Krijgerskolonnes stromen Butembo binnen

Met de boerinnenbond van Oost-Congo, LOFFEPACO, hebben we berekend hoeveel die niet aflatende reeks massamoorden van de voorbije twee jaar nu al aan de gemeenschap heeft gekost.

Er zijn natuurlijk de meer dan duizend onschuldige doden, veelal afgeslacht met machete of hakbijl. Daarnaast zijn er nog eens naar schatting duizend andere mensen die verdwenen zijn: ontvoerd of ook vermoord, maar zonder een lichaam achter te laten. Nogal wat lijken zouden aan de krokodillen van de rivier Semuliki zijn gevoerd.

Niet-geteelde landbouwproducten

Maar daar bovenop heb je ook nog eens een economische kost waar niemand ooit over spreekt. Dat is nochtans eenvoudig te berekenen: op basis van een enquête bij een representatief staal van interne vluchtelingen kom je zo te weten hoeveel hectaren van elke cultuur ze hebben moeten achterlaten. Daaruit bereken je een gemiddelde per landbouwbedrijf, en je vermenigvuldigt dat met de gemiste opbrengsten en de financiële waarde ervan. Resultaat: een gemiddeld boerengezin uit de rode zone is nu al 18 maanden weg van huis en heeft dus al drie landbouwseizoenen gemist, waarvan de totale derving van inkomsten van de 81.000 boerengezinnen een totale waarde heeft van 1 miljard dollar.

De aanwezige journalisten op de persconferentie deze namiddag vielen achterover. “En dat allemaal met vrouwenarmen en hakjes”, stamelde er één.

Ik had het hen netjes voorgerekend: dat komt overeen met 1/7 van het nationale budget van Congo, of 2/3 van de waarde van alle jaarlijks in Congo ingevoerde levensmiddelen, of 80% van het jaarbudget van de MONUSCO. En, opgelet, dit gaat over slechts één van de 144 territoires van Congo! Moesten we de oefening doen in het hele Oosten, de cijfers zouden nog veel hoger liggen.

Broeksriem

Het kwam dan ook zeer ongeloofwaardig over, toen de president en zijn regering op 14 oktober 2016 niets anders aan de bevolking hadden te melden dan dat iedereen de broeksriem nog wat harder zou moeten aanspannen. Terwijl het onvermogen van de regering om de aanvallers van Beni te ontmantelen alleen al in anderhalf jaar een miljard dollar aan de bevolking heeft gekost! Dat stremt de rurale economie maar vermindert ook het BNP, veroordeelt de boeren en boerinnen tot afhankelijkheid van noodhulporganisaties en doet de voedselprijzen stijgen.

Persconferentie

Een heel eigenaardig verloop kende de persconferentie waarop LOFEPACO deze namiddag haar politieke nota voorstelde. De moderator begon zowaar met een informatieronde over de gebeurtenissen van de dag in Butembo. Daar was ik absoluut niet kwaad voor, want wat was me dit toch weer een dag geweest !

Gisteravond begon het met de melding dat een groep Maï Maï zich op de Mont Carmel had gevestigd voor de nacht. De jongeren van de Veranda Mutsanga waren er vierklauwens heengetrokken, maar vonden er geen vijandigheid, ondanks de vele speren, machettes en messen die de mannen bij zich droegen.

Klopjacht

De nacht verliep incidentloos, behalve dan dat de bevolking in de buurt van Mont Carmel geen oog dichtdeed, uit vrees dat het om “égorgeurs” zou gaan die ’s nachts de wijken van Butembo zouden intrekken. Vanochtend dan is het dertigtal mannen naar beneden gekomen en dwars door de stad zijn ze naar de burgemeester getrokken om hem een vrijgeleide te vragen. Hun bedoeling was immers om naar Beni door te reizen om daar mee te gaan werken aan een grootschalige klopjacht die daar door de bevolking binnenkort wordt georganiseerd om de vermeende ADF-NALU rebellen uit de bossen van Mayangose te verjagen.

