Up With People in Syrië

De stamvader met een grote snor en medailles uit de eerste wereldoorlog lijkt wel een hipster die een obscuur magazine vormgeeft en bijklust als barista. Mijn grootmoeder poseert als Rita Hayworth en kijkt dromerig in de lens. Dat er een tijd geweest is dat het nemen van een foto een jaarlijkse gebeurtenis was eerder dan een dagelijkse, lijkt nu niet meer voor te stellen.

Bij zo’n feest horen feestliederen en na het in archaïsch Nederlands opgetrokken jubileumlied van eigen kweek (“hoera mémé hoera pépé”) wordt ineens de evergreen ‘Up With People’ ingezet. ‘Up, up with people / You meet ‘em wherever you go /Up, up with people/ They’re the best kind of folks we know’. Het is me niet duidelijk met hoeveel ironie er wordt meegezongen, maar wie ouder is dan veertig doet het uit volle borst.

Ikzelf flits terug naar een sporthal, midden jaren tachtig, waar ik naar een optreden ging kijken van deze rondreizende christelijke-freakshow-met-choreografie. Ik herinner me zuurstokkleuren, een pathologisch positieve boodschap, en mijn eerste notie van kosmopolitisme. Ja, ik heb ervan gedroomd om met deze kleurrijke bende, zingend en dansend de wereld rond te trekken, zij het bijzonder kortstondig. 

Ik ontsnapte er niet alleen aan kleurrijke spandex, leert mij de ontluisterende documentaire Smile ‘Til It Hurts: The Up with People Story die ik na het feestgedruis bekijk, benieuwd naar wat er nu alweer precies niet pluis was aan die blije mensen. De documentaire verklaart de roots en geldstromen van de beweging, in het leven geroepen in de jaren zestig om tegenwicht te bieden aan de stomende hippiecultuur.

Bitterzoet hoogtepunt in de documentaire is de passage over homoseksualiteit. Een groot taboe in een organisatie die met zijn choreografieën en kleurige leggings een uitzonderlijke aantrekkingskracht had op fairies (sic) die nog en masse in de kast zaten. Jonge mensen werden op hun engagement aangesproken en ingeschakeld als een soft power voor een sinistere agenda. Een multicultureel, multiraciaal internationaal gezelschap dat echter het conservatisme van Amerika moest propageren: anticommunistisch en pro-Vietnamoorlog.

Niet iedereen beschouwt zijn passage bij Up With People als een jeugdzonde maar in de film komen toch veel gedesillusioneerde mensen aan het woord. De makers zijn scherp voor de ideologische onderstroom maar veroordelen op geen enkele manier de ruim 20.000 Up With People alumni.

Droezen, christenen, soennieten en alawieten, allemaal samen

In 1999 ging ik kijken naar een optreden van de Syrische band Kulna Sawa, wat ‘allemaal samen’ betekent in het Arabisch. Deze band brengt een mix van Arabische traditionals en westerse popmuziek en was vanaf zijn oprichting gigantisch populair. Althans, dat beweerde de drummer van de band die een kotgenoot van me was toen ik in Damascus studeerde. Hij zei me dat ze zo populair waren als Take That op dat moment in Engeland. Dat leek me een beetje overdreven maar ik liet hem graag in de waan.

Aangekomen aan de evenementenhal zag ik duizenden gillende meisjes en bleek zijn vergelijking niet helemaal uit de lucht gegrepen. Het publiek zong woord voor woord mee en ging helemaal uit de bol. Op het podium stonden jonge, mooie muzikanten. Droezen, christenen, soennieten en alawieten, allemaal samen, en ze zongen prachtige harmonieën. Samen verzoenden ze het enorme culturele erfgoed van Syrië met steeds populairder wordende popmuziek. Emblematisch voor de toekomst van het land.

Ik stelde me toen geen vragen bij wie die concerten financierde en of het feit dat deze concerten überhaupt mochten plaatsvinden onder een dictatoriaal regime niet per definitie betekende dat ze onrechtstreeks onderdeel waren van de propagandamachine van het regime. Op en voor het podium zag ik vooral liefde. Liefde voor muziek en voor elkaar en voor hun vaderland. Dat in combinatie met het soort zorgeloosheid dat enkel jonge mensen is gegund.

Als ik Nezlen Ala El Boustan op Youtube herbekijk en –beluister word ik terug gekatapulteerd naar die tijd zoals alleen muziek dat met je kan doen. Ik sta opnieuw in die kolkende massa and I party like it’s 1999.

Van sommige muzikanten weet ik hoe het hen is vergaan, andere zijn van de radar verdwenen. Soms heeft het muzikale succes hen geen windeieren gelegd of betekende hun talent een ticket naar het buitenland waar ze als klassiek geschoolde muzikanten aan de slag konden.

Op de website van de groep gebeurde er niets meer sinds 2010. Het ziet er niet naar uit dat Kulna Sawa ooit nog samen zijn hits zal brengen op een Syrisch podium. Er is wel hun muzikale erfenis die de duizenden Syrische fans kan laten wegdromen naar tijden waarin geluk zo eenvoudig was als het wegdromen in de ogen van een mooie zanger en de wereld zwanger leek van duizend mogelijkheden.