Bescherm Yasuni, red het klimaat

Met tien zitten ze ons op te wachten, klaar om hun verhaal te doen en hun bezorgdheid om het natuurgebied te delen.

Uit dit ongenoegen ontstond de Yasunidos beweging. Ze leeft tot vandaag bij deze Ecuadoriaanse activisten en hun Duitse en Mexicaanse medenstanders.

Een valse belofte

Jarenlang kon de regering van president Correa de bevolking sussen. Wegens de unieke biodiversiteit en de 14 verschillende stammen - met elk hun eigen taal, kennis en cultuur - die het Yasunipark herbergt, beloofde Correa in 2007 hier niet te ontginnen. In ruil voor de geldstromen die hij misliep door deze ondergrondse oliereserves niet te ontginnen, stelde hij zich tevreden met een vergoeding door de internationale gemeenschap. Een innovatief voorstel dat veel binnenlandse en internationale steun kreeg.

‘De steun van Noorwegen, Duitsland en Frankrijk ebde weg omdat Correa niet achter het voorstel stond’

Maar de internationale deal liep op de klippen. ‘De steun van landen als Noorwegen, Italië, Duitsland en Frankrijk ebde weg omdat Correa zelf niet ernstig achter het voorstel stond’, zegt Antonella die sinds het prille begin bij Yasunidos actief is. Uit documenten die The Guardian later naar buiten bracht, bleek de president al een tijd bezig met azen op de verkoop van de olie onder Yasuni aan China.

Het dubbelspel van de Ecuadoriaanse president wakkerde de activistische gemoederen aan. Ontevreden Yasunidos waren niet langer te sussen en verzamelden voldoende handtekeningen (755.000) voor een referendum. De regering boycotte het initiatief,soms met duistere manoeuvres.

Yasuni vandaag

Vandaag is er nog geen grootschalige ontginning van olie in het Yasuni-gebied. Investeringen blijven uit vanwege de lage olieprijs en de slechte kwaliteit van de olie in het gebied. Maar de regering bereidt ontginning van olie voor, door het publieke verzet te onderdrukken en infrastructuurwerken uit te voeren. Volgens Lorena Tapia, de Ecuadoriaanse minister voor leefmilieu zal de olieproductie tegen 2016 in volle gang zijn.

Volgens Antonella lopen vandaag al verschillende wegen door het Yasuni-gebied. ‘Voor sommige wegen werden zestig meter brede doorgangen door het Amazonewoud gekapt. Het leger stopt mensen die foto’s nemen of willen kijken wat er in Yasuni gebeurt. Gelukkig heeft een groep Italiaanse wetenschappers satellietfoto’s geanalyseerd waarop je de infrastructuur kan zien. De president beloofde dat slechts 0,1% of 1 promille van Yasuni aangetast zou worden en dat er enkel ecologische wegen zouden komen. De brede wegen die worden aangelegd en het netwerk dat ze vormen bewijzen echter het tegendeel. Je kan niet een stuk Amazone vernietigen en dan een ander deel behouden’.

‘Yasunidos is vandaag een symbool voor heel Ecuador’ zegt Pato. ‘Het brengt mensen samen omdat het onze verbeelding en harten raakt. Het gaat niet enkel over Yasuni, heel het land is een groot fragiel systeem, alles is verbonden. De Paramo (een neotropisch ecosysteem in het hoge deel van de Andes, nvdr.) zorgt dat de rivieren blijven stromen tijdens droge periodes en de mangroven herbergen een enorme diversiteit. Ze worden vandaag bedreigd omdat er veel grondstoffen te vinden zijn, zoals de olie onder Yasuni. Maar zonder deze natuurlijke systemen is het leven voor mens en dier in Ecuador onmogelijk’.

Justicia climatica desde el subsuelo
(Klimaatgerechtigheid van onderuit)

Door zijn politieke manoeuvres heeft Correa in zijn eigen vel gesneden. De ‘0,1%-belofte’ die hij niet nakwam en de onoprechte deal met de internationale gemeenschap, hebben er voor gezorgd dat Yasunidos de regering links laat liggen. Op eigen initiatief wil de beweging de vernieling van het ecosysteem vermijden met alternatieven. ‘Verandering moet van ons komen’, klinkt het en daarvoor slaan ze zelf de handen in elkaar. Ze wachten niet langer op de regering en activeren de civil society, ‘desde el subsuelo’, of van onderuit. Daarbij benadrukken ze niet enkel de duurzame economie en de biodiversiteit die het Yasuni-gebied herbergt maar strijden ze ook voor de rechten van de inheemse bevolkingsgroepen. ‘De controle over het gebied moet bij de lokale bevolking blijven. Zij moeten erkend worden als centrale speler in het behoud van hun eigen gebied’.

