Deportatie, terugkeren naar een huis dat geen thuis meer is

‘Klopjacht veroorzaakt paniek in verschillende staten van de VS,’ kopt de Hondurese krant La Prensa. De Verenigde Staten zijn gestart met de repatriëring van illegale vluchtelingen uit Centraal-Amerika. Vooral El Salvador, Honduras en Guatemala worden geviseerd. Eerder hoorde ik hier al over de First Lady van Honduras die migrantenkampen bezoekt. Over programma’s om de Hondurezen te ‘begeleiden’ bij hun terugkomst naar een ‘Vida Mejor’, een beter leven in eigen land.

  • bogavanterojo (CC BY-NC-ND 2.0) Portret van een jongedame uit Lempira in het westen van Honduras. bogavanterojo (CC BY-NC-ND 2.0)
  • © Fien Van den Steen 'Gracias a dios, om ons dit land te geven,' zijn de mythische woorden van de Spaanse kolonisatoren. Gracias werd een van de oudste steden van Honduras. Het einde van de kolonisatie betekende echter niet het einde van Honduras' afhankelijkheid van het Westen. © Fien Van den Steen
  • © Fien Van den Steen Voorbij de horizon van de Caraïbische Zee lonkt de vrijheid. De veiligheid die Honduras aan velen niet kan geven. © Fien Van den Steen
  • © Fien Van den Steen Pronken met liefdadigheidsacties, maar geen diepgaande verbeteringen kunnen aanbrengen. Kunnen of willen. President Juan Orlando doet ook zijn duit in het zakje. © Fien Van den Steen

‘We zijn niet slecht. Niet op z’n minst. Por favor, ik smeek je, schrijf niet alleen negatief over ons,’ spreekt hij me wanhopig toe. ‘We zijn zo’n mooi land. En toch. Er is criminaliteit. Delinquentie. Het is hier gevaarlijk, maar er is ook vriendschap, broederschap. Veroordeel de mensen niet voor het systeem dat erachter zit.’ Jesuz is een van de weinige Hondurezen die er prat op gaat te willen blijven in Honduras. Zijn land.

Het overgrote deel van de Hondurezen die ik spreek, wil het land ontvluchten. Soms mislukt hun poging, zoals de veiligheidsagent bij de overheid. Over Mexico vluchtte hij naar het noorden, maar onderweg werd hij betrapt. Hij werd gedegradeerd. Zijn kadettenopleiding bij de luchtmacht zat er definitief op. Weer een droom die hij kon begraven.

Of de straatwachter in de residentiële wijk. Amper achttien jaar en geen toekomst meer in zijn eigen land. Hij onderhandelt met zijn tante en nonkel om naar New York te vertrekken. Op een dag. De trompettist die op goed geluk naar de States trekt. Hij verlaat zijn band in de hoop werk te vinden in het Noorden. Geen zekerheden, wel meer kansen. De Hondurees die ik ooit tegenkwam als barman in San Francisco, wiens ogen nog steeds oplichtten wanneer hij over zijn thuishaven, Tegucigalpa, sprak. Iedereen wil vertrekken. De zelfspot is enorm. ‘Te gusta a Honduras, Fien?’ ‘Si!’ - ‘A mi no’ moet zo wat de meest gevoerde smalltalk zijn die ik hier voer.

© Fien Van den Steen

Voorbij de horizon van de Caraïbische Zee lonkt de vrijheid. De veiligheid die Honduras aan velen niet kan geven.

Imperialisme

Hypocriet. Dat is het eerste wat in me opkomt. Een land dat zijn inwoners massaal uitspuwt, is ziek. Zonder meer. Het doet vragen rijzen over dat land, niet over het land waar iedereen naartoe vlucht. Ook al lijkt dat voor sommigen louter ‘de lokroep van het Beloofde Land’ te zijn. Er is een reden waarom mensen hun land verlaten. Ik hoef maar de inleiding te herlezen om de hoofdredenen te vinden en er het woord hypocriet achter te plaatsen.

Liberalisme heet dat dan. Het aspect vrijheid is ver te zoeken.

De Verenigde Staten om te beginnen. Een snel overzicht van de geschiedenis toont de tragische connectie tussen beide regio’s. Nefast voor Centraal-Amerika. Gelegen in de achtertuin van de Verenigde Staten hebben de Central-Amerikaanse landen meer dan eens moeten afrekenen met het imperialisme van hun buren. Zowel economisch als politiek, al zijn beiden onlosmakelijk verbonden. Deze regio vormt zelfs een schoolvoorbeeld. Liberalisme heet dat dan. Het aspect vrijheid is ver te zoeken.

De beruchte Monroe doctrine (1823), Roosevelts Big stick policy en de Wilsondoctrine in de 20ste eeuw. Drie zwaarwichtige termen die meer tijd nemen om uit te leggen, maar allen legitimaties zijn van Washington om de Centraal-Amerikaanse politieke systemen naar hun hand te zetten. 

Sinds Fidel Castro’s Revolutie joegen ze onder het mom van de wereldvrede het spook van het commuisme achterna. Zelfs toen dat al lang vervlogen was, verschenen er nieuwe demonen om te verjagen. De Amerikaanse staat stuurde regelmatig militaire interventies om de politieke orde te herstellen. Hun orde.

