The Smiling Program

Madam de leerkracht

Het lijkt alsof, maar dat is het niet. Wat voor mij overkomt als een ouderwetse en ongelooflijk kind onwaardige behandeling, is niet meer en niet minder dan een poging om hun Belgische gast te plezieren. Een manier om duidelijk te maken dat ze uitkijken naar mijn bezoek en er alles aan willen doen om het mij naar mijn zin te maken. En zeg nu zelf, een erehaag van de kindjes waarvoor ik straks ga optreden, is toch het minste wat ze voor mij kunnen doen.

De koude madam de leerkracht ontspant zich en verandert in een warme vrouw. “So, It’s time for me to do my show then?” vraag ik haar. “NO!” zegt ze en kijkt me streng aan, “The kids are hungry, they eat first”. Een honderdtal geprepareerde maaltijden worden tevoorschijn getoverd en nog geen minuut later is de speelplaats bezaaid met glunderende en vrolijk etende kinderen. Breed glimlachend overschouwt madam moederkip haar kuikentjes.

Bruggen bouwen, Spie-En 

Van donderdag 21 november tot en met dinsdag 26 november ben ik te gast bij de familie Heang, de drijvende kracht achter organisatie Spie-En. Spie-En, Cambodjaans voor “De Brug”, verbindt op vele manieren mensen met elkaar. Ze bouwden letterlijk al bruggen over rivieren tussen dorpen, maar ook scholen en een ziekenhuis. Hun grootste verwezenlijking, wat mij betreft, is hun werk voor weeskinderen van ouders die gestorven zijn ten gevolge van aids. Een ziekte die jammer genoeg veel voorkomt in Cambodja.

Hun manier van werken is bovendien zeer vooruitstrevend binnen de Cambodjaanse cultuur. In plaats van alle weeskinderen te verhuizen naar instellingen, ver weg van hun vrienden en familie, zoeken ze naar een oplossing in de commune zelf. De overblijvende familie van het kind wordt gemotiveerd om het kind bij hen op te nemen en in ruil daarvoor zorgt Spie-en voor het onderhoud van het kind. De arme families hoeven op die manier niet extra in hun buidel te tasten om die extra mond te voeden. Ze krijgen maandelijks 25 kilo rijst, 10 voor het kind en 15 voor de familie. Bovendien krijgt het kind twee maal per jaar een school uniform en schoolboeken. En als het kind oud genoeg is om naar het secundair onderwijs te gaan, dan voorzien ze een fiets om de lange afstand te kunnen overbruggen. Deze organisatie doet intussen al 21 jaar fantastisch werk en voorziet in het onderhoud van 1230 weeskinderen. Kan u het zich inbeelden? In deze 21 jaar tijd hebben ze zelfs 5000 kinderen kunnen helpen.

Geef toe, hier kan je enkel maar een staande ovatie voor geven…

De komende zes dagen ga ik een zevenhonderd kinderen proberen te laten lachen. De eerste honderd hebben hun rijst intussen op en verzamelden zich voor mij. 

The Smiling Program

En daar sta ik dan… bleekscheet met groen haar en rode glitterneus, te kijken naar 100 gezichtjes. Allemaal wachtend vol spanning wat die vreemde man met rare kledij nu gaat doen. Sommige zelfs angstig, blik naar de grond als ik hen in de ogen kijk. Maar ze mogen gerust zijn, bleekscheet is ook bang.

Langzaam kom ik op gang, stilletjes aftastend wat de draagkracht van de groep is, alle zintuigen op scherp. Ik heb me tussen de kinderen gezet, waarom weet ik niet. Misschien hoop ik onbewust dat iemand anders het podium zal betreden en aan mijn show zal beginnen. Zodat ik ongemerkt via de achterdeur terug het vliegtuig kan op springen.

En dan vind ik een vriend… in de vorm van een opgepropt zakdoekje. Achteloos op de grond gesmeten tijdens het eten en nu mijn steun en toeverlaat in deze show. Ik ga op mijn hurken zitten en roep het, alsof het een lief poesje is. De wind brengt propje dichterbij en het publiek lacht en staat tegelijkertijd met verstomming te kijken naar de interactie tussen propje en bleekscheet.

