Voortekenen van het einde van de wereld

Jaarlijks passeren er meer dan vijf miljoen auto’s en vrachtwagens en dat maakt van de grens tussen de VS en Mexico de drukst bezochte scheidingslijn ter wereld. Een op de vijf Mexicanen zou minstens een keer in zijn leven naar de noorderbuur trekken. Ondanks de meer dan 20.000 grenswachters, glipt elk jaar een half miljoen Mexicanen illegaal door de mazen van het net.

Zo ook de jonge Makina, de hoofdrolspeelster in Herrera’s roman. Ze woont met haar moeder en zus op een afgelegen plaats in Mexico. Een jaar geleden vertrok haar broer naar ‘de andere kant’ op zoek naar het grote geluk, maar op drie korte briefjes na bleef het stil. Haar moeder, die ze gewoon Cora noemt, stuurt Makina erop uit om hem een brief te bezorgen. Als jonge vrouw alleen natuurlijk een onhaalbare opdracht, en dus roept ze de hulp in van enkele criminele figuren uit het dorp waarvoor ze eerder al gewerkt heeft.

Met een gebrek aan informatie en zonder te weten wat haar te wachten staat, springt Makina op de bus naar de VS. De gevaarlijke onderneming naar haar broer loopt niet op wieltjes, maar leidt haar uiteindelijk naar zeer verrassende plaatsen.

Het land van de gringo’s

Herrera beschrijft – zonder rechtstreeks de emigratie te vernoemen – helder hoe Mexicanen op hun weg naar ‘het land van de gringo’s’ de omschakeling in hun hoofd en hun taal (moeten) maken. Makina, die het geluk heeft ‘de nieuwe taal’ al mondig te zijn, heeft meer geluk dan enkele lotgenoten die gruwelijk door malafide schimmen in de val gelokt worden of gevat zijn door de grenspolitie.

De Mexicaanse schrijver, die politicologie en Spaanse literatuur studeerde, toont de VS en hun gewelddadige cultuur op een donkere manier. Getalenteerd is hij ongetwijfeld, dat bewijst hij nog maar eens met intense en originele verhaallijnen die symbool staan voor de vervreemdende waarheid aan de grens.

Voor die symboliek gebruikt Herrera de Azteekse mythologie als geraamte. Wie de tussentitels leest zal het op het eerste gezicht niet merken, maar de negen hoofdstukken - zoals ‘De ring van obsidiaan’ en ‘Daar waar de slang wacht’ - staan voor de negen fasen of beproevingen die een overledene doormaakt naar de diepste laag van het dodenrijk. Negen hindernissen die ook Mexicaanse grensreizigers moeten overwinnen.

Herrera brengt de vreselijke realiteit op een gracieuze wijze en dat levert hem terecht veel lof op. Voortekenen van het einde van de wereld laat je met een paradoxaal gevoel achter: spijt om de kaft dicht te slaan, maar tegelijk heeft het bondige ook een charmante kant. Of hoe een mens voldaan en verward tegelijk kan zijn.

Voortekenen voor het einde van de wereld door Yuri Herrera, is uitgegeven door Wereldbibliotheek, 107 blzn. ISBN: 9789028425460