Het toppunt is de militaire basis van het Amerikaanse leger in Honduras. De perfecte uitvalsbasis om de orde te handhaven in de omliggende landen. De Sandinisten in Nicaragua van de macht verdrijven. De contra’s. De gemoederen in El Salvador stillen. De voorbeelden zijn legio. Centraal-Amerika als grens en buffer tussen hen en Zuid-Amerika. In hun zoektocht naar zogenaamde vrede, pikten ze een graantje mee van de rijkdommen van de regio. Geweld om onder het mom van de wereldvrede de eigen economische en geopolitieke belangen te verdedigen.

Nooit onafhankelijk

‘Nooit,’ antwoordt de jonge Hondurees resoluut wanneer ik hem vraag naar de onafhankelijk van Honduras. Ik doelde op het einde van de Spaanse overheersing. ‘Nu zijn we afhankelijk van de Verenigde Staten,’ voegt hij eraan toe. Hoofdzakelijk gebaseerd op export van basisproducten en import van afgewerkte producten werden de Centraal-Amerikaanse landen doorheen de geschiedenis afhankelijk van het Westen en de Verenigde Staten. 

Een pijnlijke kloof gaapt tussen de rijkdommen van de landen en de armoede van de bevolking. Tal van grote plantages zijn in Amerikaanse handen in plaats van in handen van de lokale bevolking. Lage loonarbeid en werkloosheid resulteren in een vlucht naar de steden, waar de werkloosheid stijgt. Crimitaliteit en prostitutie lonken voor velen als snelle weg uit de armoede.

De drijvende kracht achter de economie, de stad San Pedro Sula, heeft het hoogste aantal moorden per inwoners. Wanneer ik er de bus op stap, lees ik over een man die vermoord werd toen hij de bus nam. Alle passagiers werden verplicht om uit te stappen. Hij werd koelbloedig afgemaakt. Vijanden heb je hier beter niet.

© Fien Van den Steen

Pronken met liefdadigheidsacties, maar geen diepgaande verbeteringen kunnen aanbrengen. Kunnen of willen. President Juan Orlando doet ook zijn duit in het zakje.

Politieke lafheid

‘Nog altijd als ik terugkeer naar Honduras, wil ik hier blijven. Als ik hier bij mijn ouders ben, mijn familie, de warmte voel, het klimaat. Dan wil ik niet meer terug.’ Ze is nog maar 26 jaar en trok drie jaar geleden naar York met haar dochtertje van 2 en haar man. Hij werkt er in de fabriek van Harley Davidson. De koude is er niet te harden, maar er is tenminste werk. ‘Ik kan er buiten rondwandelen zonder te vrezen voor mijn leven. Mijn dochtertje zal er naar school kunnen gaan.’ De veiligheid creëert er vrijheid. Iets wat hier in Honduras onmogelijk is.

De veiligheid creëert vrijheid, iets wat in Honduras onmogelijk is.

Mensen deporteren die hun land ontvluchten door dergelijke omstandigheden getuigt van kortzichtigheid. Naast een korte termijnvisie is het ook een egoïstische visie, de hand niet in eigen boezem willen steken.

Als zowel de Hondurese regering als de Amerikaanse regering het vluchtelingenprobleem willen oplossen, waar blijft dan een concrete, constructieve en lange termijnoplossing?

President Juan Orlando, ‘Juan Robando’ in de volksmond genoemd, pleit eveneens niet onschuldig. ‘Hij zegt dat hij verbetering brengt. Presenteert met trots zijn maatregelen voor het Vida Mejor prorgramma. Maar de mensen die ik dagelijks bezoek op mijn werk, hebben er niets aan. Zij zijn de echte armoede van Honduras. Wat heb je aan Juan Orlando’s speciale ovens als je geen eten hebt om te koken? Als je je kinderen niets te bieden hebt?’ Tristesse daalt neer op het bankje in Gracias, de thuishaven van de Orlando-familie en het oudste stadje van Honduras. ‘Het leven is hier mooi, maar je hoeft maar rond te kijken om te zien dat er armoede achter de gevels leeft.’ 

Ik overschouw Juan Orlando’s mooie praatjes en Obama’s actieplan. ‘Als ze zouden willen,’ in Belgie wordt dit ‘politieke moed’ genoemd. Dit lijkt me een geval van politieke lafheid. Een onwil (of onvermogen?) die een land veel onrecht aandoet. Of is dat het type vrijheid dat het liberalisme met zich meebrengt? Geopolitieke belangen als ongehinderde kracht.

Maak MO* mee mogelijk.

Word proMO* net als 2790   andere lezers en maak MO* mee mogelijk. Zo blijven al onze verhalen gratis online beschikbaar voor iédereen.

Ik word proMO*    Ik doe liever een gift

Met de steun van

 2790  

Onze leden

11.11.1111.11.11 Search <em>for</em> Common GroundSearch for Common Ground Broederlijk delenBroederlijk Delen Rikolto (Vredeseilanden)Rikolto ZebrastraatZebrastraat Fair Trade BelgiumFairtrade Belgium 
MemisaMemisa Plan BelgiePlan WSM (Wereldsolidariteit)WSM Oxfam BelgiëOxfam België  Handicap InternationalHandicap International Artsen Zonder VakantieArtsen Zonder Vakantie FosFOS
 UnicefUnicef  Dokters van de WereldDokters van de wereld Caritas VlaanderenCaritas Vlaanderen

© Wereldmediahuis vzw — 2024.

De Vlaamse overheid is niet verantwoordelijk voor de inhoud van deze website.