Een nieuwe harmattan

Vandaag is het fête nationale, in herinnering aan de dag waarop in 1958 de republiek Opper-Volta werd uitgeroepen. Na zevenentwintig jaar Blaise Compaore krijgt Burkina Faso vandaag eindelijk weer de uitdagende kans om werkelijk invulling te geven aan zijn onafhankelijkheid. De parades en de officiële discours spelen zich dit jaar af in Dedougou, een middelgrote stad in het noordwesten van Burkina Faso.

In Ouagadougou was het vanmorgen stilletjes als op een zondag. In Le Foyer druppelden de klanten met mondjesmaat binnen maar de avond kondigt zich druk aan. Zelf ga ik straks l’indépendance nog vieren op een avond vol hip hop made in Burkina Faso, op initiatief van rapper Joey Le Soldat, die deze dag, zo kort na de revolutie, ook een ‘jour d’introspection et de remise en question’ noemt.

Schone handen

Het is niet vanzelfsprekend om volledig schone handen te vinden binnen de relatief kleine groep mensen die onder het regime Compaore de kans kreeg om te studeren en zich van een stevig plekje op de maatschappelijke ladder te verzekeren.

De voorbije weken verliepen erg rustig. Het leven gaat door en na het afschaffen van de avondklok op 24 november, zijn ook de nachten in Ouaga weer geanimeerd als voorheen. Niettemin blijft iedereen waakzaam, heel waakzaam zelfs. Even was ik bang dat de balans zou doorslaan, dat er een tijd van grimmige afrekeningen zou volgen en dat het vertrouwen in de mogelijkheid van een nieuw en ander Burkina Faso volledig zoek zou raken.

Zevenentwintig jaar dictatuur hebben zich grondig genesteld. Het is niet vanzelfsprekend om volledig schone handen en zuivere geesten te vinden binnen de relatief kleine groep mensen die onder het regime Compaore de kans kreeg om te studeren en zich van een stevig plekje op de maatschappelijke ladder te verzekeren.

Dat de man die door de transitieleiders tot minister van Cultuur was benoemd een bijzonder onduidelijke rol heeft gespeeld in het proces (of beter het non-proces) na de moord op onderzoeksjournalist Norbert Zongo, lokte meteen een storm van protest uit. Twee dagen na zijn benoeming werd de man gedwongen om alweer af te treden.

Grote schoonmaak

De waarde van die kleine overwinning is onschatbaar. Ze gaf de nog prille revolutiegedachte het vertrouwen dat ze nodig had. Ze gaf oprecht invulling aan de frase uit de speech van luitenant-kolonel Zida meteen na de omwenteling: “il y aura désormais un avant et un après 30 octobre 2014.” Het deed het geloof groeien in het feit dat president Kafando en -intussen - premier Zida, die beiden ook onmiskenbare linken hebben met het oude regime, het beste voor hebben met de toekomst van Burkina Faso. Het is goed en begrijpelijk dat symbolen moeten vallen en dat er nieuwe symbolen moeten worden opgericht. Zo geeft Burkina Faso zijn catharsis langzaam maar zeker vorm.

Een aantal grote koppen zijn intussen gerold en vervangen. De komende maanden zullen er wellicht nog meer volgen. Zoals Kafando het vanmorgen in zijn speech stelde: nu de transitie-organen zijn opgericht, nu de martelaren zijn begraven, nu het land weer op de sporen staat… nu is het tijd voor het echte werk en de antwoorden op de vragen waarop de natie al die jaren al wacht.

Norbert Zongo

Laat Burkina Faso streng en kritisch naar zichzelf en zijn verleden kijken maar laat het ook vindingrijk en vol vertrouwen bouwen aan de Afrikaanse natie van de toekomst.

Op de vooravond van de herdenking van de moord op Norbert Zongo zijn dat woorden van gewicht. De aankondiging dat de nationale televisie RTB op 13 december ook nog de film ‘Borry Bana’ gaat vertonen, mag niemand meer doen twijfelen aan de nieuwe wind die door Burkina Faso waait. ‘Borry Bana’ is een documentaire over Norbert Zongo, de moedige topjournalist die op 13 december 1998 vermoord werd teruggevonden terwijl hij volop de omstandigheden onderzocht van de dood van de chauffeur van François Compaore, de jongere broer van Blaise. De film werd jarenlang systematisch geweerd uit het gevestigde media –en filmcircuit. Dat zette de makers van de film 10 jaar geleden aan tot de creatie van Ciné Droit Libre, het festival van de geëngageerde film in Burkina Faso. Het land dat om de twee jaar het grootste filmfestival van het continent huisvest (FESPACO) lijkt dus eindelijk ook de weg te effenen voor films die de mensheid en de eigen elites een geweten schoppen.

Het ideaal is nog niet en misschien nooit verworven maar laat het alstublieft zo verder gaan: laat Burkina Faso streng en kritisch naar zichzelf en zijn verleden kijken maar laat het ook vindingrijk en vol vertrouwen bouwen aan de Afrikaanse natie van de toekomst. En wel, heel eerlijk? Met een heerlijke 30 graden overdag, een flinke vleug harmattan zo nu en dan, een droom van een restaurant, elke week een zalig concert en een politiek klimaat dat ‘maakbaarheid’ uitademt, is het toch een beetje moeilijk om België te missen…