“Migranten in Marokko zitten tussen twee vuren”

Artsen Zonder Grenzen berichtte dit jaar over een stijging in het geweld tegen migranten. Hoe komt dat?

David Cantero: “In december 2011 hebben onze teams een sterke stijging opgemerkt van het aantal razzia’s door de Marokkaanse ordediensten. Sindsdien vinden dergelijke razzia’s dagelijks plaats tussen Oujda en Nador, in het oosten van Marokko.”

“Die toename bemoeilijkt het leven van de zwart Afrikaanse migranten zo mogelijk nóg meer, aangezien de razzia’s volgens onze psychologen hun kwetsbaarheid én hun wanhoop aanzienlijk verhogen. Ze drijven de zwart Afrikaanse migranten ertoe nieuwe vluchtroutes te zoeken.”

“Net als in 2005 hebben ze opnieuw geprobeerd om in groep door de omheining in Melilla, nabij Nador, te breken. Al sinds de eerste pogingen – een heuse toestroom volgens de pers – proberen de Marokkaanse en Spaanse troepen de migranten met geweld de doorgang tot het Spaanse grondgebied te verhinderen.”

We zien ook dat ze opnieuw de oversteek wagen per boot, een erg gevaarlijke onderneming. Ligt diezelfde oorzaak aan de basis hiervan?

David Cantero: “Zonder enige twijfel.”

Waar komen die migranten vandaan?

David Cantero: “Ze zijn afkomstig uit verschillende landen, maar de meesten onder hen komen uit West-Afrika: Nigeria, Mali, Kameroen, Ghana, Guinee, enz. Meestal gaat het om jonge mannen (85%), maar ook vrouwen, jongeren en kinderen – de meest kwetsbare onder hen – wagen hun kans.”

“Ze ontvluchten niet enkel het conflict in hun land, maar de meeste zijn ook gewoon op zoek naar een betere toekomst voor zichzelf en hun familieleden die ze achterlaten. Als ze Marokko bereiken, hebben ze al een gevaarlijke tocht achter de rug door de woestijn in Niger en Algerije, waar ze af te rekenen krijgen met allerlei wanpraktijken van de maffia. Zo is seksueel misbruik ondergaan voor vrouwen vaak de enige manier om hun reis te kunnen voortzetten.

Wat gebeurt er als ze in Marokko aankomen? In welke omstandigheden leven ze dan?

David Cantero: “Zodra ze Marokko bereiken, is er geen weg meer terug, maar ze kunnen ook niet verder. Ze hebben het erg moeilijk. Sommigen zitten er al verscheidene jaren vast. Omwille van hun ongewone administratieve situatie verblijven de meeste vluchtelingen illegaal in het land, ze leiden een bedelaarsbestaan of trekken zich terug in de bossen, grotten, enz. Ze hebben geen onderdak en krijgen dus, naast het gebrek aan hygiëne, zowel in de winter als in de zomer af te rekenen met extreme weersomstandigheden.”

“Hoewel de toegang tot gezondheidszorg in sommige steden verbeterd is, blijft de toestand in Nador nog steeds schrijnend. Ook wat hun geestelijke gezondheid betreft, is de situatie ernstig. Niet alleen de Marokkaanse politie pakt hen hardhandig aan, maar ze zijn ook een gemakkelijke prooi voor de maffia en plaatselijke criminelen. Daarenboven kunnen ze elk moment het land worden uitgezet.”

“In de oostelijke regio’s van Marokko is Artsen Zonder Grenzen de enige medische hulporganisatie die zich over het lot van de migranten ontfermt. Maar die hulp volstaat helemaal niet om aan alle behoeften te voldoen. Bovendien is er geen enkele andere internationale organisatie in de regio om deze bevolkingsgroep tegen allerlei vormen van misbruik en de schending van de mensenrechten te beschermen.”

Heeft de illegaliteit van de migranten een toename van maffiapraktijken in de hand gewerkt? Hoe gaat de maffia te werk?

