Taboe op seksueel geweld

Gelukkig is het in ‘de keuken’ van Artsen Zonder Grenzen wat koeler. Dit is de plaats waar de vele medewerkers samen lunchen. We krijgen een overvol bord en de sfeer is er ontspannen. Een opmerking over de haarkleur van een van de collega’s doet een levendige discussie oplaaien over wie nu de eerste was om haar kapsel een roestige kleur mee te geven.

Deze namiddag gaan we de vierde kliniek van Artsen Zonder Grenzen in Kibera bezoeken: The Olympic Centre. Ze is genoemd naar de buurt waarin ze gelegen is, de Olympic. Dit is een hoger gelegen en iets kalmer deel van Kibera. Maar er schuilt meer achter deze schijnbaar nogal neutrale naam. In dit ziekenhuis ontvangen we slachtoffers van seksueel geweld, ook een wijdverspreid probleem in de sloppenwijk.

Omdat er daar nog altijd een taboe op rust, en omdat de hiv-positieve vrouwen die er opleidingen volgen er liever niet mee geassocieerd worden, is geopteerd voor de deze naam, maar de boodschap laat niets aan onduidelijkheid over. Als er na seksueel geweld moet gehandeld worden, is het “eerst de kliniek, dan pas de politie”.

Volgens verpleegster Ziana komen steeds meer vrouwen langs in The Olympic Centre nadat ze zijn aangerand door mannen. Het gaat daarbij vooral over buren en familieleden die zich vergrijpen aan volwassen vrouwen maar ook aan jonge meisjes. Deze vrouwen noemt men hier trouwens geen slachtoffers maar survivors, overlevers.

Artsen Zonder Grenzen vangt hen op en biedt de eerste medische zorgen of doet een test om te zien of ze zwanger zijn. Veel vrouwen zijn nog steeds bang om aan te kloppen bij de kliniek. Wraakacties van de daders zijn immers nooit ver weg. Maar toch beweegt er iets in Kibera. Op sommige plaatsen zie ik ‘Sita Kimya’ op de muur staan. Dit is Swahili voor ‘Ik zal niet zwijgen’. De boodschap komt van vrouwen. Ze willen hiermee laten weten dat ze niet zullen zwijgen wanneer ze weet hebben van seksueel geweld.

Op het moment dat Lieve en ik op bezoek komen in Olympic zijn geen slachtoffers aanwezig, maar het vuur en de verontwaardiging waarmee Ziana spreekt laten een diepe indruk na.

Lieve is enorm gefascineerd door haar queeste hoe het moet zijn om moeder of kind te zijn in dergelijke omstandigheden en besluit wat meer tijd door te brengen met Ziana. Ik besef dat ze in een gesprek van vrouw tot vrouw nog meer zal te weten komen en verwijder me uit de zaal om me weer bij de Swahilisprekende collega’s beneden te vervoegen.

Ik snap er geen bal van maar de sfeer zit er in. Ik plof neer op een stoel en laat me vermaken door hun luide gelach en enthousiaste gebaren. Zij kunnen duidelijk goed omgaan met deze omstandigheden. Bij mij hebben de hitte, het vele ronddolen in deze nieuwe omgeving en getuigenissen me uitgeput. Ik heb nood aan rust en een bed.