Dat propje een natuurtalent is, dat wist ik nog niet. Maar propje doet haar best. Ze springt mooi van de ene hand naar de andere en is in staat zich volledig weg te toveren. Maar propje is ook koppig en besluit plots dat het genoeg is geweest. Gelukkig belt mijn rechterschoen mij op, net zoals elke slipper in het publiek, allemaal mooi voor de kinderen binnen mijn bereik.

En zo gaat het nog een uurtje verder. De interactie met mijn schoen, wordt een interactie met de vele toeterende vrachtwagens enz…

Mijn diabolo valt, net zoals het doek en badend in het zweet groet ik de breed glimlachende kinderen. Tijd voor pauze.

Na een korte pauze haal ik de motorbanden tevoorschijn en maken we in groepjes van drie jongleerballetjes. In de stad kocht ik fel gekleurde plakband en zo maken we van de zwarte balletjes kunstwerkjes in vele kleuren.

De kinderen blij, bleekscheet blij en propje blij.

Drie uur na mijn aankomst, zit ik in de auto en krijg ik een rondleiding in het plaatselijke dorp. 

En zo gaat het er ongeveer elke keer aan toe de laatste drie dagen. Vader Koy Heang, schouder van de organisatie, kijkt me aan. “God has blessed you with a gift, my sun. A gift to make children smile. And I thank you for that”. Vader Koy, vader van vijf kinderen en grootvader van twee kleinkinderen. Een traditioneel ogende man met een warm, groot hart en moderne geest. Koffieliefhebber zoals ik en zeer gelovig.

Als pastoor van de protestante kerk in Cambodja nodigt hij mij uit in zijn kerk op zondag. Niet om gewoon de mis bij te wonen, maar om zijn apostelen mee te laten genieten in wat hij “The Smiling Program of Spie En” noemt. Een naam die hij zonet uit zijn mouw schudde. En zo staat bleekscheet op zondagochtend om 7u in de plaatselijke kerk in gevecht met een plastieken flesje op het podium voor een honderdtal ouderen. De kinderen krijgen aparte vorming. Die mocht ik op gang brengen met een “hoe maak ik van drie ballonnen en zand een leuke jongleerbal” workshop.

De mensen lachen, bleekscheet blij.

Uw tuinhuis is chique mijnheer

Ik kan honderden foto’s met jullie delen, ik kan mij in bochten wringen voor de mooiste filmbeelden te maken, maar om écht te begrijpen hoe de mensen hier leven, daarvoor moet je zelf komen kijken. In de stad is een gemiddeld maandloon 150 dollar. Hier op het platteland zijn mensen arm als ze minder dan 300 riel (5000 riel = 1 euro) verdienen per maand. Ik ontmoet een vrouw met aids, die haar drie kinderen moet onderhouden met 128 riel per maand. Haar man is vorig jaar bezweken ten gevolge van aids.

De voorbije drie dagen en komende twee dagen rijd ik over zandwegen waar menig off road 4x4 zich in zou vastrijden. In het midden van wat ik jungle pleeg te noemen, duiken de verschillende dorpjes op. Ze zien er allemaal hetzelfde uit. Overal kleine hutjes van nog geen 20 vierkante meter groot. Vier palen in de grond en op 3 meter hoog bevindt zich de hut. Eén leefruimte voor gezinnen van gemakkelijk 7 tot 10 mensen. Eén ruimte waar gekookt, gespeeld en geslapen wordt. Grote en kleine behoefte doe je in de vrije natuur.

Je weet toch waarom je met je rechterhand iemand begroet? Je wassen aan een grote pot voor je huis. Al heeft wassen weinig nut. Het zand overal, de hitte en het feit dat je in het beste geval twee outfits hebt, maakt het quasi onmogelijk om proper te blijven. Geen elektriciteit, geen stromend water. Enkel een waterput met vies, niet drinkbaar water. Maar je drinkt het toch, want je hebt niets anders. En dit is dan jouw dagelijkse leven. Je bent niet aan het kamperen of op bivak, nope dit is hoe jij dag in dag uit leeft.

Welkom in Cambodja, bleekscheet.