WWF onder vuur: “De panda duldt geen kritiek!”

WWF is een van ‘s werelds machtigste natuurbehoudsorganisaties met een jaarlijks budget van ongeveer 500 miljoen euro. De nobele missie van de panda luidt ‘het verlies van biodiversiteit op aarde tegengaan en bouwen aan een toekomst waarin de mens leeft in harmonie met de natuur’. Maar steeds vaker wordt het Wereldnatuurfonds in verband gebracht met greenwashing en big business. Onlangs verscheen in Knack een artikel met als titel ‘WWF is de vijand’ en vorige maand publiceerde het Duitse kwaliteitsblad Der Spiegel de schokkende reportage ‘WWF helpt de industrie meer dan het milieu’. ‘Ik ben blij met de publicatie in Der Spiegel,’ zegt Wilfried Huismann, wiens film en boek niet meer mogen verspreid worden tot na de rechtszaak. ‘Nu ben ik minder geïsoleerd.’

Vanwaar kwam het idee om een documentaire te maken over het Wereldnatuurfonds? Had u geen vertrouwen in de organisatie?
“Ik had helemaal niets tegen WWF, integendeel, ik vertrouwde de schattige panda zoals de meeste mensen. Het idee ontstond toevallig toen ik werkte aan een andere documentaire voor de Duitse publieke zender over de zalmindustrie. Het ging over een bedrijf dat ongeveer een derde van de wereldzalmproductie in handen heeft. In Chili zagen we een groot ecologische drama omdat de milieuwetgeving niet nageleefd werd. Tonnen chemicaliën en antibiotica kwamen in de zee terecht en miljoenen zalmen stierven aan infecties. WWF was een partner van dit bedrijf en praatte de wanpraktijken van de zalmproducent goed. Aangezien er meer van dat soort partnerschappen bestaan,  besloot ik het Wereldnatuurfonds grondig te onderzoeken.  

Het Wereldnatuurfonds is een natuurbehoudsorganisatie. Zo kan je voor 12 euro per maand WWF helpen om de tijger en zijn habitat te beschermen. Maar u beweert dat WWF die dieren helemaal geen dienst bewijst. Wat is er volgens u aan de hand?
“We hebben een aantal tijgerreservaten bezocht die de Indische overheid beheert volgens het model van WWF. Dat houdt in dat mensen er niet mogen wonen. Duizenden adivasis (Indische tribals die een gelijkaardig statuut hebben als de kastelozen, nvdr) werden gedwongen het woud te verlaten. WWF is zelfs bij het hoogste gerechtshof van India gaan aankloppen om de druk op te voeren en het proces te versnellen. Voor de adivasis die afhankelijk zijn van het woud is dat een doodvonnis. En voor de tijgers ook.”

Een adivasi getuigt in uw documentaire dat ze de tijgers aanbidden en dat het woud heilig is voor hen.
“Klopt. Al de adivasis die ik gesproken heb, verzekerden mij dat zij de enige garantie zijn voor het voortbestaan van de tijger: ‘We wonen al duizenden jaren in dit woud in harmonie met de tijger, en nu komen er westerlingen ons vertellen dat tijgers en mensen niet samengaan.’ Dat is een nieuwe vorm van kolonialisme.”

“Na een paar weken in India besefte ik dat de Indische milieuactivisten gelijk hadden: noch de adivasis, noch de tijgers zijn gebaat bij dit project. Maar voor WWF is het een lucratieve zaak. Voor een bezoek aan het tijgerpark betaal je al gauw 10.000 dollar per persoon. Elke dag rijden er 155 jeeps door het Kanha natuurreservaat. Dit soort ecotoerisme veroorzaakt veel overlast en verstoort het leven van de tijgers.”

Onlangs kwam de Spaanse koning Juan Carlos in opspraak toen hij zijn heup brak tijdens een olifantenjacht in Botswana. Pijnlijk detail: de koning is erevoorzitter van WWF Spanje. Verbaasde dit nieuws u?
“Neen, natuurlijk niet, want alle aristocratische leden en oprichters van WWF zijn jagers. Een van de redenen voor de oprichting van het Wereldnatuurfonds in 1961 was het verlies van de koloniën in Afrika en de vrees dat de jachtgebieden zouden verdwijnen. Er werden reservaten opgericht om te kunnen blijven jagen op groot wild. Dat ze geslaagd zijn in hun opzet, bewijst het nieuws van Juan Carlos. Het ongeluk gebeurde in Kaza, een natuurpark dat recent door WWF samen met de lokale overheid opgericht werd om de olifanten- en leeuwenpopulatie te beschermen. Maar toch is de jacht op groot wild er toegestaan. Wie 30.000 euro kan neertellen mag er op olifanten schieten en krijgt de slagtanden als jachttrofee mee naar huis.”

Het Duitse weekblad Der Spiegel schreef in een ophefmakend artikel dat WWF de jacht op olifanten, buffels, luipaarden, leeuwen, giraffen en zebra’s toelaat in 38 natuurparken in Namibië.  
“Het is overal toegestaan in zuidelijk Afrika. Tegelijk waarschuwen de campagnes dat de laatste Afrikaanse olifanten zullen sterven als je WWF niet steunt om ze te beschermen. Kinderen sparen hun laatste vijftig cent om olifanten te redden. Dat mensen zo worden bedrogen maakt me boos.”