Een politieman schoot een raketgranaat af, die helemaal de verkeerde richting uitging en op een school belandde. Twee leerkrachten en twee leerlingen dood, en vele anderen zwaargewond. 

Intussen kwamen er ook uit twee andere richtingen kolonnes op Butembo gemarcheerd. Bij één van hen panikeerde de politie. Een politieman schoot een raketgranaat af, die helemaal de verkeerde richting uitging en op een school belandde. Twee leerkrachten en twee leerlingen dood, en vele anderen zwaargewond. De Maï Maï hebben geen schrammetje. Volgens de politiekolonel waren het de opstandelingen die een AK47 en een granaatwerper hadden afgepakt van zijn politiemannen en het wapen hadden afgevuurd. Zoals altijd krijgen we twee onverenigbare versies van het gebeuren, naargelang het de overheid of de bevolking is die getuigt.

Wat er bij de burgemeester precies is besproken, is niet geweten. Wel zagen ooggetuigen dat ze van de burgemeester een schaap meekregen, en dat de mannen, die witte kleren en gele laarzen droegen, in een pick-up van de politie zijn geklommen waarmee ze zijn weggereden. Vermoedelijk terug naar hun overnachtingsplaats op Mont Carmel, waar een reuzengroot kruisbeeld staat. Vanavond gaf de voorzitter van de burgermaatschappij dan een persbericht uit, waarin hij het heeft het over een sekte “Eglise Corps du Christ” eerder dan een militie, en volgens hem zouden er vanochtend ook bij een schermutseling twee militairen zijn gedood en een andere zwaargewond.

Sommigen beweren dat de witgeklede mannen naar Beni zijn doorgereisd, waar intussen steeds meer Maï Maï komen toegestroomd, velen helemaal uitgedost zoals je dat van hen verwacht met dierenhuiden, amuletten, traditionele machtssymbolen en zelfgesmede wapens. Ze werden naar verluidt door de bevolking warm onthaald, ook al vragen sommigen zich toch af of ze nu niet het paard van Troje hebben binnengehaald.

Instroom van krijgers

De taferelen van vandaag zijn veelzeggend. De Maï Maï hebben duidelijk gemaakt aan de overheid dat niets of niemand hen iets in de weg kan leggen. Ik durf ervoor wedden dat morgen wordt verkondigd dat de raketgranaat door traditionele magie van zijn baan is afgeweken. Ik vraag me af hoe de burgemeester van Beni gaat reageren op de massale instroom van vastberaden krijgers. Hij zal niet anders kunnen dan zich naar hun eisen plooien. Als hijzelf ze al niet heeft uitgenodigd. In Congo moet je steeds met alle mogelijke scenario’s rekening houden.

De gevreesde chaos in deze fin-de-règne periode zou wel eens vroeger kunnen losbarsten dan eerst gedacht.

Maar wat vooral duidelijk is, is dat de overheid nu snel haar greep aan het verliezen is op de gebeurtenissen. Eén van de twee gedode leraars, Mumbere Siwako, was lid van de Veranda Mutsanga, en die hebben nu drie dagen rouw afgekondigd. Dat wil zeggen, geen economische activiteit van maandag tot woensdag. Ook wij zouden dan ons kantoor moeten sluiten, op straffe van vergeldingsmaatregelen.

En in Beni trekt volgende week een eigenaardig burgerleger met blanke wapens het park van de Virunga binnen, zogezegd om de schuilplaatsen van de rebellen bloot te leggen, opdat ze beter door het leger zouden kunnen worden opgeruimd.

Daarbovenop roept de oppositie op tot een nationale stakingsdag op 19 oktober. Het Parlement Debout de Furu vraagt om van de dag voordien een dag van vasten te maken.

De gevreesde chaos in deze fin-de-règne periode zou wel eens vroeger kunnen losbarsten dan eerst gedacht.