Productie van een documentaire over klimaatvluchtelingen

Extreme droogte zet aan tot migratie

© Quinten Prinsen

Don Lalo

Eind november ruilden we het tropische Chiapas voor de drogere en aangenamere temperaturen van de Guatemalteekse bergen die gelegen zijn in de voor velen onbekende ‘Dry Corridor’. Dit zou het decor worden van het laatste maar belangrijkste hoofdstuk van onze documentaire, waarin de aanleiding tot een steeds stijgende klimaatmigratie in beeld wordt gebracht, en de link moet worden gelegd naar de twee andere hoofdstukken.

Zoals de naam reeds doet vermoeden is de ‘Corridor Seco’ een landstrook waar er altijd al een vrij droog klimaat heerste, maar die de laatste vijftal jaren wordt gekenmerkt door extreme droogte, ondervoeding en armoede. De strook loopt van het noorden tot het zuiden van Centraal-Amerika, waar de droogte wordt versterkt door het El Niño fenomeen. El Niño zorgt voor opwarming van het zeewater langs de evenaar in de oostelijke Stille Oceaan en heeft een groot effect op het weer in grote delen van de wereld.

In deze regio vertaalt dat zich naar slechts enkele natte maanden per jaar, afgewisseld met een enorm droog voorjaar waarin er maandenlang geen druppel valt. Een ramp voor iedereen die afhankelijk is van landbouw, wat voor de bevolking in Guatemala voor meer dan de helft van de inwoners het geval is.

‘In de hardst getroffen gebieden wordt slechts 5 tot 20 procent van een normale oogst binnengehaald, en is de prijs van mais en bonen in enkele jaren tijd bijna verdubbeld’

In de hardst getroffen gebieden wordt slechts 5 tot 20 procent van een normale oogst binnengehaald, en is de prijs van mais en bonen in enkele jaren tijd bijna verdubbeld. Met minder inkomsten en hogere kosten is het voor vele families, die moeten rondkomen met zo’n 30$ per week, moeilijk om het hoofd boven water te houden. En dan gaat het vaak om een tiental monden die gevuld moeten worden, gezien het hoge aantal kinderen een gemiddeld gezin in armoede hier heeft.

We hadden reeds contacten met enkele personen uit Jocotan, een bergstadje op ongeveer 40km van de Hondurese grens dat zich middenin ‘The Dry Corridor’ bevindt. Na twee dagen in Guatemala City te hebben bekomen van alle ervaringen die we opdeden in Mexico, besloten we dan ook om ons meteen te vestigen in één van de twee hotelletjes die deze gemeenschap telt. Een vrij levendig stadje omringd door idyllische bergflanken en vriendelijke mensen.

Enig minpunt is de geur van verbrand plastiek die bijna de hele dag door de stad waait. In Guatemala bestaat er geen vuilnisophaalsysteem zoals in Europa. Afval wordt ofwel op straat gegooid, ofwel massaal verzameld op een makkelijk te dumpen plek waar het wordt verbrand. Dit doet evenveel pijn aan de ogen dan aan de longen, maar de mensen weten niet wat ermee aan te vangen, of zijn onder-opgeleid en weten niet beter. Er is op dat vlak nog heel wat werk aan de winkel in het hele land, of zeg maar het hele continent.

© Lennert Prinsen

Verdroogde mais

Droogte, misoogst en ondervoeding

Via ons contact in België leerden we Flor Garcia en Willfredo kennen die ons meenamen naar La Lima, een kleine gemeenschap van bergmensen waar je enkel geraakt via een 45 minuten durende zandweg langs lemen hutten, maisvelden en steile bergflanken. Geregeld zie je een huis met opgedirkte voorgevel, wat wil zeggen dat minstens één familielid erin geslaagd is om de Verenigde Staten te bereiken en geld naar hun familie te sturen. Maar anderzijds leerden we er ook mannen kennen die de tocht gemaakt hadden en het niet gehaald hebben, in de cel beland zijn, of werden gedeporteerd.

Ook spraken we er met enkele landbouwers die alweer een groot deel van hun oogst in rook zagen opgaan. Een opvallend gegeven dat samen met de droogte en misoogsten is gekomen, is het gebruik van aan hun opgelegde, genetisch gemanipuleerde, pitten en zaden om plagen te bestrijden en zogezegd betere oogsten te behalen. Al zijn er geen bestaande studies die kunnen aantonen dat het ene gelinkt is met het andere.

Via de eigenaar van onze Airbnb in Guatemala City geraakten we ook in contact met een fixer, die ons de gegevens doorstuurde van Gloria, het hoofd van een community uit Maraxcó. We maakten een afspraak met haar en leerden al snel enkele leden kennen van een vrouwenorganisatie die, met behulp van de Zwitserse ngo FAO, een project rond gemeenschapstuinen en waterconservatie opstartten. Het project staat nog in z’n kinderschoenen, maar lijkt samenhorigheid en hoop te brengen in de gemeenschap.

Ook merkten we dat die hoop zich heel hard op ons richtte. Er werd veelvuldig geuit hoezeer ze apprecieerden dat wij een verhaal wilden maken om hun problematiek in Europa aan te kaarten, met de wens dat er ooit hulp zou komen uit onze hoek. En je kan het hen niet kwalijk nemen, want voor velen is het hier niet leven, maar overleven. Zo stierven er vorig jaar nog twee kinderen en een oudere vrouw aan de gevolgen van ondervoeding.