WWF stond aan de wieg van een aantal duurzaamheidslab

“Als de vertrouwde panda op de verpakking staat, voelen we ons beter. En zo wordt ons een gans gamma producten aangesmeerd.”

zoals het populaire FSC-label voor verantwoord hout en papier. Minder bekend is de Round Table on Sustainable Palm Oil (RSPO), een label voor duurzame palmolie. Wat is daar mis mee?
“WWF gaat in zee met de grootste bedrijven op de internationale palmoliemarkt, zoals Henkel, een van de belangrijkste producenten van detergenten. Henkel verkoopt een zogenaamde groene detergent die Terra Activ heet. En de boodschap luidt: ‘Henkel en WWF beschermen samen het woud van Indonesië met de productie van duurzame palmolie.’ Mensen worden verleid om meer te betalen voor een zogenaamd duurzaam product met het RSPO-label.”

Zijn die palmplantages met het label dan niet beter dan plantages zonder?
“Om dat te onderzoeken ben ik naar Borneo gegaan. In Kalimantan wordt zogenaamde duurzame palmolie geproduceerd, maar ik heb geen enkel verschil gezien tussen plantages met of zonder het label. Want voor al die plantages wordt oerwoud omgehakt. In Kalimantan werden honderdduizenden oerang-oetangs neergeschoten en verbrand door palmolieproducenten.”

De milieuproblemen in de wereld zullen niet opgelost worden zonder de steun van de industrie, reageert WWF. Gelooft u niet in de samenwerking met de bedrijfswereld?
“Het probleem is dat WWF de kant kiest van de grote bedrijven, ook als lokale gemeenschappen en het milieu er niet bij gebaat zijn. In het geval van de palmolie-industrie beperkt de schade zich niet tot de oerang-oetangs, duizenden mensen worden van hun land verdreven. Wij zouden gemeenschappen die zich daartegen verzetten kunnen helpen. Maar WWF verzwakt juist de lokale strijd om landrechten door de industriële belangen te behartigen. De schijn wordt gewekt dat de situatie op het terrein verbetert, maar de realiteit laat zien dat bedrijven agressiever worden dan ooit wanneer ze zich kunnen verschuilen achter de panda.”

WWF was ontzet over de negatieve toon van uw film die onware aantijgingen zou bevatten. U slaagt er niet in om ook maar de meest elementaire journalistieke standaard te hanteren, klink het scherp.  
“Die reactie had ik verwacht. Maar de kritiek blijft vaag en gaat niet in op de inhoud. Ik denk nochtans dat mijn onderzoek wel degelijk en diepgravend was. Ik ben op het terrein geweest, wat WWF vaak niet doet en ik heb voldoende getuigenissen van slachtoffers van het beleid van de organisatie. WWF is naar de rechter gestapt, we zullen zijn uitspraak afwachten. Ze willen ook mijn boek verbieden, omdat het hen veel schade kan toebrengen. Als er een of twee fouten in staan, wat best mogelijk is in een boek van 265 pagina’s, wil ik die graag corrigeren in de tweede editie, maar het boek censureren is toch wel een brug te ver. Dat is in Duitsland niet meer gebeurd sinds 1945, de vrijheid van informatie komt opnieuw in het gedrang.”

De documentaire mag ook niet meer vertoond worden in Duitsland tot na de rechtszaak. Hoe zit het met het buitenland?
“Daar mag de film wel uitgezonden worden. Er is een Engelse versie gemaakt en een aantal zenders zijn geïnteresseerd om de rechten te kopen, maar vaak strandt het bij de directie die vreest voor de mogelijke juridische gevolgen. Niemand durft de strijd aan met de panda, want WWF is te machtig.”

Tja, u hebt op de tenen getrapt van de grootste milieuorganisatie van de wereld met een jaarlijks budget van 500 miljoen euro.
“Ze kunnen rechtszaken aanspannen en dure advocaten op het dossier zetten. Maar WWF heeft ook sterke banden met overheden en met de machtigste privébedrijven van de wereld. Daardoor denken ze dat niemand het recht heeft hen te bekritiseren. De reactie van WWF op mijn film en op mijn boek was zeer arrogant en zelfs agressief. De panda duldt geen kritiek!”

Op 23 juni komt u naar ‘The Big Greenwash Circus’ in Brussel voor een debat met WWF. Als ik uw verhaal hoor, sluit uw documentaire perfect aan bij dat thema. Niet?
“Natuurlijk, daarom ben ik uitgenodigd. De greenwash-industrie richt ontzettend veel schade aan en toch blijven mensen er in geloven -of willen ze er in geloven. Als de vertrouwde panda op de verpakking staat, voelen we ons beter. En zo wordt ons een gans gamma producten aangesmeerd. Het is belangrijk om het publiek te informeren, zodat die illusie doorprikt wordt.”


‘The Big Greenwash Circus’ vindt plaats op 23 juni in de Hub in Brussel. De conferentie bestaat uit workshops, debatten en films die allemaal verband houden met valse oplossingen voor reële milieuproblemen.  Ook ‘The Silence of the Panda, What WWF isn’t saying’ staat op het programma, gevolgd door een debat met de filmmaker en WWF. Aan het einde van de dag wordt de ‘Greenwash Award 2012’ uitgereikt.