De Syrische uittocht bereikt Athene

In de handen van mensensmokkelaars

Als kind droomde Lawand ervan om in Canada te gaan studeren, maar toen zijn visumaanvraag werd afgewezen, besloot hij dan maar Engels te studeren in Damascus. Toen de burgeroorlog uitbrak, moest hij Ar-Raqqah ontvluchten omwille van de gewelddadige confrontaties in het gebied. Het duurde niet lang voor hij het land uit was. Hij wilde absoluut niet in een van de vluchtelingenkampen aan de grens terechtkomen en trok naar het noordwesten.

“Ik stak de Turkse grens over en heb veel steden gezien voor ik in Istanbul aankwam,” aldus Lawand. Hij kwam in contact met een mensensmokkelaar die hem wilde helpen om Europa te bereiken. Samen met 24 andere Syriërs reisde hij af naar İzmir, een stad aan de Turkse westkust. Daar ging hij aan boord van een kleine boot en voer over de Egeïsche Zee naar het Griekse eiland Lesbos. “We hadden al vier keer geprobeerd,” zegt Lawand. “Dit was de eerste keer dat het lukte. Er waren twee kinderen bij de groep. Het was best eng om in het donker met zo’n klein bootje te varen. Het was ook erg gevaarlijk.”

De Griekse kustwacht zag de boot en hielp de migranten aan wal. Het loopt echter niet altijd zo goed af. In maart van dit jaar stierven 7 Syriërs toen hun boot kapseisde terwijl ze op Lesbos probeerden aan te meren.

Syriërs zijn de grootste groep

Syriërs zijn de grootste groep nieuwkomers op de Egeïsche eilanden, waar de meeste vluchtelingen Griekenland en Europe proberen binnen te komen. “Sinds 2004 waren de meeste migranten Afghanen”, aldus Ioanna Kotsioni, migratie-expert bij Artsen Zonder Grenzen (AZG), “maar nu zijn er voor het eerst meer Syriërs dan eender welke andere nationaliteit.”

Volgens gegevens van de Griekse politie kwamen er in 2012 bijna 8.000 Syriërs aan in Griekenland, ten opzichte van 1.709 in de eerste vier maanden van dit jaar. De meeste migranten en vluchtelingen reisden af naar Evros, in het noorden van het land en de grens tussen Turkije en Griekenland, maar in de zomer van 2012 bouwde de Griekse regering een muur en richtte ze een beveiligingsteam van 2.000 man op om de toestroom van nieuwkomers te stoppen – vandaar de nieuwe route naar de Egeïsche eilanden. Vorig jaar lanceerde AZG acties in Evros en op de eilanden in de Egeïsche zee om hulp te bieden aan de migranten, die soms verschillende maanden vastgehouden werden. Van alle migranten die door AZG werden geholpen, waren er om en bij de 1.500 Syriërs.

Triest onthaal in Griekenland

Syriërs die hun nationaliteit kunnen bewijzen, worden sinds april 2013 niet meer aangehouden bij aankomst, terwijl de Griekse wetten voorschrijven dat buitenlandse migranten zonder papieren maar liefst 18 maanden moeten worden vastgehouden. Lawand en zijn reisgenoten brachten één nacht door in de haven van Lesbos in hechtenis van de kustwacht, en nog een nacht in het politiebureau. De politie bezorgde hen de nodige documenten waarmee ze zes maanden in Griekenland konden verblijven. Daarna moeten ze een vernieuwing van de documenten aanvragen of het land verlaten.

Zodra hij zijn papieren had, kocht Lawand een ticket voor de ferry naar de Griekse hoofdstad Athene. “Ik vind de woorden niet om dit gevoel te beschrijven. Ik voel me vrij en ben blij dat ik uit Syrië weg ben,” zegt hij. Bij het ochtendgloren kwam de ferry aan in de haven van Piraeus, dicht bij Athene. Lawand was verrukt om voor het eerst voet aan wal te zetten op het Griekse vasteland en dus ook geschokt toen hij aan beide kanten door een politieman bij de arm werd gegrepen. Hij werd een paar uur vastgehouden en ondervraagd door Frontex, het Europees agentschap voor het beheer van de buitengrenzen, voor hij vrijgelaten werd. “Ze wisten dat ik Engels spreek. Ik heb hen alles verteld wat ik weet en ze hebben me laten gaan,” aldus Lawand.

Dit zijn niet de enige obstakels voor migranten die uit Syrië of elders in Griekenland aankomen. “De meeste hebben al hun geld aan smokkelaars gegeven”, zegt Kotsioni, “en als ze hier dan aankomen, krijgen ze geen hulp van de Griekse staat.” De meesten komen uit conflictgebieden als Afghanistan, Irak en Syrië. Nieuwkomers in Europa krijgen niet alleen af te rekenen met een kil onthaal, maar zijn vaak ook het slachtoffer van racisme.

Voor veel migranten is de Griekse hoofdstad enkel een transitpunt. “Ik had heel andere verwachtingen van Athene,” zegt Lawand, die Syrië nog nooit eerder verliet. “Ik dacht dat het zoals Europa zou zijn, zoals de Duitse en Britse steden.” Lawand is nog maar één dag in Athene en ziet er moe uit. Hij weet niet goed wat hij nu moet doen. Naar Canada of het Verenigd Koninkrijk trekken om zijn studies af te maken, of werk zoeken in de Griekse hoofdstad …

Kom hier meer te weten over de noodhulp van ArtsenZonder Grenzen in Syrië en de buurlanden