Een democratische dam voor het waterbeheer in de Sud Ouest?

De opschorting van de bouw van de Sivens-dam maakt een einde aan ruim dertig jaar van sociaal-ecologische strijd. Het afvoeren van het Sivens-project is niet de enige tegenslag die de Compagnie d’Aménagement des Coteaux de Gascogne (CACG), een parastatale die eindverantwoordelijke is voor de bouw en het onderhoud van tientallen afdammingen in de Sud Ouest, op haar bord krijgt.

Na een jarenlange juridische strijd tegen enkele milieuverenigingen is de CACG nu veroordeeld door de rechtbank van Montauban tot het betalen van een boete wegens slecht beheer van de Gimone-dam. Ze is ook verwikkeld in verschillende andere milieugerelateerde rechtszaken, onder meer op de Sivens-site.

Uiteindelijk is het vreemd dat het zo lang heeft geduurd tot er veroordelingen kwamen. Reeds van bij de start van de grote hydraulische werken in de Sud Ouest in de jaren 1980 is het CACG een gecontesteerde organisatie. In 1994 oordeelde de Regionale Rekenkamer van de Midi-Pyrénées in een kritisch rapport dat het CACG een quasimonopolie had betreffende waterbeheer in de regio en dat haar omgang met private onderaannemers uiterst intransparant was. Voor een parastatale organisatie, die hoofdzakelijk door politieke entiteiten wordt beheerd, is dat weinig minder dan een blamage.

Het waterbeheer in de regio, die traditioneel een hete zomer en een droge nazomer kent, wordt gekenmerkt door het afdammen van waterlopen en het creëren van irrigatiemeren. Deze zijn steeds aan het publiek verkocht als milieubewuste ingrepen die de waternoden van de landbouw zouden verzoenen met de natuurlijke verscheidenheid in de waterlopen. Milieuverenigingen hebben echter vastgesteld dat de landbouw steeds voorrang krijgt, met te lage waterdebieten tot gevolg. Voor het wildleven in de rivieren en de natuurlijke afzetting van vruchtbare grond zijn de dammen van in het begin rampzalig geweest. Zo zou bijvoorbeeld de waterdoorstroom van de Gimone, wettelijk vastgesteld op minimaal 400 liter per seconde, tijdens metingen slechts 90 liter per seconde zijn geweest aan de barrage van Lunax (Gers).

De discrete waterlobby krijgt vrij spel om haar objectieven door te voeren.

De milieubeweging wijst op het structurele probleem van het Franse waterbeheer: het ontsnapt grotendeels aan democratische controle. Enerzijds omdat het budget - 25 miljard euro per jaar, meer dan de helft van het totale budget voor milieu - niet uit belastingen maar van de verbruiker komt, anderzijds omdat de besluitvorming grotendeels buiten de parlementen wordt gevoerd in comités, commissies en andere besloten vergaderingen.

Hierdoor krijgt de zeer discrete maar uiterst sterke waterlobby grotendeels vrij spel om haar objectieven door te voeren. Die objectieven dienen in de rurale Sud Ouest vooral de landbouw, en meer bepaald dus een landbouw die werkt volgens een verouderd model.

De opschorting van het Sivens-project en de veroordeling van het CACG in het dossier van de Gimone-dam, waartegen ze overigens aankondigt beroep aan te tekenen, zijn kleine maar belangrijke overwinningen voor milieuverenigingen die zich reeds decennia inzetten voor een betere afstemming tussen landbouw en natuur, een strijd die door gebrek aan inspraak binnen de politieke instellingen gedwongen gevoerd wordt in de rechtbank - en, niet te vergeten, in de vele andere zones à défendre.