‘De VS is onderdaan van de Amerikaan’

Samen met negen andere Europeanen die bijzonder werk verrichten rond radicalisering, ben ik te gast in de VS. Meestal verstaan we radicalisering als een theologische kwestie voor mensen die bereid zijn tot geweld, zogenaamd op basis van de Koran. Maar niets is minder waar.

Mijn collega-experts verstaan radicalisering gelukkig ook op zijn breedst. Net als de Amerikanen trouwens, al noemen zij het ‘Combatting Violent Extremism’ (CVE). Een omgekeerde wereld dus, waarin ik op zoek ga naar het meest proactieve. Beperkt de ‘American Dream’ radicalisering?

Zwakheid als grootste sterkte

Dankzij kenners als Bart Kerremans en Michiel Vos krijgen we antwoord op veel waarom-vragen over de States. Maar wat ik hier ter plaatse pas ten volle begrijp, is dat de VS de onderdaan is van de Amerikaan. Michael Moore liet ons met een South Park-filmpje al zien hoe Amerika nog steeds een bange kolonie kan zijn. En hoewel ik gruwel van stigmatisering, begrijp ik nu dat het slechts een tipje van de sluier is.

Op een patriottische tour vol Hillary-liefdesverdriet in Washington (90 procent van D.C. is “with Hillary”) en bij gigantische beelden van de grote denkers die de VS herdenkt (Thomas Jefferson en James Madison), is ons ondertussen uitgelegd dat drie zaken essentieel zijn voor Amerika: liberty, republicanism en democracy.

Het eerste, liberty, betekent: ‘you’re not the boss of me.’ Niemand, zelfs de president niet, vertelt een Amerikaan wat hij moet doen.

Voor Combatting Violent Extremism kan dit het volgende betekenen: de president kan willen dat de aanpak voortaan exclusief voorbehouden is voor gewelddadige moslims. Elke staat heeft de vrijheid om voor zichzelf zeggen: tarara, de federatie moet zich niet bemoeien met ons. Nu al weigeren een heleboel ‘sanctuary cities’ federale centen voor CVE.

De staten zeggen neen

Tien miljoen dollar staat er klaar, maar staten en steden die vrezen meegesleept te worden in een verhaal van polarisering en uitlokking van radicalisering, zeggen nee. De president moet nu met hen gaan onderhandelen, en kan door hen met allerlei aanvullende beloftes met federale middelen proberen te overreden — al vraag ik me af of ze daar wel toe bereid zijn.

Professor Edward Rhodes van George Mason University in Virginia vertelde, niet zonder zelfrelativering, dat deze federatie van Amerikaanse staten ontworpen is om ‘zwak’ te zijn. ‘America is designed to be weak’ Tot onze verbazing uiteraard, want onze delegatie kent Amerika vooral als ‘s werelds machtigste natie. Voor de charmante en intelligente prof is dat compensatiegedrag voor wat Amerika thuis niet kan krijgen. Maar ik heb nu de Liberty-bril op en zie het vooral als het beschermen van de vrijheid van de staten – diplomatisch als het kan, gewelddadig als het moet.

Democratie vooruit!

James Madison organiseerde twee wetgevende machten: één van het volk (Huis van Afgevaardigden) en een van wijzen (Senaat), met de opdracht om elkaar naar het leven te staan. Beeld je in dat populisten en staatsmannen (voor zover die nog bestaan) voortdurend met elkaar over de vloer rollen nog voor we een wet hebben. Pas als ze het met elkaar eens zijn, zal het niet-tiranniek zijn noch liberty ontnemen!

Maar ik ervaar veel weerbaarheid onder de Amerikanen, ook de moslims die ik ontmoet, ‘because the federal government, ain’t the boss of me.’

Ik ben hier voortdurend getuige van de duizend hindernissen die de presidentiële Muslim ban moet volgen: staten, wetgevende machten, rechters,… Dat geeft in Europa de indruk dat het er al is en toch ook weer niet. En dat klopt ook. Alleen: of de Muslim Ban er nu was, is of komt: de polarisatie is geschied.

Maar ik ervaar veel verzet onder de Amerikanen, ook de moslims die ik ontmoet, ‘because the federal government, ain’t the boss of me.’

Iedereen is hier ‘passionate’ over de ontplooiing van de nieuwe federale regering, tot huilende topfunctionarissen toe.

Maar de weerbaarheid is groot, en iedereen schiet in gang voor liberty, republicanism en democracy. De president moet iedereen meekrijgen. Such is America.