Luisterclubs: maatschappelijke problemen in Congo aanpakken

Onderweg naar luisterclub KIKA (= Club d’écoute de Kapolowe) in Kapolowe (betekenis: waar is de leeuw), dat in het binnenland ligt, ondervinden we de grote verschillen met de stad waar we al enkele dagen verblijven. De huisjes zijn klein met strooien daken, de wegen stoffig en slecht onderhouden. Met pijnlijke ruggen en benen verlaten we onze taxibus. Als we onderweg stoppen om vers fruit te kopen, worden we meteen omringd door een bende kinderen die duidelijke tekenen van ondervoeding vertonen. Onze eerste ervaring met armoede is pijnlijk. We kunnen de kleine bedelaars niets geven, want met onze studentengroep kunnen we dat niet bolwerken. Toch proberen we te helpen door lokale producten op straat te kopen. De bananen en papaya’s hier zijn trouwens overheerlijk, beter dan het fruit in België.

Eenmaal in Kapolowe, brengen we eerst een bezoek aan het dorpshoofd. Dat verplichte officiële gedoe gaan we nog veel moeten ondergaan. Het komt erop neer dat we toestemming moeten krijgen om zijn gebied te mogen betreden. De arrogante man zit, vergezeld van zijn statussymbool de staf, in zijn hoge stoel een beetje rond te kijken, terwijl hij straatkinderen wegjaagt omdat ze te dicht in de buurt komen. Onze blanke hoofden werken nog meer wantrouwen in de hand bij de grote baas, onze zwarte begeleidster moet hem overtuigen dat we met goede bedoelingen komen.

Als we uiteindelijk bij de luisterclub zijn aangekomen, worden we daar gelukkig hartelijker ontvangen. Met veel gezang en gedans worden de muzungu’s verwelkomd. De vrouwen zijn in de meerderheid, en samen met de KIKA-vrouwen luisteren ze naar een radio-uitzending over een bepaald problematisch thema. Vandaag is dat aids. Een vertaler legt mij alles uit, want de uitzending is volledig in het Swahili. In het binnenland praten veel mensen immers geen Frans.

De meeste mensen hier denken dat aids veroorzaakt wordt door heksen. De radio wil duidelijk maken dat er andere, te voorkomen oorzaken aan de basis van dit dodelijke virus liggen. Even een sfeerbeeld: de radio is een toestel waaraan gedraaid moet worden om de verbinding te behouden (foto’s volgen later) en met veel gekraak komt de informatie onze richting uit. Mama Germaine klinkt door de luidsprekers. Nadat ze kort uitlegt wat de ziekte inhoudt, moedigt ze de luisteraars aan om een HIV-test te laten uitvoeren. Aids is immers niet meteen zichtbaar, dus preventief zijn is de boodschap. Ook andere tips worden gegeven:

-          Geen seks voor het huwelijk

-          Trouw blijven aan de (huwelijks)partner

-          Voorbehoedsmiddelen gebruiken

Logische maatregelen, ware het niet dat de kerk voorbehoedsmiddelen ten strengste verbiedt. Gezien alle Congolezen heel gelovig zijn, vormt dat een groot probleem. Toch proberen de verantwoordelijken via de radio duidelijk te maken dat bescherming noodzakelijk is, en dat de kerk hierover moet informeren. Zowel voor bescherming tegen soa’s als voor gezinsplanning zijn condooms een goede oplossing. Zo zijn vrouwen niet hun hele leven zwanger en raken ze minder snel in financiële moeilijkheden. De rol van de kerk om dit aan te moedigen is heel belangrijk, en zou volgens mij de bevolking veel sneller kunnen overtuigen. Maar zoals we allemaal weten, is dit tevergeefse hoop.

Een tweede probleem is het feit dat vrouwen veel meer besmet raken dan mannen. Dat heeft verschillende oorzaken:

-          Vrouwen werken veel op het veld in erbarmelijke situaties en raken daardoor uitgeput. Op die manier wordt hun lichaam sneller aangetast.

-          Ze nemen het probleem niet zo serieus en willen minder geholpen worden.

-          Het grootste probleem in deze contreien: het grote aantal verkrachtingen.

In de conclusie van de radio-uitzending wordt nog eens alles samengevat en wordt nog volgende raad gegeven:

-          Volg informatie via de radio.

-          Alle vrouwen moeten naar de luisterclubs komen, ook kerkgangers moeten worden aangemoedigd.

-          Iedereen moet zich vrijwillig laten testen, ook als die denkt dat er niets aan de hand is. Ontkenning is het grootste probleem bij de bevolking. De vrees voor de dokter speelt ook een grote rol.

Vervolgens krijgen de luisteraars nog een telefoonnummer mee waarnaar ze kunnen bellen voor meer informatie.

Een mannelijk lid van KIKA geeft nog een slotbeschouwing aan de aanwezigen, alsook een demonstratie van het condoomgebruik. Wij gniffelen zacht als hij het rubberen ding op een potlood bevestigt, maar de menigte kijkt gefascineerd toe.

Jammer genoeg zijn ze, ondanks de uitstekende toelichting, nog niet overtuigd. Verschillende vrouwen beweren dat condoomgebruik hun man de kans geeft vreemd te gaan. Anderen geloven niet dat aids overgedragen kan worden via sperma.

Er is nog veel werk aan de winkel om de bevolking te overtuigen van belangrijke maatschappelijke problemen, maar via deze luisterclubs worden er zeker al stappen in de goede richting gezet. We kunnen alleen maar hopen dat er op deze manier verbetering wordt geboekt.