Paringsdans op de internationale scène

Ministers voor een lege zaal

In de grotere internationale conferenties is er in de ministeriële dagen steeds een deel voorzien voor ‘interventies’. Maar dat zijn niet meteen de meest interessante gebeurtenissen. De hoge vertegenwoordigers lezen de zorgvuldig voorbereide toespraken af en doorgaans is er relatief weinig aandacht in de zaal. Ik heb het al meegemaakt dat een voormalig Frans president voor een nagenoeg lege theaterzaal met vuur een toespraak stond te houden!

Maar die gelegenheden zijn een onmisbare bouwsteen in de constructie van zo’n conferentie. Een verplicht nummer in de complexe paringsdans op de internationale scène. Het echte spel speelt zich af buiten deze zalen en naast de formele toespraken.

In de grotere conferenties, zoals Nagoya of Cancun, daar spelen die ministers wel een belangrijke rol. Het lijken wel wielerwedstrijden waarbij de kopman naar voor komt in het wiel van de helpers. En op het goede moment — niet te laat en zeker niet te vroeg – komen die los en moeten het alleen afmaken. De kopman moet op het passende moment ingezet worden. Klaar om beslissende deals af te dwingen. Dat was zo in Nagoya, en ook in Cancun.

Niets van dit alles tijdens het Bossenforum. Achteraf bekeken leek het niet zo’n goed idee aan deze sessie een ministerieel luik te hangen. Eigenlijk stond er voor de ministers niets belangrijks op het spel. Buiten dan het lanceren van het Internationaal Jaar. Maar weegt dat op tegen de maatschappelijke en ecologische kost om stevige delegaties naar New York af te vaardigen? Het volgende ministerieel segment is pas voorzien binnen vier jaar, voor de elfde sessie. Dan staat opnieuw de evaluatie van de internationale regeling rond bossen op de agenda. En dat is andere koek.

Dit werpt een schaduw op de glans van het VN Bossenforum. Tegenstanders van het VN Bossenforum trekken het bestaan van het forum in twijfel. Een stevig bossenprotocol onder de conventie rond biodiversiteit, zou veel meer slagkracht kunnen genereren. Of een gecombineerde actie tussen de drie Rio Conventies, een instrument van de tweede generatie — zeg maar een instrument voor instrumenten – zou een stevige vernieuwing kunnen betekenen voor de hele internationale scène. Maar dat is nog te vernieuwend op dit moment.

De laatste puntjes op de i achter de schermen

Ik maakte zelf niet veel mee van het ministeriële onderdeel. Neen, ik zat in een kleiner theater. Het VN Bossenforum werkt nu aan twee concrete resultaten:

• Een ministeriële verklaring met een duidelijk politieke boodschap.
• Een operationele beslissing, de zogenaamde omnibus-resolutie.

De onderhandelaars van de ministeriële verklaring roken dinsdag al onraad. Er waren zoveel opmerkingen op de ontwerptekst, dat de normale onderhandelingswijze te veel tijd zou vergen. Daarom moest het Bureau een nieuwe tekst voorstellen. (zie blog van dinsdag – ‘Onderhandelaars wagen een gok’) Die tekst kwam gisteren beschikbaar. En dan dook de groep meteen in informal-informal modus om de degens te kruisen. Maar wonder boven wonder, niemand leek echt gelukkig met de tekst! Maar kon er toch mee leven, als dat ook zo was voor alle andere delegaties. Dit aftasten van het terrein neemt al gauw enige tijd in beslag en vereist een intens overleg tussen de professionele onderhandelaars. Dat zijn dan de diplomaten die hun land hier in New York bij de VN vertegenwoordigen. In de wandelgangen van het VN gebouw hier doodleuk ‘de New York maffia’ genoemd!

En dan begint het spel. Toch de tekst heropenen, om een aantal kleine redactionele correcties aan te brengen? En van de ene kleine aanpassing springt het naar de andere, en na een uurtje dreig je weer aan het begin te staan van een uitgebreide aanpassingsronde. Toch vonden de onderhandelaars snel een evenwicht, en aanvaarden de tekst ‘ad ref’, met kleine aanpassingen. Ware er niet één delegatie die nog met een nieuw tekstvoorstel op de proppen kwam. Niets controversieels, maar toch dubbelzinnig genoeg om argwaan te wekken. De tekst zou impliciet verwijzen naar de resultaten van Cancun, en oproepen deze resultaten aan te wenden tot het versterken van duurzaam bosbeheer. Jammer, maar nogal onhandig en vooral laattijdig ingebracht. En dan start een heel ander theater. Niet meer gesteund op inhoudelijke argumenten, maar eerder op vorm en respect voor de regels van het spel. Na vele uren bond die delegatie toch in. De ontwerptekst voor de ministeriële verklaring kreeg dan vandaag rond 13uur de zege van de formele werkgroep. De tekst kon naar de ministers, die de tekst aanvaardden.

Maar dat ministeriële onderdeel heb ik dus gemist. Want we zaten ondertussen weer in ons klein theater, aan een ander toneelstuk te werken. De onderhandelingen rond de omnibusresolutie hadden de tekst aangedikt van oorspronkelijk 9 pagina’s tot 43 pagina’s! Ook hier waagden de onderhandelaars dezelfde gok. Het Bureau kreeg opdracht de tekst te herwerken. Deze versie kwam er pas rond 14u vandaag. De EU dook meteen in coördinatie – onze eigen marathon weet je nog? – om de tekst door te lichten. Om 18u zou de werkgroep van het VN Bossenforum opnieuw bijeenkomen. Omstreeks half zeven had de EU een positie. Ondertussen werd op aangeven van de Belgische delegatie gecheckt of een gelijkaardige aanpak als met de ministeriële verklaring haalbaar was. Onze actieve diplomaten schoten meteen in actie en de scène werd gezet voor de volgende akte. Was er bereidheid de tekst te nemen zoal die is, ook al schiet die op verschillende punten tekort? En dat theater is nu volop aan de gang, op het moment dat ik dit schrijf. Ik ben even weggeslopen. Collega Vicky is aanwezig en houd me via sms op de hoogte.

Het is donderdagavond, 21u35 in het nieuwe North Lawn Building van de VN. Het oude gebouwcomplex met z’n architectonische charmes is in renovatie. Wachten tot het doek valt of uitkijken voor verrassende wendingen in het nog ongeschreven scenario…

Carl De Schepper werkt voor het Agentschap voor Natuur en Bos