Rwanda zet in op nieuwe generatie

SOS kinderdorpen (SOS) trekt zich het lot aan van weeskinderen in 133 landen door hen op te vangen in ‘kinderdorpen’ en hen medische verzorging en onderwijs te bieden tot zij op eigen benen kunnen staan. De Rwandese situatie onderscheidt zich van andere landen door een grootschalige vertekening van de gezinssamenstelling als gevolg van de genocide achttien jaar geleden. Enorme aantallen kinderen kwamen alleen te staan of waren verplicht voor hun jongere broertjes en zusjes te zorgen.

Volgens rapporten van het Migeprof, het ministerie van Gender en Familiebevordering, uit 2007 leven er ongeveer 1,26 miljoen weeskinderen in Rwanda, een cijfer dat ook bevestigd wordt door Unicef. Daarenboven worden een groot aantal kinderen geboren in precaire gezinssituaties waarin de ouders zelf nog heel jong zijn en in armoede leven, legt Munyentwari uit.

De vraag naar hulp is enorm en het aanbod te klein. Daarom streeft SOS er zoveel mogelijk naar kinderen te herenigen met al dan niet verre familie of hen onder te brengen bij een bereidwillig lokaal gezin. Ook als SOS de familie financieel moet steunen, kunnen zo, met dezelfde middelen, meer kinderen begeleid worden dan wanneer zij allen een plaats in de Kinderdorpen moeten krijgen.

Nieuwe generatie

De genocide en etnische spanningen blijven een onvermijdelijk element in de hedendaagse Rwandese samenleving. Munyentwari is hoopvol. De regering distantieerde zich officieel van de etnische onderverdelingen en leverde in de loop der jaren enorme inspanningen om een gevoel van eenheid binnen de bevolking te creëren. Daar kunnen we stilaan de vruchten van plukken, zegt de directeur. Rwanda maakte sinds de oorlog in 1994 een enorme transformatie door waardoor de sporen van de oorlog en de genocide zo goed als uitgewist zijn, althans aan de oppervlakte. De verhalen en herinneringen blijven echter in de harten van de mensen verder leven.

Daarom richt de regering al haar aandacht op de jongere generaties. Er wordt zwaar ingezet op onderwijs om zo een generatie te creëren die actief deel kan nemen aan de ontwikkeling van het land en capabel is zelf oordelen te vellen, verklaart Munyentwari. Hij gelooft in de efficiëntie van de mooie regeringsplannen rond ontwikkeling en economische groei, zoals Vision 2020 en de National Social Protection Strategy. De Rwandese regering besteedt namelijk heel wat aandacht aan de evaluatie, aanpassing en revisie van haar strategische plannen.

Kritische stemmen wijzen echter op de grote tegenstrijdigheden binnen de Rwandese maatschappij. Joris Verhaegen, auteur van Rwanda Inc. Businessplan, ziet het bestuur van president Kagame als een kunstje van politieke marketing. ‘De genocide is een onmisbare troef voor het sociale en economische beleid van een uitzonderlijk arm land, dat geen andere kaarten kan uitspelen dan die van een pijnlijk verleden’, zegt hij.

Terwijl het Westen zich verschuilt achter schuldgevoelens voor de genocide, gebruikt de Rwandese regering het verleden als excuus voor een constante controle van volk en pers, het versterken van de politiestaat en het verantwoorden van de misdaden en schendingen van de mensenrechten vanwege de regering te legitimeren, schrijft Verhaegen.

Natuurlijk blijven er problemen bestaan, zegt directeur Munyentwari, waarvan één van de grootste het gebrek aan familieplanning is. Ondanks de economische groei van zeven procent, blijven de beschikbare middelen achterop hinken omwille van het groeiende aantal te voeden monden. Familieplanning is daarom cruciaal en wordt gelukkig ook uiterst serieus genomen door de regering.

Taboe

Het oorlogsverleden alleen kan het hoge aantal weeskinderen niet verklaren. Hiv, een grootschalig maatschappelijk probleem binnen Rwanda, is vandaag de dag een belangrijkere verklarende factor. Net als in vele andere Afrikaanse landen heerst er echter een groot taboe rond de ziekte en rond seksuele voorlichting. Daarom is sensibilisering een delicate zaak en is het niet evident ouders te overtuigen om met hun kinderen over deze zaken te praten, zegt Munyentwari.

Toch doen zowel SOS Kinderdorpen als de regering wat ze kunnen. Zo keerden jongeren die de kinderdorpen ontgroeiden terug naar de dorpen in de terminale fase van hun ziekte. Zij maakten de kinderen bewust van het belang van aidstesten en de gevolgen van het virus. ‘We maken de kinderen duidelijk dat, indien zij zich laten testen , SOS hen kan helpen en begeleiden vóór het te laat is’, vertelt Munyentwari.

Ook de regering dringt aan op aidstesten. Zo worden beide ouders gevraagd zich te testen bij de geboorte van hun kind en ook bij huwelijken wordt hieraan veel belang gehecht.

Toekomst

Als we het over de toekomst van de weeskinderen in Rwanda hebben, is de directeur van SOS Rwanda duidelijk: ‘Verschillende oorzaken liggen aan de basis van het probleem: Het verleden van de oorlog en genocide, hiv, armoede en de bevolkingstoename. De gevolgen van de genocide zien we steeds meer verdwijnen en er wordt stevig werk gemaakt van sensibilisering, preventie en behandeling van het hiv virus. Samen met de strategie- en actieplannen voor gezinsplanning, kan de huidige economische groei de Rwandese bevolking uit de armoede helpen.’

‘Laat er geen twijfel over bestaan, we hebben een lang proces voor de boeg maar mits een juiste instelling van de politiek en bevolking is er ruimte voor optimisme’, besluit Alfred Munyentwari.