Met palmolie aangelengde Europese melk overspoelt Afrika

Wat hebben melk en de vluchtelingenstroom met elkaar te maken?

© Arne Gillis

Afrikaanse en Europese boeren betogen zij aan zij

Je ziet de verwarring in de ogen van toevallige passanten. Wat doet die Nederlandse melkboer – staalblauwe ogen en gehard in de polder – schouder aan schouder met een Nigerese kamelenboerin, gehuld in haar veelkleurig gewaad? De plastieken koe die aan een strop bengelt, hoog boven de bonte menigte, maakt het er niet beter op. Hier hangt stront aan de knikker, zoveel is zeker.

Of beter gezegd: melk. En preciezer: het melkbeleid van de Europese Unie.

Op een markt in Burkina Faso kost een liter lokale melk 91 cent. De Europese melk kost 34 cent. De keuze voor de van middelen gespeende bevolking ligt voor de hand

In de schaduw van een van de torens van de vijand, op het Brusselse Schumanplein, steekt het bonte gezelschap aan toehoorders gezamenlijk de vuist in de lucht bij het horen van de speeches. Die ressorteren samen onder de campagne ‘Exporteer onze problemen niet’, van verschillende ngo’s en Europese en Afrikaanse producentenorganisaties. Met de campagne willen de deelnemers aanklagen dat Europese melk de West-Afrikaanse markt overspoelt. Want dat is nefast voor beide producerende partijen.

De Afrikaanse melkboer wordt doodgeconcurreerd en raakt zijn eigen melk aan de straatstenen niet kwijt. Op een markt in Burkina Faso kost een liter lokale melk 91 cent. De Europese melk kost 34 cent. De keuze voor de van middelen gespeende bevolking ligt voor de hand.

Maar ook Europese boeren gaan ten onder aan het systeem. Ze worden meegesleurd in een verhaal van industrialisering om aan zo goedkoop mogelijke tarieven te kunnen produceren – een strijd die alleen gewonnen kan worden als je Danone of Nestlé heet.

Die laatste trend werd vooral versterkt sinds het afschaffen van de zogenaamde “melkquota” in 2015. Sinds de opheffing van dat systeem schoot de melkproductie in Europa de lucht in, waardoor de prijs kelderde. Volgens cijfers van de campagne ligt de Belgische marktprijs 11 cent ónder de werkelijke productiekost.

‘Europese boeren worden zo gedwongen om aan steeds intensievere landbouw te doen, om de concurrentie voor te blijven’, argumenteert Josti Gadeyne van Dierenartsen zonder Grenzen. Wie niet meekan, stopt ermee.

Minderwaardig product

Bovendien is het zo dat de Europese melk die de West-Afrikaanse landen overspoelt eigenlijk een minderwaardig product is. Het is namelijk aangelengd met natuurlijke vetten zoals palmolie. In 2018 maakte zo’n “hervette” melk 74 procent uit van de totale hoeveelheid van 340.000 ton die naar West-Afrika geëxporteerd werd.

De economische logica ligt voor de hand: palmolie kost een twaalfde van melkvet. Het “echte” melkvet werd er in Europa al uitgehaald om er boter van te maken. Lucratief, vooral sinds de boterprijzen aantrokken door een stijgende vraag in Europa zelf.

‘Palmolie bezit maar een fractie van de voedingsstoffen die echte melk bezit. Waarom wordt dat alleen in melk gedraaid die Afrikanen drinken?’

Maar hetgeen Habsatou Aboubacar vooral tegen de borst stuit, is dat de Afrikaanse consument in de ogen van de EU blijkbaar als minderwaardig wordt beschouwd.

‘Palmolie bezit maar een fractie van de voedingsstoffen die echte melk bezit. Waarom wordt dat alleen in melk gedraaid die Afrikanen drinken?’, maakt de Nigerese zich boos.

