‘Varkens met liefde gekweekt, worden het nieuwe grand cru varkenshaasje’

Het is verwerpelijk dat de boeren tot in den treure moeten terugvallen op subsidies om financieel boven water te blijven. Bovendien is het moeilijk voor boer Jan om te concurreren op de wereldmarkt tegen goedkopere producten van zijn collega’s uit Oekraïne, Brazilië of Nieuw Zeeland.

Welke jonge boer(in) voelt zich nog aangetrokken tot het landbouwberoep als hij/zij ziet dat het voor de meeste boeren onmogelijk is om een inkomen te halen uit de verkoop van zijn/haar producten? De uitdaging bestaat erin om meerwaardeverhalen uit te bouwen die zowel de binnenlandse als de buitenlandse consument aanspreken en waarvoor ze bereid zijn te betalen.

De Belgische consument is zeker geïnteresseerd in Belgische producten met een verhaal

De Belgische consument is zeker geïnteresseerd in Belgische producten met een verhaal: akkerrandenbrood, vogelweide kaas, varkens met liefde gekweekt, boomgaarden met bloemenweiden, etc. Strenge voorwaarden m.b.t.  voedselveiligheid volstaan niet meer als meerwaarde voor de Belgische markt. De boeren willen daar maar al te graag in mee gaan, op voorwaarde dat ze voor deze extra inspanning ook vergoed worden.

Dominique Michel, directeur van Comeos – federatie van de retail – pleitte zaterdag in de Standaard eveneens voor meer exclusieve landbouwproducten en bevestigt dat de consument bereid is daarvoor te betalen. Dit blijkt ook uit talrijke gesprekken die Vredeseilanden de voorbije maanden heeft gevoerd met supermarkten en bedrijven in de voedingsindustrie. 

De sleutel bestaat erin om van dit voorstel een haalbare en duurzame oplossing te maken. Er zijn reeds verschillende nicheproducten met een verhaal in de rekken van de supermarkten – maar alles bij mekaar gaat dat over een zeer klein deel van hun omzet. Hoe krijg je dit vanuit de niche naar de mainstream? Boeren kunnen samen met supermarkten en bedrijven in de voedingsindustrie een business model uitwerken dat een toekomstperspectief biedt voor duurzame producten met een meerwaarde.

Kijk bv. naar de Stichting Veldleeuwerik in Nederland. Dergelijke samenwerking gaat verder dan het korte termijn winstbejag en heeft enkel kans van slagen als er lange termijn perspectieven worden vooropgesteld, als er vertrouwen wordt uitgebouwd, als er meer transparantie komt in de keten, en als er een evenwichtige verdeling is van de winsten en de risico’s. Dergelijke kwaliteitsproducten hoeven bovendien voor de consument niet zo veel meer te kosten.

Ook de export van Belgische producten naar verre landen vereist een andere aanpak.

Ook de export van Belgische producten naar verre landen vereist een andere aanpak. China, Rusland en co kunnen ons wel wat toevaltreffers opleveren, maar stabiele afzetmarkten voor Belgische bulkproducten zullen ze nooit worden.

Bovendien kampen enkele sectoren zoals varkens en vandaag ook zuivel, met overproductie die zou moeten afgebouwd worden. We moeten eerder inzetten op meerwaardeproducten (bv. conference peer, witlof) die buitenlandse consumenten doen watertanden, net zoals onze Belgische bieren en chocolade dit al doen.

Er zijn wel randvoorwaarden opdat die export duurzaam zou zijn: de productie moet in evenwicht zijn met het ecologisch draagvlak, via milieuvriendelijk transport (geen vliegtuigen) en moet op eigen kracht (lees: zonder subsidies) haalbaar zijn, zonder de markten van boeren in ontwikkelingslanden te verstoren. Het is trouwens geen goed nieuws voor de boeren in het Zuiden dat onze landbouwministers willen inzetten op meer export en meer subsidies.

Welk landbouwmodel kan hierop dan antwoord bieden : kleinschalige gemengde bedrijven of grote industriële concerns? Het zal een brede mix zijn van performante industriële bedrijven - die ook op ecologisch vlak zeer hoog scoren én op vlak van aantrekkelijke tewerkstelling – en de meest uiteenlopende vormen van familiale bedrijven, van zelfplukboerderijen tot gemengde bedrijven en ook samenwerkingsverbanden bvb tussen akkerbouwers en veebedrijven in functie van meer gesloten kringlopen, spreiding van het werk, gezamenlijke investeringen,….

Op die manier kunnen jong en oud zich opnieuw met passie overgeven aan een nieuwe boerenstiel en daarvoor ook een duurzame verloning krijgen. 

Vredeseilanden roept in elk geval de consumenten op om in de winkel een leefbare prijs te vragen voor de boeren.

Gert Engelen is bij Vredeseilanden verantwoordelijk voor samenwerking met bedrijven in Vlaanderen