Oliebelangen en politiek versus klimaat

PetroAmazones, het nationale oliebedrijf belooft dat ze moderne technieken zullen toepassen in Yasuni zodat de impact van ontginning minimaal blijft. Het bedrijf heeft echter geen goede reputatie. Tussen 2000 en 2008 telde Amazon Watch 1.415 olielekken in het Ecuadoriaans Amazonewoud tijdens de ontginning door PetroAmazones. De opkuis van de vervuiling laat nog steeds op zich wachten en de gevolgen voor de natuur en de lokale bevolking zijn desastreus. Yasunidos vreest voor dezelfde gevolgen in het Yasuni-gebied.

1.415 olielekken in het Ecuadoriaans Amazonewoud

En er is niet alleen de vernietiging van de natuur in Yasuni zelf. De olie onder de grond is voldoende om 407 miljoen ton CO2 in de atmosfeer te stoten. Een ramp voor het klimaat.

‘Dit is onze boodschap voor Parijs’, zegt Carolina, ‘Een sterk klimaatbeleid komt van onderuit. Lokale belangen zoals die van Yasuni zijn de basis van een stevig internationaal klimaatbeleid’.

President Correa is ook aanwezig in Parijs met zijn eigen boodschap. Hij stelt voor om een internationale rechtbank voor klimaatrechtvaardigheid op te richten. Volgens Antonella wil Correa hiermee vooral zijn eigen reputatie redden. ‘Het is net als zijn steun voor het Yasuni-gebied, hij maakt sterke statements in de media maar achter de schermen is hij niet geëngageerd.

Eco-Logisch

Het argument van Correa dat de olieontginning voordelig is voor de economie, blijft op lange termijn amper overeind. De cijfers bewijzen immers het tegendeel. “De olie onder Yasuni kan de regering inderdaad 18 miljard dollar opleveren maar door de demografische groei en de stijgende levensstandaard zal het grootste deel van de olie tegen 2035 in eigen land gebruikt worden en dus niet voor export dienen. Economisch gezien is het dus logischer om over te stappen naar hernieuwbare energie en de olie onder de grond te houden”, zegt Stefan, de energiespecialist van de Yasunidos.

Steun in Parijs?

In Parijs zet Yasunidos daarom de stap van lokaal naar internationaal. De stem van lokale groepen willen ze verenigen en tot globaal niveau verheffen. Vlakbij de politieke, institutionele COP21 proberen ze via lezingen en activiteiten aanhang te vinden bij andere ngo’s en lotgenoten. Ze willen geld, technologie en medenstanders verzamelen om een alternatief te bieden aan de ontginningen en om de lokale gemeenschappen rechtstreeks te ondersteunen..

‘De Yasuni oplossing is een pilootproject voor koolstofarme samenlevingen wereldwijd’

‘De Yasuni-oplossing die wij voorstellen, kan een pilootproject zijn voor koolstofarme samenlevingen wereldwijd’. Onze boodschap wordt door veel mensen hier in Parijs gehoord en we hebben al mensen aan boord gekregen die ons steunen. Maar de stem van onderuit wordt niet door iedereen goed onthaald. In La Mentira de la semana, het wekelijkse programma van president Correa worden politieke opposanten, waaronder Yasunidos, afgeschilderd als leugenaars.

Jongeren voor Yasuni

Economisch is het logisch om over te stappen naar hernieuwbare energie en de olie onder de grond te houden

In 2014 bracht Correa de steun voor Yasunidos in kaart. Jongeren tussen vijftien en vijfentwintig bleken de drijvende kracht achter bescherming van het Yasuni-gebied. Daarom richt de president vandaag zijn mediacampagne en repressie tegen jonge mensen.

Volgens Pato heeft Correa gelijk als het op jongeren aankomt: ‘De meest gedreven activisten in Ecuador zijn jongeren. Zij zijn bereid om actie te ondernemen en op straat te komen. Jongeren zijn enorm waardevol in de strijd tegen klimaatverandering want hun ideeën zijn vernieuwend, niet gebonden aan belangen en zij durven alternatieven in praktijk te brengen’.

Pato: ‘We moeten denken op de lange termijn. De strijd om het Yasunigebied begon twintig jaar geleden al. Vandaag zien we al verschillende wonden in het gebied. Maar zonder de gedrevenheid van de Yasunidos-beweging en van de jongeren die op straat zijn gekomen zou Yasuni al volledig verdwenen zijn.’

Les Six de Paris zijn jonge journalisten die de Klimaattop volgen. Ze hebben speciaal aandacht voor andere jongeren en stemmen uit het Zuiden. Dat doen ze met de steun van 11.11.11.
Tekst: Lothar Boeykens, Foto’s Yasunidos: Bavo Nys.