Dan neemt ze liever de touwtjes zelf in handen. Met succes, zo blijkt. Rond de Nigerese hoofdstad Niamey houdt Aboubacar 180 kamelen. De zaken gaan duidelijk goed – haar business bedient zich van flyers en businesskaartjes. Daarop staan de kwaliteiten van kamelenmelk netjes opgelijst: het bevordert de groei, en heeft uitmuntende nutritionele eigenschappen.

Het zijn zaken die Aboubacar als Touareg-vrouw al langer weet. Maar meer en meer beginnen ook andere Nigerezen in te zien dat kamelen zo hun kwaliteiten hebben. En niet alleen op het gebied van melk. ‘Daarnet kwam een jongeman me vragen of ik interesse had om een slagerij voor kamelenvlees op te richten in Niamey’.

© Arne Gillis

Afrikaanse en Europese boeren betogen zij aan zij

Migratie

Zo overleven producenten als Aboubacar, en in sommige gevallen doen ze zelfs goed zaken. ‘Ondanks het EU-beleid’, zegt ze nadrukkelijk. ‘Dat beleid is erop gericht om lokale boeren dood te concurreren.’

‘Stop met melk te dumpen op de Afrikaanse markt, en de migratiegolven drogen vanzelf op’

‘Heel vreemd, gezien het feit dat de EU tegenwoordig zo begaan is met migratie’, voegt een Nederlandse boer toe. De oplossing voor dat probleem ligt volgens hem voor de hand: ‘Stop met melk te dumpen op de Afrikaanse markt, en de migratiegolven drogen vanzelf op.’

Cijfermatig moet je de boer gelijk geven: volgens cijfers van Dierenartsen zonder Grenzen leven er tot 20.000 families in West-Afrika van industriële melkproductie, en zijn ‘vele honderdduizenden’ ervan afhankelijk in de vorm van micro-bedrijfjes of op de informele markt. Wie die bestaansreden de nek omwringt, deelt indirect ticketjes uit voor de gammele bootjes richting Europa.

Oplossingen

De organiserende ngo Dierenartsen zonder Grenzen vraagt dan ook een onmiddellijke stopzetting van alle vormen van dumping op Afrikaanse markten.

‘Dit is een historische dag’, weerklinkt het intussen op het Schumanplein. Volgens de organisatoren is deze actie de eerste in haar soort, waarbij Europese en Afrikaanse melkproducenten gezamenlijk een vuist maken tegen het nefaste beleid van de Europese Unie.

‘Het mooie is dat Afrikaanse en Europese boeren hier solidair zijn met elkaar – we hebben namelijk dezelfde problemen. Tegen het EU-beleid, tegen de export van grote bedrijven’, besluit Ibrahima Aliou van de Burkinese veetelersorganisatie APESS.

© Arne Gillis

Afrikaanse en Europese boeren betogen zij aan zij

Maak MO* mee mogelijk.

Word proMO* net als 2770   andere lezers en maak MO* mee mogelijk. Zo blijven al onze verhalen gratis online beschikbaar voor iédereen.

Ik word proMO*    Ik doe liever een gift

Over de auteur

Met de steun van

 2770  

Onze leden

11.11.1111.11.11 Search <em>for</em> Common GroundSearch for Common Ground Broederlijk delenBroederlijk Delen Rikolto (Vredeseilanden)Rikolto ZebrastraatZebrastraat Fair Trade BelgiumFairtrade Belgium 
MemisaMemisa Plan BelgiePlan WSM (Wereldsolidariteit)WSM Oxfam BelgiëOxfam België  Handicap InternationalHandicap International Artsen Zonder VakantieArtsen Zonder Vakantie FosFOS
 UnicefUnicef  Dokters van de WereldDokters van de wereld Caritas VlaanderenCaritas Vlaanderen

© Wereldmediahuis vzw — 2024.

De Vlaamse overheid is niet verantwoordelijk voor de inhoud van deze website.