienstverlening. Overigens durf ik er wat op verwedden dat veel van die schreeuwerige Twitter-stemmen geen gebruik meer zullen maken van het spoor, eenmaal afgestudeerd. Kunnen ze zich eindelijk een 4x4 veroorloven. Toegegeven, ik ben aan het generaliseren, maar het moest me even van het hart. En zoals ik vandaag nog op de werkvloer hoorde: als er een vakbondsactie op til is, is vloeken voor één keer toegestaan.

Dam tegen doorgeschoten globalisering

Ik vind Rudi De Leeuw ook iemand van de vorige generatie, qua stijl, slogans en veel van zijn voorstellen. Maar ik besef maar al te goed dat, als we nog een dam willen opwerpen tegen doorgeschoten globalisering, ecologische destructie en excessen van de financiële sector in de volgende decennia, vakbonden broodnodig zullen hebben. Wat we sinds 2008 elke dag in de krant mogen lezen, is te gortig voor woorden. En van lamme Facebook-campagnes of woedende Tweets gaat het, vrees ik, echt niet komen. Zelfs in Egypte moeten ze blijkbaar maandenlang een plein bezetten, om gehoord te worden. En dan nog.

De nieuwe generatie vakbondsleden staat al klaar, trouwens, de vernieuwing lijkt al volop bezig. Krijgt de Leeuw het woord ‘ecologische duurzaamheid’ nog niet echt makkelijk over de lippen, dan gaat dat de jonge generatie vakbondsmilitanten al een stuk beter af.

Last but not least. Bij deze wil ik mijn respect uitdrukken voor de regering Di-Rupo I, die – binnen het keurslijf dat Europa en de financiële markten en speculanten opdringen – er toch in slaagt om een evenwicht te vinden tussen linkse en rechtse recepten. Daarmee zijn ze stilaan een uitzondering aan het worden in dit Europa, waar ik me van langs om minder in herken. Alleen daarom al is deze zogenaamde ‘atoombom’ van de vakbonden meer dan welkom. Zelf zou ik een meer expliciete focus van de vakbondsactie op de EU – met de instellingen in Brussel – toejuichen. Zomaar een ideetje: waarom leggen onze vakbonden niet eens een weekje Brussel plat? Dan krijg je gegarandeerd aandacht van de Davos-elite en de Economist’s van deze wereld…

Om van Van Eetvelt en Timmermans nog te zwijgen, die het allicht wit voor de ogen zou worden. ‘The Belgian model’. Iemand?

Kristof Decoster is verbonden aan het Tropisch instituut, departement Volksgezondheid. Hij schreef dit opiniestuk in eigen naam.