Op steun van de Guatemalteekse overheid hoeven deze slachtoffers van klimaatopwarming ook niet te rekenen, gezien het land erom gekend staat politici voort te brengen die meer bezig zijn met het vullen van hun eigen zakken dan met wat beleidsmakers horen te doen: de belangen van het volk vertegenwoordigen. Daarom zijn er dan ook meerdere organisaties zoals FAO die hun geld rechtstreeks aan het uitvoeren van projecten besteden. Dit zorgt voor ergernis en leidt zelfs tot diplomatieke sancties tegen de oprichters van dergelijke organisaties.

© Lennert Prinsen

Organisatie van vrouwen in Maraxco

Familie Don Lalo

Gezien de gedreven behulpzaamheid van Gloria, en haar invloed binnen de gemeenschap besloten we te verhuizen van Jocotan naar Chiquimula, nabij Maraxcó, om daar op zoek te gaan naar een geschikte familie die afhankelijk is van de landbouw. Aan de hand van enkele beschreven eigenschappen zocht ze een zeven-tal families uit die we samen bezochten. Uiteindelijk waren er twee families die in aanmerking kwamen voor onze docu. We brachten meer tijd met hen door en bezochten de plek waar ze hun gewassen teelden, waarna we het erover eens waren dat we graag met de familie van Don Lalo zouden willen samenwerken.

Hun koolhydraatrijke (en haast enige) voedselbronnen zijn maistortilla’s met rijst en bonen, met heel af en toe groenten of een stukje kip.

Don Lalo is een heel sympathieke, 73-jarige maisboer, die zijn hele leven lang bijna dagelijks een uur wandelt om zijn op een bergflank gelegen maisveld te bewerken. Samen met zijn vrouw Doña Rosa, hun jongste zoon Don Miguel met vrouw Maria en hun drie zoons wonen ze in een lemen hut langs een steil pad richting bergen en velden, aan de rand van Maraxcó. Als buren hebben ze een andere zoon van Don Lalo, wiens vier kinderen een hechte band hebben met de kinderen van Don Miguel.

Hun koolhydraatrijke (en haast enige) voedselbronnen zijn maistortilla’s met rijst en bonen, met heel af en toe groenten of een stukje kip. Koken gebeurt binnenshuis op een houtvuur, waardoor ze de hele dag door rook inademen. Samuelito, de 3-jarige jongste van het gezin, lijdt hier het hardst onder. Hij heeft een ongezonde slijmhoest waar hij blijkbaar niet vanaf geraakt, maar er is geen geld voor medicatie, dus blijft hij hiermee rondlopen. Doch, gezien het feit dat ze met bijna niets moeten zien rond te komen, merk je dat er aan warmte, respect en vrijgevigheid onder elkaar absoluut geen gebrek is.

© Oscar Aldana

Draaidag in het veld

Het waren zeven intensieve draaidagen, waarbij we het persoonlijke leven van deze hele familie, van wie niemand eerder een camera van dichtbij had gezien, binnendrongen. Dit tot groot jolijt van de kinderen, wiens interesse voor het apparaat nooit verloren ging. En ondanks het feit dat er soms heel heel lange draaidagen waren waarbij vermoeiende handelingen tijdens het filmen telkermale herhaald moesten worden, bleef de motivatie om ons te helpen in het maken van een mooi verhaal onaangetast hoog.

Blijf op de hoogte

Schrijf je in op onze nieuwsbrieven en blijf op de hoogte van het mondiale nieuws

Het afscheid was mooi, en de komende jaren zullen we nog vers in het geheugen van de familie Don Lalo staan. Maar wat we vooral hopen is dat we er op een bepaalde manier kunnen voor zorgen dat zij, en hun lotgenoten, in een menselijkere situatie terechtkomen. Al ziet het er volgens de huidige evolutie van klimaatsvoorspellingen niet meteen goed uit.

Onze trip zit erop, en we gaan nu alle drie even onze eigen weg. Het was super intens, zowel in hoogtes als in laagtes. We hebben enorm veel geleerd, over onszelf, maar ook over het leven van migranten en van waterafhankelijke boeren. Maar vooral zijn we ook enorm blij en trots dat we dit avontuur hebben kunnen afronden met beelden die er veelbelovend uitzien. En met de steun van jullie allen! Hopelijk zal het eindresultaat er ook naar zijn

We houden jullie op de hoogte wanneer de post-productie achter de rug is, maar verwacht dat dit zeker nog een 8 à 9-tal maanden zal duren.

© Quinten Prinsen

Familie Don Lalo en Ecoprins

Bedankt voor jullie interesse, lovende woorden, en verregaande steun

Raul, Quinten & Lennert

 

Maak MO* mee mogelijk.

Word proMO* net als 2790   andere lezers en maak MO* mee mogelijk. Zo blijven al onze verhalen gratis online beschikbaar voor iédereen.

Ik word proMO*    Ik doe liever een gift

Over de auteur

  • De gebroeders Quinten en Lennert Prinsen trachten onder de naam ‘Ecoprins’ een dieper bewustzijn te creëren omtrent alles wat te maken heeft met klimaat en duurzaamheid.

Met de steun van

 2790  

Onze leden

11.11.1111.11.11 Search <em>for</em> Common GroundSearch for Common Ground Broederlijk delenBroederlijk Delen Rikolto (Vredeseilanden)Rikolto ZebrastraatZebrastraat Fair Trade BelgiumFairtrade Belgium 
MemisaMemisa Plan BelgiePlan WSM (Wereldsolidariteit)WSM Oxfam BelgiëOxfam België  Handicap InternationalHandicap International Artsen Zonder VakantieArtsen Zonder Vakantie FosFOS
 UnicefUnicef  Dokters van de WereldDokters van de wereld Caritas VlaanderenCaritas Vlaanderen

© Wereldmediahuis vzw — 2024.

De Vlaamse overheid is niet verantwoordelijk voor de inhoud van deze website.