“Elke keer denk ik dat ik het ergste wel gezien heb...”

Mijn patiënten …

Die vaak doodziek aankomen, na een bootreis op de Nijl, die soms dagen heeft geduurd. Eindelijk begin ik mijn draai te vinden, te voelen dat het goed is dat ik hier ben, dat ik de kennis en de vaardigheden en de middelen heb om mijn werk goed te doen. En net dan komt er een dag als vandaag. Er kwam een vrouw bij ons aan, in een deken gewikkeld. Haar man had haar 2 dagen gedragen, en had hun vier kinderen alleen moeten achterlaten. De oudste was 12. De laatstgeborene, zoals dat in Afrika heet, was 4. De anderen waren al overleden of woonden ergens anders of konden niet gecontacteerd worden.

We denken dat ze ongeveer 46 jaar oud was (leeftijden worden hier meestal niet bijgehouden) en ze woog 22 kilo. Ja, echt: 22kg. Haar BMI (Body Mass Index) was 8. Ik had al hongerige, zieke mensen gezien toen ik in Malawi en Zimbabwe hiv/aids behandelde, maar dit …

We moesten haar meten zoals we een baby meten: liggend, want ze kon niet staan. Haar man moest haar vasthouden, en door zijn gewicht van het totaal af te trekken, kregen we dat van haar. We hebben ook rekening gehouden met het gewicht van de deken.

Het BMI is een manier om in te schatten hoe normaal het gewicht van iemand is. Dat is nodig om de juiste dosis medicatie te berekenen. Normaal moet het BMI tussen 18 en 24 liggen. Toen ik thuis vertrok, had ik een BMI van 24, en zelfs nu ik heel wat lichter geworden ben, weeg ik nog meer dan 45 kilo méér dan mijn patiënte. Ik ben ongeveer even groot als zij. Ik moest een stap achteruit zetten en even diep inademen voor ik het hoopje mens in de deken begon te onderzoeken. En dan opende ze haar ogen, ze keek naar mij en glimlachte. Zij glimlachte. Ik heb gehuild.

Een BMI van 8, dat wil zeggen dat ik de stethoscoop niet op haar borstkas kon vastzetten toen ik wilde controleren op longontsteking of tuberculose. Ik kon niet naar haar hart of ademhaling luisteren. Beeld je een skelet in zoals je dat in een museum ziet. Probeer daar nu een stethoscoop op te zetten. Uiteindelijk vond ik een manier om de stethoscoop tussen 2 ribben te houden.

Het is op zulke momenten moeilijk om er niet te geschokt uit te zien, alsof ik niet zeker ben dat ik haar zal kunnen helpen. Ik heb mensen met hiv/aids op een maand tijd wel al 13 kg zien bijkomen toen ze aidsremmers begonnen te nemen. Ze kwamen terug naar de hulppost en zagen er kerngezond uit. Kala Azar is niet zo verschillend van hiv/aids, ze vallen allebei het immuunsysteem aan, dus misschien zal de medicatie voor mijn patiënte ook zo goed werken. Vandaag kan ik alleen beginnen met infusen, rehydrateren, antibiotica, voedingssupplementen, een onderzoek naar haar ziekte, en vooral ook hopen. En dan op naar de volgende patiënt.

Vorige week had ik een patiënt met een hemoglobinegehalte van 2,7. Daarvoor had ik nooit een gehalte lager dan 4 gezien bij een patiënt bij bewustzijn. Elke keer denk ik dat ik het ergste wel gezien heb, maar dan komt er een patiënt binnen die er nog erger aan toe is. Soms staan ze zelfs nog op hun benen, hoewel ze dagenlang te voet onderweg geweest zijn naar de kliniek. Een normaal hemoglobinegehalte ligt voor vrouwen boven de 10 of 11, en tot 16 bij mannen. Hemoglobine vervoert zuurstof in het lichaam. Hoe iemand dagen kan lopen met zoveel druk op hun circulatie, als ze al ziek zijn en niet weten wat ze hebben, daar kan ik met mijn verstand niet bij. Soms kan de dag niet snel genoeg voorbij zijn, zodat ik naar huis kan, naar het team dat mijn werk mogelijk maakt.

Hoe voelt dat eigenlijk, werken voor Artsen Zonder Grenzen? In een vreemd land, ver weg van alles wat je kent, in moeilijke omstandigheden? Lorna Adams, een Canadese dokter, vertelt over haar werk in het roerige Zuid-Soedan….