De Afro-Brazilianen worden weggeploegd naar de slums

We rijden ‘s ochtends vroeg van Tabuleiro do Norte naar Redenção/Bevrijding. Onderweg rijden we tussen immense caju-bomen. De meeste trotseren de droogte. Een aantal gaven het toch op. De mensen oogsten zowel de ons bekende cajunoot, als het vruchtvlees voor fruitsap. Een boom die er opvallend fris uitziet, is de Neemtree uit India. Het is een tijd geleden blijkbaar een rage geweest om deze boom in steden en langs de wegen op het platteland te planten. Te veel, zo blijkt, want bijen sterven van de natuurlijke insecticide en vogels ontwijken de boom. Ze zullen er nooit een nest in maken.

Indiërs gebruiken al eeuwenlang de diverse kwaliteiten van Neem, o.a. de natuurlijke insecticide van de bladeren. De Brazilianen doen dit nu na, maar teveel is teveel. Overal zie je hier nu deze boom met zijn witte bloesem opdoemen.

Bevrijding

We rijden Redenção binnen en worden verwelkomd door een aangrijpend kunstwerk ‘Negra nua’/’Naakte Negerin’. Mijn nieuwsgerigheid wordt gewekt. Het is voor de Nederlandstalige lezer politiek incorrect om over ‘negerin’ te spreken, maar in Brazilië ligt dat anders. ‘A cultura negra’ is een kwestie van identiteit. Afro-cultuur.

Wat verderop stoten we op een ‘Supermercado Abolição’/’Supermarkt Afschaffing slavernij’. En dan een wegwijzer met ‘Museo da Liberdade’. Wat verder: nog een beeld van een ‘negro’ die zich van zijn ketenen bevrijdt en een standbeeld van prinses Isabel. We zijn beland in ‘Redenção’/’Bevrijding’.

Wat is hier aan de hand?

Bovendien wordt hier het patroonsfeest gevierd van de heilige Rita, patrones van de hopeloze gevallen. Tien dagen lang uitbundig feest verzekerd!

Integratie van Portugees sprekende landen

Waarom wou ik absoluut naar Redenção? Het gaat om een oude droom.

Lula richtte als president 13 nieuwe universiteiten op. De meest interessante is toch wel deze Unilab (Universidade da integração Internacional da Lusofonia Afro-Brasileira).

We hebben een onderhoud met de rector en bezoeken twee campussen in Redenção. Een derde campus situeert zich verderop in Acarape, ook in Ceará. Een vierde vestiging bevindt zich in São Francisco do Conde in Bahia.

In totaal telt de nieuwe universiteiten 7200 studenten, waarvan 1000 uit Afrika. De partners zijn Brazilië, Portugal, Angola, Mozambique, São Tomé en Principe, Guiné-Bissau, Kaap Verde en Oost-Timor.

Zo bereiken we hopelijk toch een aantal studenten uit Mozambique, want het Noorden van hun land wordt nu herschapen in één sojavlakte, in dienst van het veevoeder voor Eurazië.

Daar Afrika nu overspoeld wordt door monocultures soja, met de know-how van de Braziliaanse fazendeiros en van Embrapa (onderzoekscentrum landbouw van de Braziliaanse overheid) wou ik hier op zijn minst eens even verblijven. Mijn zorg: Embrapa zou niet alleen de agronegócio dienen in de Afrikaanse landen, maar ook de boerenlandbouw ondersteunen. Je raadt het: dat tweede luik kwam nooit van de grond. Wat zich in Brazilië voltrok en ‘modernisering’ van de landbouw genoemd werd, herhaalt zich nu in Afrika.

Met de studenten praten kwam hen nu niet goed uit, maar graag gaven we wat boeken voor de bibliotheek en een aantal om via facebook te verloten. Zo bereiken we hopelijk toch een aantal studenten uit Mozambique, want het Noorden van hun land wordt nu herschapen in één sojavlakte, in dienst van het veevoeder voor Eurazië. De medewerkers van de universiteit drukken ons op het hart dat zij alleen de gezinslandbouw willen ondersteunen.

Officieel afgeschaft

Het is niet toevallig dat deze universiteit een campus heeft in Bahia. Deze stad zou het hoogste aantal Afrikaanse afstammelingen hebben. Een ‘cidade negra’. En Redenção? Het wordt een beetje geromantiseerd, maar hier zou voor het eerst de slavernij afgeschaft zijn. Enkele jaren vóór prinses Isabel het systeem in 1888 officieel naar het verleden verwees. Officieel? Ja, de abolitionisten waren niet zozeer geïnteresseerd in de afschaffing, maar waren vooral bezorgd dat goedkope arbeid verzekerd zou blijven. En dat was én is in orde. Massa’s mensen, vooral ‘negros’, zijn werkloos en bereid om slavenarbeid te verrichten, zonder dat het zo mag heten.

Discriminatie blijft. Onverdraagzaamheid neemt sinds de coup van president Temer en zijn trawanten hand over hand toe. Niet alleen tegenover de Afro-Brazilianen, maar in het algemeen.

De negros worden wel extra aangepakt. Zo worden de gebedsplaatsen van de Candomblé regelmatig door fundamentalistische, evangelische christenen met geweld ‘benaderd’. De bancada ruralista en evangelista (de fractie van de agronegócio en van de evangelische kerken) in het federale parlement hebben het voor het zeggen. Dat voel je niet alleen in Brasília, maar in heel de maatschappij.

En wat te denken van de Afrikaanse savannes die nu omgeploegd worden voor ons veevoer? Hier is geen slavernij voor nodig. Dat doen de machines wel met enkele arbeiders. De negros worden weggeploegd naar de slums in de steden.

Wie is er het best aan toe: een onvrije slaaf die verzorgd werd, want hij was een kostenfactor of de werkloze zonder eten, die in vrijheid op straat probeert te overleven?

Redenção, 21 september 2017.