Harar: een stukje Midden-Oosten in Ethiopië

Harar ligt op vijfhonderd kilometer van Addis Abeba en is de hoofdstad van de Harari regio. De busreis erheen leek eeuwig te duren. Gelukkig kregen onze ogen onderweg de kost en konden we genieten van een adembenemend landschap. Nog maar eens werd duidelijk hoe uiteenlopend Ethiopië is. Groene vruchtbare gronden worden afgewisseld met uitgestrekte droge vlaktes om dan weer steile heuvels en diepe ravijnen te vormen in de Harari regio. Lemen hutjes met een rieten dak flitsten voorbij, net zo goed als dorpjes met kleurrijke gevels en grote Pepsi reclameborden.

Gedurende verschillende eeuwen vormde Harar het handelscentrum bij uitstek in de regio. Dankzij zijn gunstige ligging werd het stadje het economische kruispunt tussen de Arabische wereld en Ethiopië. Maar ondanks zijn belangrijke commerciële, culturele en religieuze rol, was Harar eeuwenlang gesloten voor niet-moslims. De stad was, en is nog steeds, omringd door een grote verdedigingsmuur zodat het voor buitenstaanders een mysterie bleef wat daar binnenin plaats vond. Op het einde van de negentiende eeuw verloor Harar na een woelige strijd zijn onafhankelijke positie.

Smokkelroute

Hoewel het zondag is en onze gids ons verzekert dat dit eigenlijk geen goede dag is om Harar te bezoeken: “te rustig”, zijn de straten behoorlijk gevuld. Kleurrijk geklede Oromo vrouwen zitten op de grond voor een van de vijf poorten en proberen fruit, groenten en kruiden aan de man te brengen. 

Handel is nog steeds erg belangrijk voor Harar, al is het commerciële centrum verschoven naar Dire Dawa een stadje dat vijftig kilometer verder ligt. Naast de verschillende markten waar voedingswaren te verkrijgen zijn, vind je ook een Aziatische markt of smokkelmarkt in Harar. Hier is zo goed als alles te verkrijgen, gaande van gsm’s over kledij tot zelfs schotelantennes. Dit werkt als volgt: een ‘smokkelaar’ neemt de bus van Harar naar Hargeisa, de hoofdstad van Somaliland. “Somaliland is erg verschillend van zijn zuidelijk buur Somalië”, zegt Lishan Ketema onze gids. “Somaliland is vredig en rustig en stelt zich open om handel te voeren. Smokkelen is dus niet zo gevaarlijk als het klinkt”, zegt hij. Tegelijkertijd voegt hij er op een verwijtend toontje in onze richting aan toe dat hij niet begrijpt waarom de Verenigde Naties, en dus een heleboel Europese landen, de onafhankelijkheid van Somaliland niet erkent.

Deze uiteenlopende goederen worden dan verkocht zonder taks. Hoewel dit illegaal is, laat de politie het oogluikend toe. De markt is te grootschalig om in één, twee drie lam te leggen. En tegelijkertijd is dit de enige broodwinning voor vele inwoners van Harar. “Enkele jaren geleden probeerde de politie de markt te sluiten, maar dat mondde uit in enkele rellen”, beaamt Lishan.

Vrede 

In 2003 ontving Harar de Vredesprijs van Unesco, omdat verschillende etnische en religieuze groepen er vredig naast elkaar leven. In het oude stadscentrum staan een moskee, een orthodoxe kerk en een katholieke kerk zo goed als naast elkaar. Op andere plekken in de wereld, bijvoorbeeld Jeruzalem, veroorzaakt dit de nodige spanningen, maar in Harar blijkt dit, voorlopig, te werken. Voor (soenitische) moslims is Harar bovendien de vierde heilige stad na Mekka, Medina en Jeruzalem. 

Sinds 2006 heeft Harar een plekje op de Werelderfgoedlijst. De Harari-cultuur verwijst voornamelijk naar de typische Harari huizen. Ze zijn erg verschillend van andere Ethiopische huizen. Hun interieur is kleurrijk en de muren zijn versierd met allerlei potten, pannen en mandjes. De Nedeba (de woonkamer) heeft verschillende plateaus en afhankelijk van je functie krijg je een plaats op een bepaalde plek toegewezen. De rode kleur van de vloer is een herinnering aan diegene die het leven lieten tijdens de strijd voor een onafhankelijk Harar.

Hyena’s

Wanneer de avond valt, vindt een spectaculaire attractie voor buitenlanders plaats aan de rand van de stad: het voederen van wilde hyena’s. Het voederen van hyena’s is historisch gegroeid en de huidige “hyenaman” leerde het van zijn vader. Het spektakel begint met het roepen van de hyena’s. De drie hyena’s zijn enkel belicht met de koplichten van een auto en enkele flashes van fototoestellen. Een voor een roept de mand de dieren bij zich en geeft ze stukjes vlees uit zijn mandje. Hoewel het wilde beesten zijn, komen ze heel schuchter over. Het lijkt zelfs zo dat de hyena’s meer schrik hebben van ons, dan wij van hen.

Na een bezoekje aan Harar is mijn historische honger weer voor een tijdje gestild. De terugrit had opnieuw prachtige natuur in petto zoals kamelen en bavianen langs de weg. Terug in Addis ervoer ik de drukte en de chaos, die ik de eerste dagen zo storend vond, niet meer als overweldigend. De toeterende auto’s, grote hoeveelheid aan cafés én de regen gaven me zelfs het gevoel van thuiskomen in Addis.