David Cantero: “Er zijn twee soorten maffia: de ene drijft een illegaal handeltje via mensen die de grens oversteken, en de ander doet in mensenhandel. Die twee soorten liggen dicht bijeen en kruisenelkaar over de hele route die de migranten volgen. Hoe moeilijker het wordt om Europa binnen te dringen, hoe winstgevender de illegale handel is. Geen wonder dus dat de maffia er zo welig tiert.”

Wat doet Artsen Zonder Grenzen?

David Cantero: “44 % van de verwondingen die we behandelen, is direct of indirect verbonden met de slechte omstandigheden waarin de migranten leven. Zo komen veel mensen naar ons toe met een infectie aan de luchtwegen of longen, een gevolg van het gebrek aan onderdak en de lage temperaturen die ze in de bergen moeten doorstaan.”

“De mensen komen ook naar ons toe met pijn, of maag- en darmproblemen. Die aandoeningen zijn te wijten aan de stress en het lijden van de mensen die onafgebroken op de vlucht moeten gaan voor de plaatselijke regeringstroepen. Tot slot behandelen we ook vaak huidaandoeningen, die toe te schrijven zijn aan het gebrek aan water en de ongezonde omstandigheden in de kampen.”

“Het afgelopen jaar hielpen we in de ziekenhuizen echter ook een groot aantal migranten dat beweert door de Marokkaanse en Spaanse veiligheidstroepen te zijn geslagen of mishandeld na een mislukte poging de omheining in Melilla te doorbreken.”

Artsen Zonder Grenzen zorgt voor een betere toegang tot gezondheidszorg in Oujda en voorziet directe medische behandeling in Nador. We bieden een totaalpakket aan medische hulp (geestelijke en fysieke gezondheid) voor de slachtoffers van seksueel misbruik en deelt ook basispakketten uit om het de migranten toch iets leefbaarder te maken: dekens, plastic zeilen, hygiënekits, koel- en keukengerei en materiaal om het water te behandelen.”

Voorziet het Marokkaanse gezondheidsbeleid ook in de behandeling van migranten?

David Cantero: “Langzaamaan boekt de Marokkaanse overheid toch enige vooruitgang wat de toegang tot gezondheidszorg betreft voor de migranten in steden als Rabat, Casablanca en Oujda. De migranten kunnen rekenen op een zeker niveau van gezondheidszorg in de gezondheidscentra en ziekenhuizen. Dat is echter niet zo in Nador, waar ze pas hulp zoeken als ze er echt heel erg aan toe zijn, uit schrik om het land te worden uitgezet.”

Hoe is de toestand aan de grens met Algerije?

David Cantero: “De opgepakte migranten – ongeacht waar ze werden gearresteerd – worden terug naar de grens met Algerije gebracht (dicht bij Oujda), waar ze vervolgens gedwongen worden om het Marokkaanse grondgebied te verlaten. De Algerijnse overheid doet dan weer net het omgekeerde: zij verdrijven de migranten naar Marokko. In de meeste gevallen worden de uitgewezen migranten de avond zelf nog terug naar Oujda gebracht en zijn ze dus terug bij af.”

“Veel migranten vertellen ons dat ze al verschillende keren het land werden uitgezet, maar dat ze geen andere keuze hebben dan de hele weg van Oujda naar Nador opnieuw af te leggen, om vervolgens nog maar eens te proberen Europa te bereiken.”

Wat kan de internationale gemeenschap hieraan doen?

David Cantero: “De EU en haar lidstaten (vooral Spanje) mogen de migranten de rug niet toekeren, en moeten de gevolgen van hun migrantenbeleid onder ogen zien. Samen met de Marokkaanse overheid moet de EU de rechten van de mens laten gelden bij wat zij ‘migratiecontrole’ noemen.”

“De Verenigde Naties moeten dan weer meer troepen in de regio inzetten, zodat ze beter kunnen toezien op de naleving van de internationale akkoorden. Ook de ngo’s moeten programma’s op touw zetten in de grensgebieden, waar ze nu nog al te vaak afwezig blijven.”