Bestrijd de ziekte, niet haar symptomen

Het beloofde een mooie dinsdag te worden. Ik stond aan het aanrecht een avocado tot moes te pletten met een heerlijk uitgebreid ontbijt in gedachten, toen mijn huisgenoot de keuken binnenkwam. ‘Linde,’ zei hij met grote ogen, ‘Belçika… Patlama olmuş.’ Ik reageerde met verstomming.

Turkije was toch de plek waar alles ontplofte en waar iedereen paranoïde het openbaar vervoer vermeed? Was ík dan niet in een grensland van Syrië, in het ontwrichte Midden-Oosten, horen die bommen hier niet thuis? Toch niet in mijn lieflijke gezellige thuislandje? Mijn huisgenoot keek me wat vreemd aan, begrijpelijk, ik stond daar nog steeds zwijgend en onbeweeglijk, in mijn rechterhand een vork vol avocadoresten. Hij suggereerde me het nieuws te bekijken.

Dat nieuws was ronduit afschuwelijk. Nadat ik geruststellend bericht had gekregen van vrienden en familie in Brussel bleef ik nog steeds geschokt achter. Ik was en ben zo machteloos. Op terroristen en bommen kan je als 21-jarige geschiedenisstudente sowieso niet al te veel invloed uitoefenen, maar dit voelt anders. Ik bevind me op 3000 kilometer van zij die ik het meeste liefheb, maar we worden allemaal door dezelfde bommen geraakt. Het angstspook waart overal. Het is verschrikkelijk om te vrezen dat ik deze Turkse paranoïa, de complotten, de politieke kloven en het onbegrip, dingen die ik hier zo beu maar al zo gewoon ben, straks ook in België zal tegenkomen.

Turkije is ziek

Zaterdag geraakten de verlossende berichtjes van mijn plaatselijke vrienden en mezelf wat moeilijk bij de ontvanger, want het blokkeren van Facebook (en Twitter en Youtube) was weer één van de eerste reacties van de gezagdragers van dit land na de explosie in Istiklal Cadessi, het meest centrale punt van de stad, zowel shopping- als uitgaans- als businessbuurt. Dit land is ziek, het voert oorlogen tegen zichzelf. De politieke dilemma’s als progressief of conservatief, religieus of seculier, minderheid of meerderheid doordringen alle Turkse hoofden, die bijna genoodzaakt zijn een kant te kiezen om toch op z’n minst de helft van hun medebuurtbewoners te vriend te houden. Het land denkt haar ziekte te genezen door ze te verstoppen achter economische beloftes en Turkse vlaggen die in iedere straat homogeniteit en eendracht pretenderen.

Hopen vluchtelingen droppen op permanente basis zal de zorgen van de inwoners van Turkije wellicht niet verbeteren, noch de vluchtelingen in een goede situatie brengen na hun vele trauma’s. Neergestreken Syriërs, die net al hun centen aan mensensmokkelaars spendeerden, denken (waarschijnlijk terecht) in de al overbevolkte grootsteden iets gemakkelijker aan een inkomen te geraken dan in kleine dorpen, waar ze geen verwanten of vooruitzichten hebben.

Als resultaat lopen er altijd wel een paar bedelende kindjes in de drukkere straten, waarvan hun ouders 20 uren per dag werken aan een hongerloon – want er staan altijd andere gemotiveerde Syriërs klaar om hen te vervangen, hopend zichzelf een beter leven te kopen, want iemand anders zal het niet voor hen doen. Ik weet niet of nog wat extra mensen toevoegen aan de voorraad van goedkope werkkracht wel zo’n goed plan is. De sociale zekerheid is hier nog minder zeker dan het recht op vrije meningsuiting.

EU: ‘in verscheidenheid verenigd’

Ik denk dat we ons wat meer moeten afvragen waar we mee bezig zijn. Investeren we dan echt beter in ‘opvang’ in liefst verre, zieke landen of gebruiken we ditzelfde geld, plus een extra gespaard aan dure mensensmokkel, beter om geterroriseerden échte kansen aan te bieden? Ze vluchten van dezelfde bommen als waar wij nu mee geconfronteerd worden. We moeten ons afvragen in wiens belang we precies gehandeld hebben bij dit vluchtelingenakkoord van vorig weekend, waar we naartoe willen met Europa. Toegeven waarover het gaat: geld, verdediging, grenzen? Eventueel toch wat waarden?

Ging het maar gewoon over mensen. Ook over mensen die door hun door louter toeval bepaalde geboorteplek en ouders in iets minder comfortabele situaties terecht zijn gekomen. Het officieel motto van de Europese Unie luidt ‘in verscheidenheid verenigd’. Ik suggereer aan onze democratisch verkozen vertegenwoordigers de koers te wijzigen en dit motto effectief te volgen ofwel het met gebogen hoofd te veranderen naar ‘als we toevallig nog wat geld over hebben zullen we een klein beetje verscheidenheid wel omarmen, op onze manier’. Dit laatste klinkt niet zo goed, dus ik hoop op het eerste.

België: ‘l’union fait la force’

Uiteindelijk maakten mijn huisgenoten de rest van het ontbijt klaar. Ik werd opnieuw geconfronteerd met de avocado die ik kende uit onbezorgdere uren, hij bleek niet zo goed te smaken als verwacht. Nog niet zo rijp. Er werd me bijna grappend gevraagd of ik nu voor zo’n reden triest was, of al die bommen overal me nog altijd raakten. Andere vrienden namen het serieuzer op. Ze wilden zelf al dit land van angst en tweespalt verlaten maar weten ondertussen niet meer welke bestemming nog hoop op eendracht biedt.

De waarheid is hard maar moet erkend worden, anders is er geen weg vooruit. Ook ons land vertoont symptomen van ziekte. Deze IS-strijders zijn namelijk géén vluchtelingen, ze zijn geboren en getogen in de West-Europese maatschappij waarin ze geen thuis konden vinden. Religie bleek doorheen de gehele geschiedenis van de mensheid het middel bij uitstek om mensen die zich sociaal en economisch achtergesteld voelen te mobiliseren.

We mogen oorzaak en gevolg niet verwarren in deze o zo cruciale periode, we moeten verdere kloven ten allen koste vermijden. We hoeven niet homogeen te zijn op vlak van genen of geloof. De wil om aan harmonie te werken in onze gemeenschap kan ons verbinden en de aanzet zijn om diepere problemen in onze samenleving aan te pakken.

Het zou mooi zijn als we daarnaast nog eens mensen in onze armen kunnen sluiten die weglopen van dezelfde angst waar wij nu slechts een vleugje van ruiken. Ondertussen, #prayforbrussels, #prayforistanbul, #prayfortheworld. In de moskee, de kerk, of gewoon in gedachten.